Η μετάνοια είναι
η πιο μεγάλη παραχώρηση του Θεού στον αμαρτωλό άνθρωπο, αλλά και η πιο γενναία
και ηρωϊκή ανθρώπινη πράξη. Είναι ένα άλμα, το οποίο επιτελεί ο αμαρτωλός με τη
βοήθεια της πίστεως, για να μπει έτσι στη σφαίρα της χάριτος, όπου όλα είναι
τέλεια και άγια, διότι η αγάπη του Θεού γνωρίζει να λαμπρύνει και να αξιοποιεί
θετικά και τα πιο μελανά και αρνητικά στοιχεία του ανθρώπου. Αυτό το γενναίο
άλμα της μετανοίας, με τις ασύλληπτες συνέπειές του, μπορούμε να μελετήσουμε
απλά, αλλά και πολύ καθαρά στην αγιασμένη μορφή του ευαγγελιστού Ματθαίου, του
τελώνη, που έγινε απόστολος του Χριστού.
Η θεία πρόσκληση.
Στην Καπερναούμ,
την «ιδίαν πόλιν» του Ιησού, κατοικεί και εργάζεται ο Ματθαίος. Εκεί, στο μέσον
μιας ημέρας γεμάτης σημεία και διδαχές, ο Κύριος περνώντας μπροστά από το
«τελωνείο» του Ματθαίου τον βλέπει και του απευθύνει το κάλεσμα· «ακολούθει
μοι». Κι εκείνος εγκαταλείποντας την ίδια στιγμή τις εκκρεμότητες του τελωνικού
του γραφείου, κλείνει μια για πάντα τους παλιούς λογαριασμούς και «αναστάς
ηκολούθησεν αυτώ». Αυτή η άμεση ανταπόκριση στην πρόσκληση του Ιησού θυμίζει
την παρόμοια συμπεριφορά των πρώτων μαθητών του Κυρίου, του Πέτρου, του Ιωάννη,
του Ιακώβου. Εντούτοις, σε κάποιο σημείο της διαφοροποιείται από τις απαντήσεις
των άλλων αποστόλων και συγκλονίζει πραγματικά με τη μοναδικότητα του
αυθορμητισμού της. Οι άλλοι, ως μαθητές του Προδρόμου, είχαν μια θρησκευτική
προπαίδεια. Ήταν ζυμωμένοι με τις επαγγελίες και τις προσδοκίες του Ισραήλ, με
τον πόθο και την αναμονή του Μεσσία κι είχαν ακούσει τον ίδιο τον δάσκαλό τους
να τους συστήνει τον Ιησού από την Ναζαρέτ ως «τον αμνόν τον αίροντα την
αμαρτίαν του κόσμου» (βλ. Ιω. 1: 29). Δεν είναι, λοιπόν, παράδοξο το ότι
υπακούν στην πρόσκλησή του, όταν εκείνος τους καλεί κοντά του. Μα να τον
ακολουθεί ένας τελώνης, ένας εξωμότης ιουδαίος, που φανερά συνεργάζεται με τους
κατακτητές, αφού με δική τους παραχώρηση μαζεύει τους φόρους, αυτό φαίνεται
ακατανόητο. Το όνειδος της τελωνικής ιδιότητος το αποθανάτισε η ιστορία με τα
πιο μελανά χρώματα. Θηρία των πόλεων, αντίστοιχα προς τις αρκούδες των βουνών,
χαρακτήρισε τους τελώνες ένας αρχαίος σοφός. Και το Ευαγγέλιο μας αφήνει πολλά
να καταλάβουμε, για το επονείδιστο αυτό επάγγελμα, καθώς αναφέρει τους τελώνες
σε συνδυασμό με τρεις επαίσχυντες και ελεεινές τάξεις ανθρώπων· τις πόρνες,
τους εθνικούς (=ειδωλολάτρες) και τους αμαρτωλούς.