Δεν έχει ονόματα ο Θεός. (Συνέχεια από δύο άρθρα. Το πρώτο έχει τίτλο: Ενεφύσησε Πνεύμα Άγιο και το δεύτερο έχει τίτλο: Δεν έχει ονόματα ο Θεός).

Θα προστεθούν κάποια ακόμα στοιχεία για το θέμα του ονόματος του Θεού, επειδή ο σχολαστικισμός έφερε και στην ορθόδοξη ανατολική γραμματεία, την Αριστοτελική διάκριση των Προσώπων του Θεού. Κατέστησε τα Πρόσωπα του Θεού ατομικές υπάρξεις και έτσι να επιδέχονται διαφορετική δοξολογία, προσκύνηση, σύμβολο κ.ά. Είναι καλό λοιπόν να  κατανοηθεί πρώτα πως χρησιμοποιούνται τα ονόματα του Θεού και στη συνέχεια το Δόγμα της Τριαδικής Μονάδας. Πράγματι θα γίνει προσπάθεια για να φανεί ότι οι όροι "Πατέρας", "Υιός" και "Άγιο Πνεύμα", δεν απευθύνονται μόνο στα αντίστοιχα Πρόσωπα του Θεού, δηλαδή σε χωριστά και ασύγχυτα Πρόσωπα, αλλά επίσης μπορεί και να απευθύνονται προς τον Τριαδικό Θεό, όπως επίσης και στην Μία Θεότητας τους. Αν πραγματοποιηθεί αυτό, μετά εύκολα μπορεί να κατανοηθεί η Προσέγγιση της Θεότητας. Η Θεότητα κατοίκησε όλη στον Χριστό και η προσέγγιση Της γίνεται Χριστοκεντρικά. Αυτή είναι η Σωτηρία που μας Χάρισε ο Κύριος.

Όλα αυτά λέγονται κυρίως για να κατανοηθεί ότι είναι αυθαίρετη η διαίρεση των Προσώπων του Θεού, η οποία επιχειρείται και μέσα από τα ονόματα του Θεού και τις ονομασίες που αναφέρονται στις Άγιες Γραφές. Τονίζεται ότι "Πατέρας" είναι όλη η Θεότητα, "Υιός" είναι όλη η Θεότητα, "Άγιο Πνεύμα" είναι όλη η Θεότητα, "Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα" είναι όλη η Θεότητα. Αντίθετα με την Θεότητα των Τριών Προσώπων που λαμβάνεται πάντα ως Μονάδα, μόνο το υποστατικό ιδίωμα Τους, διακρίνει τα Πρόσωπα μεταξύ Τους. Με άλλα λόγια τα Πρόσωπα διακρίνονται κατά τα ιδιώματα όχι κατά την Θεότητα. Έτσι κατά τα ιδιώματα έχουμε τριάδα Προσώπων και κατά την Θεότητα έχουμε Αδιαίρετη Μονάδα Προσώπων. Αφού λοιπόν Τιμή, Δόξα, Προσκύνηση ... δίνουμε μόνο στην Θεότητα του Θεού και όχι στα ιδιώματα Του, για αυτό έχουμε το Ομότιμο, το Ομόδοξο και την Μία Προσκύνηση στον Τριαδικό Θεό. Συμπερασματικά, η Προσκύνηση συναντάει την Μονάδα του Θεού και αναφέρεται λεκτικά (ομολογείται) στην ασύγχυτη Τριάδα.

Γενικά είναι γνωστό ότι η ανάγνωση στα κείμενα της Εκκλησίας, έχει τον σωστό και τον λάθος τρόπο. Η Θεολογία είναι αυτή που μας λέει ποιο είναι το Πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται ο όρος του ονόματος. Στην Ορθοδοξία προϋπάρχει η παράδοση και η διαδοχή της Αλήθειας και αυτή ενισχύεται και υπενθυμίζεται από τις Γραφές. Αντίθετα στον σχολαστικισμό και στην φιλολογική γραμματεία, ο αναγνώστης δίνει κάθε φορά την δική του ερμηνεία ή θεολογία, μεταφράζοντας τις λέξεις και τα ονόματα που χρησιμοποιούν οι Γραφές με προκαθορισμένες έννοιες (δίνοντας έτσι εξ αρχής νέα Δόγματα).

