Αλέξ. Παπαδιαμάντης : Ὁ ἐθνικὸς χορὸς καὶ ἡ μουσική

... Ἰσχυρίζονται ὅτι δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ περισωθῇ ἐκ στοματικῆς παραδόσεως ἡ μουσικὴ τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων· ἄρα ἡ βυζαντινὴ εἶναι μεσαιωνικὴ καὶ ἀφόρητος εἰς τὰ ἀριστοκρατικὰ ὦτα τῶν παρ᾿ ἡμῖν νεοπλούτων.
Ἀλλὰ δὲν ἐσώθη ἐπὶ ἀρχαίων ἀγγείων τὸ σχῆμα καὶ ὁ τρόπος τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς ὀρχήσεως; Δὲν φαίνεται ὅτι ὁ τσάμικος καὶ ὁ συρτὸς καὶ ὁ καλαματιανὸς εἶναι ὅμοιοι μὲ τὸν κύκλιον καὶ τὸν πυῤῥίχιον τῶν παλαιῶν μας προγόνων; Διατὶ τότε ἀποῤῥίπτουσι τὸν ἐντόπιον, τὸν ἐν κύκλῳ καὶ γραφικότητι καὶ πλαστικότητι σωμάτων χορόν, καὶ ἀσπάζονται τὸν ξενικόν, τὸν κατὰ ζεύγη;
Ἁπλούστατα, διότι τοὺς ἀρέσει ὁ πολιτισμὸς τῶν Ἑσπερίων καὶ μόνον πρὸς τὸ θεαθῆναι ἐπιτηδεύονται ὅτι εἶναι θαυμασταὶ δῆθεν τοῦ ἀρχαίου περικαλλοῦς κόσμου.
Εἶναι ἴδιον τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ ἡ ἐν μέτρῳ καὶ λογικῇ προσέγγισις τῶν δυὸ φύλων, ὁ δὲ ἄγαν συγχρωτισμός, ὅπως φαίνεται εἰς τὴν κατὰ ζεύγη ὄρχησιν, ἰδιάζει εἰς τὸν πολιτισμὸν τῆς Δύσεως. Εἰς πανηγυρικὸν δεῖπνον ἐν ἑλληνικῇ οἰκίᾳ, φέρ᾿ εἰπεῖν, καθέζονται ἄνδρες καὶ γυναῖκες εἰς δύο ἡμικύκλια ἀπέναντι ἀλλήλων. Μόνον παρ᾿ Ἀσιανοῖς, αἱ γυναῖκες ζῶσαι περιωρισμέναι, δὲν ἐμφανίζονται πρὸ τῶν ἀνδρῶν, συνειθίζονται δὲ δικτυωτὰ καὶ καλύπτραι. Ταῦτα εἶναι τὸ ἓν ἄκρον. Τὸ ἄλλο ἄκρον ἀπαντᾷ εἰς τὰ ἤθη τῶν Ἑσπερίων.
Εἰς γεῦμα ἐν Εὐρωπαϊκῇ οἰκίᾳ ἕκαστος τῶν ἀνδρῶν ὁδηγεῖ μίαν γυναῖκα (ὄχι ποτὲ τὴν ἰδικήν του πρὸς Θεοῦ!) εἰς τὴν τράπεζαν, ὅπου παρακαθίζουσιν οἱ δαιτυμόνες ἐναλλάξ, εἷς ἀνήρ, μία γυνή, καθότι οὕτω ἀποτελεῖται, λέγουσι, σωστὴ ἀνθοδέσμη. Ὁποῖον φράγκικον ἄρωμα ἀναδίδει αὕτη, καὶ πόσον χαρακτηριστικὸν εἶναι πράγματι, τὸ ἀέναον τοῦτο ζευγάρωμα καὶ ἀναζευγάρωμα!