Στη συνέχεια θα δούμε τι μας διδάσκει για τα ονόματα του Θεού ο Άγιος Ισίδωρος Γλαβάς, ο οποίος μαρτυρείται ως καλός γνώστης και γνήσιος αγωνιστής της Θεολογίας από το συνοδικό της Ορθοδοξίας. Μας διδάσκει ότι η Θεότητα και των τριών Προσώπων του Θεού προσεγγίζεται ως Μονάδα Ομοούσια και όχι ως Τριάδα με τρία όμοια πρόσωπα.

 

«Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη … καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ, τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. τότε ἐρεῖ ὁ βασιλεὺς τοῖς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ· δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου… τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ. (πρβλ. Ματθ. 25,31-41)… Διὰ τί δὲ «πορεύεσθε», εἶπεν, «ἀπ᾽ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι» (ματθ. 25,41), καὶ οὐκ ἀπὸ τοῦ πατρός, ὥσπερ ἐπὶ τῶν δικαίων «δεῦτε», εἶπεν, «οἱ εὐλογημµένοι τοῦ πατρός μου» (Ματθ 25,34); ἵνα τὸ ταυτὸν μετὰ τοῦ πατρὸς καὶ ἀχώριστον παραδηλώσῃ. Ὡς γὰρ ἐκεῖνοι εὐλογημένοι εἰσὶ τοῦ πατρός, οὕτω καὶ αὐτοῦ, καὶ ὡς οὗτοι κατηραμένοι ἀπ᾿ αὐτοῦ, οὕτω καὶ ἀπὸ τοῦ πατρός. Οὐδεμίαν οὖν ἔχει διαφορὰν ἐνταῦθα τὸ «ἀπ᾿ ἐμοῦ» καὶ «τοῦ πατρός», διὰ τὸ τῆς οὐσίας ἀπαράλλακτον καὶ τῆς θείας θελήσεώς·». (Ισιδώρου Γλαβά, εκδ. Πουρνάρα, Ομιλία Γ΄, σελ. 59).

 

«Ἀλλά τῶν μαθητῶν πυνθανομένων· «τίς ἥμαρτεν, οὗτος ἢ οἱ γονεῖς αὐτοῦ», «ἀπεκρίθη Ἰησοῦς· οὔτε οὗτος ἥμαρτεν οὔτε οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἀλλ᾿ ἵνα φανερωθῇ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ ἐν αὐτῷ». (Ιω. 9,3) ... τὸ μὲν εἰπεῖν, «ἵνα φανερωθῇ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ» (Ιω.9,3), αἰνίττεται αὐτὸν εἶναι τὸν Θεόν, τὸν πάλαι πλάσαντα πηλῷ τὸν ἄνθρώπον καὶ νῦν διὰ τῆς ἐκ τοῦ πηλοῦ μερικῆς δημιουργίας τοῦ ὀφθαλμοῦ φανερούμενον· τὸ δὲ εἰπεῖν «ἐμὲ δεῖ ἐργάζεσθαι» καὶ τὰ ἑξῆς τὸ ταὐτὸν ἐνέφηνε τῆς δημιουργικῆς δυνάμεως αὐτοῦ τε καί τοῦ πατρός. Εἰ γάρ οὐκ ἄλλα ποιεῖν ἀνήκει τά τοῦ πέμψαντος ἔργα, ἀλλ᾿ ἥ μόνω τῷ πεμφθέντι, ταὐτὸν ἄρα ὁ πέμψας τῷ πεμφθέντι τήν τε φύσιν καί δύναμιν». (Ισιδώρου Γλαβά, εκδ. Πουρνάρα, Ομιλία ΙΕ΄, σελ. 224 και 226).

 

Αφού λοιπόν λοιπόν έγινε λόγος για το Αδιαίρετο των Προσώπων του Θεού και ότι τα ονόματα δεν κάνουν μόνα τους την διάκριση αυτήν, στην συνέχεια θα δούμε μια άλλη επιλογή των ονομάτων, η οποία έγινε μάλλον για Παιδαγωγικούς λόγους και μάλιστα δεν συμβαίνει απόλυτα και σε όλες τις περιπτώσεις. Η Παλαιά Διαθήκη ανάμεσα στα τρία ονόματα των Προσώπων του Θεού, προτιμάει να ονομάζει (να φανερώνει) τον Θεό και την Θεότητα με το όνομα του Πατέρα. Με την έλευση του Χριστού προτιμάται ως ονομασία του Θεού και της Θεότητας το όνομα Υιός. Αντίστοιχα στην Καινή Διαθήκη συνηθίζεται το όνομα του Αγίου Πνεύματος.

Παρακάτω θα γίνει λόγος σε αυτήν την επιλογή των ονομάτων του Θεού, από την Αγία Γραφή. Ο άγιος Ιω. Δαμασκηνός παραθέτει τα  λόγια του Μεγάλου Βασιλείου που λένε για το θέμα αυτό:

 

Ὅτι οὔτε ὀπτασία οὔτε χρησµῳδία κεχωρισµένως πατρὸς καὶ υἱοῦ καὶ ἁγίου πνεύματος. Ἡσαΐας ὁ προφήτης: »Εἶδον«, ἔφη, »κύριον σαβαὼθ καθήµενον ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπηρμένου... (Ησ. 6, 1s).

Ὅσον μὲν οὖν κατὰ ταύτην τὴν θέσιν καὶ τὴν ἀκολουθίαν τοῦ προφητικοῦ γράμματος (σ.δ. λεκτικά μνημονεύεται το όνομα του Πατέρα), ὁ ἐπὶ πάντων ἐστὶν πατὴρ ὁ ὀφθεὶς καὶ χρησµοδοτήσας τῷ προφήτη.

Ὁ μέντοι τῆς βροντῆς (Μκ 3, 17) υἱὸς ἐξαίσια φθεγξάµενος καὶ βροντῆς εἰρηκώς φοβερώτερα, οὗ ἴδιον οὐχὶ τὸ »οὐκ ἦν« ἀλλὰ τὸ »ἦν ὁ λόγος« (Ιω. 1, 1), τὸν υἱὸν ἔφη τὸν ὀφθέντα καὶ χρησµοδοτήσαντα τῷ προφήτῃ. Λέγει γὰρ ἐν τῷ ἰδίῳ συγγράµµατι·» Διὰ τοῦτο οὐκ ἠδύναντο οἱ Ἰουδαῖοι πιστεύειν εἰς τὸν Ἰησοῦν, διότι εἶπεν Ἡσαΐας περὶ αὐτῶν· Τετύφλωνται αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοὶ καὶ πεπώρωται ἡ καρδία, ὅπως μὴ ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ συνῶσι τῇ καρδίᾳ καὶ ἐπιστρέψωσι, καὶ ἰάσωμαι αὐτούς. (Ησ. 6, 9s). Ταῦτα εἶπεν Ἡσαΐας, ὅτε εἶδε τὴν δόξαν αὐτοῦ«. (Ιω. 12, 39-41).

Ὁ δὲ Παῦλος τοῦ πνεύματος ἀπεφήνατο τὴν ὀπτασίαν καὶ τὴν χρησµῳδίαν εἶναι λέγων· »Καλῶς ἔφη τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον διὰ τοῦ προφήτου Ἡσαΐου πρὸς τοὺς πατέρας ὑμῶν· Ἀκοῇ ἀκούσετε καὶ οὐ μὴ συνῆτε, καὶ βλέποντες βλέψετε καὶ οὐ μὴ ἴδητε· ἐπαχύνθη γὰρ ἡ καρδία τοῦ λαοῦ τούτου.« (Πρξ. 28, 25-27).

Ὁ προφήτης τοῦ πατρὸς εἰσηγεῖται τὸ πρόσωπον τοῦ παρὰ Ἰουδαίοις πεπιστευµένου, ὁ εὐαγγελιστὴς τοῦ υἱοῦ, ὁ Παῦλος τοῦ πνεύματος, ἕνα κύριον σαβαὼθ τὸν ὀφθέντα κοινῶς ὀνομάζοντες, Διῄρηται αὐτοῖς ὁ περὶ τῆς ὑποστάσεως λόγος ἁδιαιρέτου µένοντος ἐν αὐτοῖς τοῦ περὶ ἑνὸς θεοῦ φρονήµατος.

Διήρηται γὰρ ἁδιαιρέτως ὁ περὶ τῆς ὑποστάσεως τρόπος καὶ λόγος. Διὸ »ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος« τριαδικῶς διὰ τὸ τρισσὸν τῶν ὑποστάσεων, »κύριος« δὲ ἅπαξ διὰ τὸ μοναδικὸν τῆς θεότητος.