Ἀφ᾿ ἑτέρου, ὁ Ἑλληνικὸς πολιτισμός, ὅπως καὶ ὁ Ὀρθόδοξος πολιτισμὸς καὶ αὐτὸ τὸ πρέπον καὶ ὁ ὀρθὸς λόγος, θέλουσι τὴν ἐν μέτρῳ προσπέλασιν καὶ παῤῥησίαν τῶν δυὸ φύλων, ὄχι τὸ ἄγριον καὶ ἀπρόσιτον τῶν Ἀσιανῶν, ὅπερ εἶναι μᾶλλον ἐπικίνδυνον, ἀλλὰ τὴν μετὰ συστολῆς καὶ σεβασμοῦ ἐπικοινωνίαν. Διὰ τοῦτο ἐφυλάχθη παρ᾿ Ἕλλησιν ὁ ἁγνότερος οἰκογενειακὸς βίος καὶ ἡ ἁγνότης τῆς γυναικός, ἔμεινε δὲ ἀσφαλὴς καὶ ἄσυλος μέχρις ὀγδόου βαθμοῦ ἡ συγγενικὴ στοργή, ὅπως καὶ ἡ κοινωνικὴ καὶ οἰκογενειακὴ ἀλληλεγγύη, ἐνῶ ἔξω τῶν ὀρθοδόξων ἑλληνικῶν κοινωνιῶν, ἐπισήμως καὶ καθιερωθείσης τῆς αἱμομιξίας, μεγάλη σύγχυσις ἐπῆλθε, καὶ διαφθορὰ ἠθῶν· ἐντεῦθεν ἐκφυλισμὸς καὶ βαθεῖα κοινωνικὴ νόσος.
Αὐτὰ λοιπὸν τὰ ἤθη πρὸ πολλοῦ ἤρχισαν, καὶ ἐξακολουθοῦν ἀκόμη διαρκῶς νὰ μᾶς εἰσάγωσιν εἰς τὰς Ἀθήνας. Ὅπως δὲν ἀσπάζονται τὸν ἐθνικὸν χορόν, ἴσως διότι δὲν εἶναι ἀρκετὰ συγχρωτιστικὸς τῶν μελῶν, οὕτω ἀποῤῥίπτουσιν καὶ τὴν ἐθνικὴν μουσικήν, ἐπειδὴ δὲν ἀρκετὰ γαργαλιστικὴ τῶν ὤτων. Καὶ ἂν ἦτο δυνατὸν ἐπιστημονικῶς ν᾿ ἀποδειχθῇ ὅτι ἡ βυζαντινὴ εἶναι αὐτούσιος ἡ μουσικὴ τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, πάλιν οἱ Λεβαντῖνοι θὰ τὴν ἀπέῤῥιπτον, τάχα ὡς ἀπηρχαιωμένην καὶ ἔξω τῆς μόδας. Διότι, ὅπως εἶναι τις ἱκανὸς νὰ αἰσθανθῇ καὶ ἐκτιμήσῃ πρᾶγμα τόσον ἁβρόν, ὅσον ἡ βυζαντινὴ μουσική, πρέπει νὰ ἔχει ἢ ἁπλότητα ἢ λεπτότητα. Ἀλλ᾿ ἡ παρ᾿ ἡμῖν ψευδοαριστοκρατία τὴν μὲν ἁπλότητα δυστυχῶς ἀπώλεσε πρὸ πολλοῦ, εἰς βαθμὸν δὲ τινὰ λεπτότητος οὐδέποτε κατώρθωσε νὰ φθάσῃ.
Ἄλλως, ἡ βυζαντινὴ μουσικὴ εἶναι τόσον ἑλληνικὴ ὅσον πρέπει νὰ εἶναι. Οὔτε ἡμεῖς τὴν θέλομεν, οὔτε τὴν φανταζόμεθα ὡς αὐτὴν τὴν μουσικὴν τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Ἀλλ᾿ εἶναι ἡ μόνη γνήσια καὶ ἡ μόνη ὑπάρχουσα. Καὶ δι᾿ ἡμᾶς, ἐὰν δὲν εἶναι ἡ μουσικὴ τῶν Ἑλλήνων, εἶναι ἡ μουσικὴ τῶν Ἀγγέλων.