Ιω. Δαμασκηνού, έκδ. Kotter, τομ iv, σελ. 325.

 

Δυστυχώς κάποιοι αποκόπτουν αυτήν την Αλήθεια σε μικρότερα μέρη και έτσι διαστρέφουν την αλήθεια. Απομονώνουν τα κείμενα και λένε : Η Αγία Γραφή μιλάει μόνο για την εμφάνιση του Πατέρα. Πάλι αποκόπτουν τα κείμενα, όπως του Αποστόλου και λένε ότι τα κείμενα μιλάνε μόνο για την Παρουσία του Αγίου Πνεύματος. Δήθεν αντίθετα με αυτούς κάποιοι άλλοι, αποκόπτουν τα κείμενα και μιλάνε μόνο για τον Υιό. Αλλά όλοι έχουν το ίδιο αποτέλεσμα: Διαιρούν σε Πρόσωπα την Αδιαίρετη Θεότητα.

Όμως στην Ορθοδοξία το μόνο που αλλάζει είναι η ονομασία και πάντα παραμένει η Μία Θεότητα. Είτε αποδοθεί ως ατομικό πρόσωπο ο Πατέρας, είτε ο Υιός, είτε το Άγιο Πνεύμα, το ίδιο διαιρείται ο Θεός και η Θεότητα Του. Η Θεότητα φανερώθηκε μέσα από την ένωση των δύο Φύσεων στο Πρόσωπο του Χριστού, από το Έργο Του, το Πάθος Του, τον Σταυρό Του, την Ανάσταση Του, την Ανάληψη Του, και την Πεντηκοστή. Παραμένει πάντα Αδιαίρετη. Αυτό που διαιρείται στα Πρόσωπα του Θεού είναι τα ιδιώματα Του και αυτό γίνεται αναγκαστικά λεκτικά.

 

Ὥστε ἡ σύμπασα θεότης δῆλός σοι, ποτὲ μὲν ἐν Πατρὶ, ποτὲ δὲ ἐν Υἱῷ καὶ Πνεύματι προσηγορία γίνεται. Καὶ σοὶ λύει τὸ προφητικὸν ζήτημα σαφῶς ὁ Ἀπόστολος, καὶ οὐκ ἐᾷ πρόσωπον ἓν ὑπολαβεῖν τὴν θεότητα διὰ τὰς τοῦτο δηλοῦν νομιζομένας φωνάς. Ἐπεὶ καὶ αὐτὸς, καίτοι τὸ τοῦ Υἱοῦ πρόσωπον σαφῶς πανταχοῦ κηρύττων ὡς δημιουργικὸν, ὅμως εἰς τὸ τοῦ Πατρὸς πρόσωπον ἀνήγαγε τὴν πᾶσαν δημιουργίαν. Ἢ γὰρ οὐκ αὐτός ἐστιν ὁ λέγων· Εἷς Θεὸς, ὁ Πατὴρ, ἐξ οὗ τὰ πάντα, καὶ ἡμεῖς εἰς αὐτόν· καὶ εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, δι' οὗ τὰ πάντα, καὶ ἡμεῖς δι' αὐτοῦ;

Καὶ ὁμοίως ἐνταῦθα τὸν ἕνα καὶ τὸν ἕνα σαφῶς εἰρηκὼς, καὶ τὸ δι' Υἱοῦ πάντα γίνεσθαι μεμαρτυρηκὼς, ἕνα πρὸς Ῥωμαίους εἴρηκε, καὶ τὸ δι' αὐτοῦ γίνεσθαι πάντα προστέθεικεν, οὐ μόνον τὸ ἐξ αὐτοῦ. Ὥστε ἡ δυὰς ἐν δυάδι δεδηλωμένη, ἢ καὶ τριὰς ἐν τριάδι, ὡσαύτως ἐν τῷ αὐτῷ Ἀποστόλῳ σαφῶς μαρτυρήσει καὶ τοῖς προφήταις, ὅτι μὴ τὴν δυάδα ἀναιροῦσι· μᾶλλον δὲ Τριάδα τὴν μονάδα κηρύσσοντες, ἀλλ' ἑνότητα θεότητος εἰδότες, ἐν ἑνὶ προσώπῳ τὰ τρία κηρύσσουσι. Καὶ ἀπ' ἀρχῆς μὲν κατὰ τὴν κοσμοποιίαν πρὸς τὸν Υἱὸν καὶ τὸ Πνεῦμα διαλεγόμενος δῆλός ἐστιν ὁ Θεὸς, ὡς ἀνθρωπικωτέρῳ τύπῳ παρέστησεν ὁ Μωσῆς διαλεγόμενον αὐτὸν καὶ φάσκοντα· Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ' εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ' ὁμοίωσιν. Τίνι γὰρ λέγει τὸ, Ποιήσωμεν, ἢ τῷ Λόγῳ καὶ μονογενεῖ Υἱῷ, δι' οὗ τὰ πάντα ἐγένετο, κατὰ τὸν εὐαγγελιστὴν, καὶ τῷ Πνεύματι, περὶ οὗ γέγραπται, Πνεῦμα θεῖον τὸ ποιῆσάν με;

...

Λόγον γὰρ ᾔδεισαν οἱ πατέρες, Λόγον Θεοῦ προσεκύνουν, καὶ σὺν Λόγῳ τὸ Πνεῦμα. Μηδὲ χωρίσῃς αὐτὸν ἀπὸ τοῦ λέγοντος, Ἐγὼ Θεὸς μόνος, καὶ οὐκ ἔστι πλὴν ἐμοῦ· ἵνα μὴ βλασφημεῖν ἀναγκασθῇς τὸν Υἱὸν ὡς οὐκ ὄντα Θεόν· μηδὲ χωρίσῃς αὐτὸν ἀπὸ τοῦ λέγοντος· Ἐγὼ ἐξέτεινα τὸν οὐρανὸν μόνος, ἵνα μὴ καὶ τοῦ δημιουργὸν λέγειν τὸν Υἱὸν ἀποστῇς· ὅτι τῆς τοῦ μόνου Θεοῦ δόξης ὁ τὸν οὐρανὸν ἐκτείνας οὐ κεχώρισται.

Οὐκοῦν ἐν Υἱῷ γνῶθι Πατέρα, ἐν Πατρὶ δόξασον Υἱόν. Μὴ μερίσῃς τὰ ἀμέριστα, μὴ σχίζε τὰ ἄσχιστα. Κἂν γὰρ θέλῃς, οὐ σχίζεται. Κἂν διαῤῥαγῶσιν οἱ αἱρετικοὶ, οὐ διαῤῥήγνυται ἡ Τριάς· ἀλλ' ἔστιν ὅ ἐστι, κἂν ἑτέροις μὴ δοκῇ.

Σπεῖρα γάρ ἐστιν ἡ ἁγία Τριὰς, καὶ σεβάσμιός ἐστιν ἐν μιᾷ καὶ ἀϊδίῳ δόξῃ, τὴν αὐτὴν καὶ μίαν μόνην θεότητα πανταχοῦ περι 29.761 φέρουσα, ἄῤῥηκτος, ἄσχιστος, ἀδιαίρετος, πάντα πληροῦσα, πάντα περιέχουσα, ἐν πᾶσιν οὖσα, δημιουργοῦσα, κυβερνῶσα, ἁγιάζουσα καὶ ζωοποιοῦσα. Αὕτη ἡ θεία καὶ θαυμασιωτάτη πλοκὴ οὐ διαῤῥήγνυται

(Μ. Βασιλείου, Ανατρεπτικός κατά του Ευνομίου. Λόγος Δ. σελ. 71-72-73).

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ.

Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.

Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

 

Παιδαγωγικά και πλουτίζοντας σιγά σιγά και διαδοχικά την προηγούμενη αποκάλυψη, η Διαθήκη μεθοδικά ακολουθεί και προβάλλει την φανέρωση της Μίας Θεότητας. Έτσι την εμφανίζει πρώτα με το όνομα του Πατέρα, στη συνέχεια με το όνομα του Υιού και τέλος με το όνομα του Αγίου Πνεύματος.