Ιερομόναχος Ευθύμιος Τρικαμηνάς. ερμηνεία του 15ου Κανόνος από το νέο βιβλίο του, που μόλις κυκλοφόρησε.

 ια΄. Ἡ ἐφαρμογή τοῦ 15ου Κανόνος σέ ἐπίπεδο Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν.

Αφήνοντας τόν Μ. Φώτιο θά ἰδοῦμε τήν ἴδια Παράδοσι τῆς ἀποτειχίσεως στήν μετά τό σχίσμα περίοδο. Κάνοντας μία μικρή ἀναφορά, δραττόμενοι ἀπό τό ἴδιο τό σχίσμα, ἀναφέρομε ὅτι καί αὐτό τό σχίσμα, τό ὁποῖο ἐχώρισε ἀπό τόν 11ο αἰῶνα καί ἐπί χίλια σχεδόν ἔτη τήν Ἀνατολή ἀπό τή Δύσι δέν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπό τήν ἐφαρμογή τοῦ ἰδίου τοῦ 15ου Κανόνος τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου σέ ἐπίπεδο τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Καί ἐδῶ πάλι ἡ ἐφαρμογή αὐτοῦ τοῦ Κανόνος ἦτο ἀνέκαθεν Παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας καί τήν βλέπομε ἐφαρμοσμένη στήν αἵρεσι τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ, τοῦ Μονοθελητισμοῦ, τῆς Εἰκονομαχίας κλπ. Δηλαδή ὁσάκις μία τοπική Ἐκκλησία ἀπεδέχετο δημοσίως καί συνοδικῶς μία αἵρεσι, οἱ ἄλλες τοπικές ἐκκλησίες ἀπεσχίζοντο ἀπό αὐτή, πρό συνοδικῆς κρίσεως. Δι’ αὐτοῦ τοῦ τρόπου ἐδείκνυον ὅτι διά τῆς αἱρέσεως ἡ τοπική Ἐκκλησία ἐξέπεσε καί δέν ἦτο πλέον Ἐκκλησία καί διά τοῦτο ἀπεκόπτετο ὡς νεκρό μέλος καί ἐπί πλέον διεφυλάσσετο ὁ ἴδιος ὁ χαρακτήρ τῆς Ἐκκλησίας ὡς νύμφης ἀμώμου καί ἀσπίλου, κατά τόν Ἀπ. Παῦλο, Ἐφεσ. 5,27, διότι ὁ χαρακτηρισμός ἄμωμος καί ἄσπιλος ἐννοεῖτο κυρίως καί πρωτίστως ὡς πρός τήν ὀρθόδοξον καί ἀληθῆ πίστιν.

Ὁ ἅγ. Θεόδωρος ὁ Στουδίτης εἶναι πολύ κατατοπιστικός εἰς αὐτό τό σημεῖο καί ἐκφράζει τήν Παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν πλέον εὔγλωττο καί λακωνικό τρόπο. Σέ ἐπιστολή του πρός τόν Σακελλάριο Λέοντα ἀναφέρει τήν ἱστορική πορεία τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατά τήν περίοδο μόνο τῆς Εἰκονομαχίας: «Διά τοῦτο ἀπεδοκιμάσθη ἐπί τοῦ δόγματος τῶν θείων εἰκόνων τά ἐπί τοῦ πάλαι Κωνσταντίνου καί Λέοντος βασιλικῷ κράτει καί θράσει συνεδριασθέντα καί βατταρισθέντα · ἐφ’ οἷς ἐτμήθη ἡ τῇδε ἐκκλησία τῶν ἑτέρων τεττάρων, ἀναθεματισμοῖς ὑποβαλλομένη αἰωνίοις σφραγῖδι τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος. Εἶτα ἐλέῳ θεοῦ ἠγέρθη κέρας ὀρθοδοξίας ἐπί Εἰρήνης τῆς πάνυ σύν τῷ αὐτῆς ραδάμνῳ, ἐφ’ ἧς συνήφθη τά διεστῶτα μέχρις Λέοντος τοῦ προσεχοῦς · ἐφ’ ᾧ αὖθις διετμήθη ἡ τῇδε ἐκκλησία, ἀναθεματιζομένη ὑπό τῶν προτέρων ἰσορρόπως» (Φατ. 478, 697,69 · P.G. 99, 1417C,D).

Ἐδῶ βλέπομε καθαρά ὅτι, ὅταν μία τοπική Ἐκκλησία ἀποδεχθῆ δημοσίως καί συνοδικῶς μία αἵρεσι, ἐκπίπτει ὡς τοπική Ἐκκλησία καί οἱ ἄλλες ἀποτειχίζονται ἀπό αὐτήν καί τήν ἀναθεματίζουν. Ὅταν πάλι ἀπορρίψει τήν αἵρεσι καί ἀποδεχθῆ τήν Ὀρθόδοξο πίστι, εἰς τό σημεῖο πού ἔσφαλε, ἑνώνεται μέ τίς ἄλλες καί ὑφίσταται ὡς Ἐκκλησία. Εἶναι ἀδιανόητο διά τόν ὅσιο νά ἔχη ἀποδεχθῆ δημοσίως καί συνοδικῶς μία τοπική Ἐκκλησία κάποια αἵρεσι καί νά λογίζεται συγχρόνως ὡς Ἐκκλησία. Δι’ αὐτό πάντοτε στίς ἐπιστολές του τήν τοπική Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐφ’ ὅσον εἶχε ἀποδεχθῆ τήν Εἰκονομαχία, τήν θεωροῦσε «πεπτωκυῖα, καταπεσοῦσα, ἐρρυπωμένη κλπ.». Ὡς Ἐκκλησία τότε ἐν καιρῷ αἱρέσεως ἐθεωροῦντο οἱ ἀποτειχισμένοι ἀπό τούς αἱρετικούς, ἔστω καί ἄν ἦσαν ἐλάχιστοι.