Εκτός από την διαδοχική χρησιμοποίηση των Τριών ονομάτων του Θεού, ο Χριστός ακολουθεί (λεκτικά) τρις διαφορετικούς τρόπους και για την αποστολή του Αγίου Πνεύματος. Στην αρχή είπε θα ρωτήσω τον Πατέρα για την αποστολή του Αγίου Πνεύματος, μετά είπε θα Το στείλει ο Πατέρας στο όνομα μου και άλλη φορά είπε θα στείλω το Άγιο Πνεύμα. Οι τρις περιπτώσεις μαζί, δείχνουν την ακολουθία της Θεολογίας, την Παιδαγωγική συνέπεια και την σχέση ανάμεσα στα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδας:

 

ἐκήρυσσε φανερῶς ἡ παλαιὰ τὸν πατέρα, τὸν υἱὸν ἀμυδρότερον. ἐφανέρωσεν ἡ καινὴ τὸν υἱόν, ὑπέδειξε τοῦ πνεύματος τὴν θεότητα. ἐμπολιτεύεται νῦν τὸ πνεῦμα, σαφεστέραν ἡμῖν παρέχον τὴν ἑαυτοῦ δήλωσιν. οὐ γὰρ ἦν ἀσφαλές, μήπω τῆς τοῦ πατρὸς θεότητος ὁμολογηθείσης, τὸν υἱὸν ἐκδήλως κηρύττεσθαι· μηδὲ τῆς τοῦ υἱοῦ παραδεχθείσης, τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἵν᾿ εἴπω τι καὶ τολμηρότερον, ἐπιφορτίζεσθαι· μὴ καθάπερ τροφῇ τῇ ὑπὲρ δύναμιν βαρηθέντες, καὶ ἡλιακῷ φωτὶ σαθροτέραν ἔτι προσβαλόντες τὴν ὄψιν, καὶ εἰς τὸ κατὰ δύναμιν κινδυνεύσωσι· ταῖς δὲ κατὰ μέρος προσθήκαις, καί, ὡς εἶπε Δαβίδ, ἀναβάσεσι, καὶ ἐκ δόξης εἰς δόξαν προόδοις καὶ προκοπαῖς, τὸ τῆς τριάδος φῶς ἐκλάμψῃ τοῖς λαμπροτέροις. διὰ ταύτην, οἶμαι, τὴν αἰτίαν καὶ τοῖς μαθηταῖς κατὰ μέρος ἐπιδημεῖ, τῇ τῶν δεχομένων δυνάμει παραμετρούμενον, ἐν ἀρχῇ τοῦ εὐαγγελίου, μετὰ τὸ πάθος, μετὰ τὴν ἄνοδον, τὰς δυνάμεις ἐπιτελοῦν, ἐκφυσώμενον, ἐν γλώσσαις πυρίναις φαινόμενον. καὶ ὑπὸ Ἰησοῦ κατ᾿ ὀλίγον ἐκφαίνεται, ὡς ἐπιστήσεις καὶ αὐτὸς ἐντυγχάνων ἐπιμελέστερον· Ἐρωτήσω, φησί, τὸν πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον πέμψει ὑμῖν, τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας· ἵνα μὴ ἀντίθεος εἶναι δόξῃ τις, καὶ ὡς ἀπ᾿ ἄλλης τινὸς ἐξουσίας ποεῖσθαι τοὺς λόγους. εἶτα, Πέμψει μέν, ἐν δὲ τῷ ὀνόματί μου. τὸ Ἐρωτήσω παρείς, τὸ Πέμψει τετήρηκεν. εἶτα, Πέμψω, τὸ οἰκεῖον ἀξίωμα· εἶτα, Ἥξει, ἡ τοῦ πνεύματος ἐξουσία.

(Γρ. Θεολόγου, Λόγος λα΄. Θεολογικός Ε', Περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Το κείμενο διατίθεται στην ΒΙΚΗΘΗΚΗ).

 

Αλλά αν κάποιοι επιμένουν να χωρίσουν τα πρόσωπα του Θεού με τα ονόματα, τότε ας το κάνουν αυτό σωστά και ολοκληρωμένα για να φανεί η πλάνη τους. Ας δεχτούνε μαζί με τον ατομικό χωρισμό Τους και όλα τα υπόλοιπα που μας δείχνουν τα ονόματα τους. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος παρατηρεί τα ονόματα του Θεού και ελέγχει όσους τα παρερμηνεύουν. Λέει λοιπόν: Ας μας πούνε οι ενάντιοι μήπως ο "Θεός", ο "Πατέρας" και ο "Υιός" είναι άνδρες, η "Θεότητα" είναι θηλυκιά και το "Άγιο Πνεύμα" εμφανίζεται ως ουδέτερο!!! Αλλά όπως δεν μπορούν να γίνουν αποδεχτά αυτά, ας μη δεχτούν και κανέναν άλλο ιδιωτικό χαρακτήρα στα ονόματα Τους.

 

ἐγὼ δὲ εἰ μὲν ἑώρων ἀναγκαίαν τὴν διαίρεσιν, ἐδεξάμην ἂν τὰ πράγματα, οὐ φοβηθεὶς τὰ ὀνόματα. οὐ γάρ, ἐπειδὴ κατά τινα σχέσιν ὑψηλοτέραν υἱὸς ὁ υἱός, οὐ δυνηθέντων ἡμῶν ἄλλως ἢ οὕτως ἐνδείξασθαι τὸ ἐκ τοῦ θεοῦ καὶ ὁμοούσιον, ἤδη καὶ πάσας οἰητέον ἀναγκαῖον εἶναι τὰς κάτω κλήσεις, καὶ τῆς ἡμετέρας συγγενείας, μεταφέρειν ἐπὶ τὸ θεῖον. ἢ τάχα ἂν σύ γε καὶ ἄρρενα τὸν θεὸν ἡμῖν ὑπολάβοις, κατὰ τὸν λόγον τοῦτον, ὅτι θεὸς ὀνομάζεται, καὶ πατήρ; καὶ θῆλύ τι τὴν θεότητα, ὅσον ἐπὶ ταῖς κλήσεσι; καὶ τὸ πνεῦμα οὐδέτερον, ὅτι μὴ γεννητικόν; (Γρ. Θεολόγου, Λόγος λα΄. Θεολογικός Ε', Περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Το κείμενο διατίθεται στην ΒΙΚΗΘΗΚΗ).

 

Άρα ας μπουν τα πράγματα στην σειρά. Όταν λένε οι Γραφές ότι μας μίλησε ο Θεός, αυτό δεν έχει να κάνει με τα υποστατικά Του ιδιώματα, αλλά με την Μία Θεότητα του και ποιο καθαρά με την Μία Ενέργεια Του. Τα ονόματα αλλάζουν λεκτικά, αλλά η Θεολογία προσεγγίζει σταθερά την Αδιαίρετη Θεότητα.

Έτσι κατανοούνται και κάποια άλλα λόγια του Αποστόλου Παύλου. Μας διδάσκει ότι στην Παλαιά Διαθήκη ήρθε η "ομιλία" και η "επικοινωνία" από τον Θεό ενώ στα χρόνια της επίγειας παρουσίας του Χριστού μας λέει ότι ήρθαν από τον Υιό. Δεν είναι άλλος και άλλος, αλλά ο Αυτός και ο Ένας Κύριος. Είναι μία, η ίδια και χωρίς καμία διαφορά η Θεότητα του Θεού και Αυτή δεν διαφέρει με την Θεότητα του Υιού. Όπως πολλές φορές ειπώθηκε αλλάζει μόνο το Υποστατικό Ιδίωμα. Έτσι ο απόστολος δεν λέει ότι άλλος φάνηκε στην Παλαιά Διαθήκη και άλλος στην Νέα Διαθήκη, αλλά μας λέει στην Παλαιά τον γνωρίσαμε σαν Θεό και στην Νέα ο ίδιος μας δίδαξε ότι είναι ο Υιός. Με αυτόν τον τρόπο τονίζει το Ομοούσιο της Τριάδας και δεν ατομικεύει τα Πρόσωπα Τους:

 

Πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως πάλαι ὁ θεὸς λαλήσας τοῖς πατράσιν ἐν τοῖς προφήταις ἐπ᾽ ἐσχάτου τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν υἱῷ ὃν ἔθηκεν κληρονόμον πάντων, δι᾽ οὗ καὶ ἐποίησεν τοὺς αἰῶνας. (Εβρ. 1, 1-3).

 

Τονίζεται όμως ότι όλα αυτά δεν λαμβάνονται Σαβελιακός. Δεν συμπιέζεται η Τριάδα για να προκύψει ομογενοποιημένη Μονάδα. Η Τριάδα παραμένει Ασύγχυτη κατά τα υποστατικά της ιδιώματα, ενώ μόνο κατά την Θεότητα είναι ένας ο Θεός. Αυτό είναι το Δόγμα της Τριαδικής Μονάδας. Αυτό το Δόγμα υπάρχει μόνο στην Ορθοδοξία, ενώ έξω από αυτήν επικρατεί ο Αριστοτέλης που αναφέρεται σε τριάδα Προσώπων και ξεχωριστά, σε μονάδα ουσίας!!! Κατά την Θεωρία του, υποβιβάζεται ο Θεός σε κτίσμα και παρουσιάζεται με τρία είδωλα (πρόσωπα, ή μορφές ή σύμβολα).

 

Επιπλέον ο άγιος Γρηγόριος μας λέει και ότι, αν απουσιάζει κάποιο Πρόσωπο από την Θεοφάνια, τότε απουσιάζουν όλοι. Αν πάλι αναγνωρίζεται σε αυτήν ο ένας, τότε είναι όλοι μαζί.

 

ἡμεῖς δὲ τοσοῦτον θαρροῦμεν τῇ θεότητι τοῦ πνεύματος, ὃ πρεσβεύομεν, ὥστε καὶ τῆς θεολογίας ἐντεῦθεν ἀρξόμεθα, τὰς αὐτὰς τῇ τριάδι φωνὰς ἐφαρμόζοντες, κἄν τισι δοκῇ τολμηρότερον. ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, ὁ πατήρ. ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, ὁ υἱός. ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, ὁ ἄλλος παράκλητος. ἦν, καὶ ἦν, καὶ ἦν· ἀλλ᾿ ἑν ἦν. φῶς, καὶ φῶς, καὶ φῶς ἀλλ᾿ ἑν φῶς, εἷς θεός. τοῦτό ἐστιν ὃ καὶ Δαβὶδ ἐφαντάσθη πρότερον, λέγων· Ἐν τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς. καὶ νῦν ἡμεῖς καὶ τεθεάμεθα καὶ κηρύσσομεν, ἐκ φωτὸς τοῦ πατρὸς φῶς καταλαμβάνοντες τὸν υἱὸν ἐν φωτὶ τῷ πνεύματι, σύντομον καὶ ἀπέριττον τῆς τριάδος θεολογίαν. ... Εἰ ἦν ὅτε οὐκ ἦν ὁ πατήρ, ἦν ὅτε οὐκ ἦν ὁ υἱός. εἰ ἦν ὅτε οὐκ ἦν ὁ υἱός, ἦν ὅτε οὐδὲ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον. εἰ τὸ ἑν ἦν ἀπ᾿ ἀρχῆς, καὶ τὰ τρία. εἰ τὸ ἑν κάτω βάλλεις, τολμῶ, καὶ λέγω, μηδὲ τὰ δύο θῇς ἄνω. τίς γὰρ ἀτελοῦς θεότητος ὄνησις; μᾶλλον δὲ τίς θεότης, εἰ μὴ τελεία; τελεία δὲ πῶς, ᾗ λείπει τι πρὸς τελείωσιν; …(Γρ. Θεολόγου, Λόγος λα΄. Θεολογικός Ε', Περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Το κείμενο διατίθεται στην ΒΙΚΗΘΗΚΗ).

 

Παρόμοια, δεν μπορούν να περιγραφούν δύο ή τρία χωριστά πρόσωπα ή σύμβολα. Επιπλέον αν προσκυνιέται το ένα Πρόσωπο, τότε προσκυνιούνται όλα μαζί. Συμπερασματικά λοιπόν, ΠΑΝΤΑ Προσκυνάτε ΜΟΝΟ Μία μορφή του Θεού και η Προσκύνηση αναφέρεται ΜΟΝΟ σε Τρία Πρόσωπα. Η Προσκύνηση από την Μονάδα πηγαίνει Πάντα και Μόνο στην Τριάδα. Δεν μπορεί να υπάρξει Προσκύνηση Δύο ή Τριών Προσώπων του Θεού. Αφού λοιπόν προσκυνιέται στον Ένα, ταυτόχρονα όλη η Τριάδα, άρα στα τρία "πρόσωπα" ή "σύμβολα" προσκυνιέται η εννεάδα!!!

 

Σταύρος Ασλανίδης.