Α΄ ΔΙΔΑΧΕΣ ΑΓ. ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ

Τον παλαιόν καιρόν οι άνθρωποι όταν ήθελαν να παιδεύσουν κανέναν άνθρωπον, έκαναν όρκον και έλεγαν: Να δώση ο Θεός να μας βάλη με τους ιερείς οπού έχουν να ευρεθούν εις τον όγδοον αιώνα. Και δια τούτο, αδελφοί μου, είναι δύσκολον την σήμερον να σωθούν πατριάρχαι, αρχιερείς, ιερείς, πνευματικοί και διδάσκαλοι, διατί τώρα είμασθεν μέσα εις τον όγδοον αιώνα και απέρασαν και διακόσιοι ογδοήκοντα χρόνοι. Δια τούτο σας συμβουλεύω, άγιοι ιερείς, τώρα οπού έχετε καιρόν, να καθίσετε να διαβάσετε δια να καταλάβετε παραμικρόν τι λέγει το άγιον Ευαγγέλιον. Ωσάν έχετε τον τρόπον, όποιος παπάς ή κοσμικός θέλει να μάθη γράμματα ελληνικά, ας σηκωθή απάνω να μου το ειπή να τον ευλογήσω και εγώ, να βάλω και όλους τους χριστιανούς να τον συγχωρέσουνε. Σας παρακαλώ, χριστιανοί μου, να ειπήτε και δια εκείνους οπού ήλθαν να μάθουν γράμματα ελληνικά να τους χαρίζετε τα χρέγια και άλλα δοσίματα. Ανίσως πάλιν και δεν διαβάζουν, να τους τα ρίχνετε διπλά να τα πληρώνουν. 

Περί διακρίσεως

Κάποιοι αδελφοί πήγαν στον αββά Αντώνιο να του αναφέρουν τα οράματα που έβλεπαν, και να πληροφορηθούν απ΄αυτόν εάν πρόκειται για αληθινά οράματα ή τα δημιουργούν οι δαίμονες. 

Αυτοί είχαν ένα γαϊδουράκι που τους ψόφησε στον δρόμο. Μόλις έφθασαν στον Γέροντα, πρόλαβε και τους είπε: 

- “Πώς ψόφησε το γαϊδουράκι στον δρόμο;” 

- “Πού το ξέρεις, αββά;” τον ρώτησαν. 

Κι εκείνος τους είπε: 

- “Οι δαίμονες μου το φανέρωσαν”. 

- “Μά κι εμείς -είπαν- γι΄αυτό το θέμα ήρθαμε να σε ρωτήσουμε, γιατί βλέπουμε οράματα και πολλές φορές βγαίνουν αληθινά. Αλλά μη τυχόν πέφτουμε σε πλάνη;” 

Και ο Γέροντας παίρνοντας ως παράδειγμα αυτό που συνέβη με τον όνο, τους πληροφόρησε ότι προέρχονται από τους δαίμονες. 

Ομολογούντες μετά παρρησίας

Φυλάξομεν το μέγα και πρώτον της σωτηρίας ημών φάρμακον, την καλήν λέγω της πίστεως κληρονομίαν, ομολογούντες ψυχή τε και στόματι, μετά παρρησίας, ως οι πατέρες ημάς εδίδαξαν.

 (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, επιστολή 12^η).

Άγιος Ιουστίνος (Πόποβιτς),

Το  Άγιον  Πνεύμα δια τον Χριστόν εν τη Εκκλησία.

Εν τούτοις δεν πρέπει ποτέ να λησμονήσωμεν το εξής: όλα αυτά τα έχομεν οι χριστιανοί, από το Άγιον Πνεύμα, αλλά και αυτό το Άγιον Πνεύμα, το έχομεν δια του θαυμαστού και παμφιλανθρώπου Σωτήρος μας, του Γλυκυτάτου Κυρίου Ιησού. Διότι, το Άγιον Πνεύμα Αυτού ένεκεν, κατέβη εις τον κόσμον. Τούτου ένεκα και συνεχίζει εν τη Εκκλησία το σωτήριον Θεανθρώπινον έργον Του. Τούτο είναι εντελώς φυσικόν, καθ΄ ότι χωρίς την έλευσιν του Κυρίου Ιησού, του όντως «Μόνου Φιλανθρώπου», εις τον επίγειον κόσμον μας, και χωρίς την υπ΄ Αυτού πραγμάτωσιν του παμφιλανθρώπου έργου της σωτηρίας, ούτε το Άγιον Πνεύμα θα ήρχετο εις τον κόσμον.

Zen for High Schoolers? Why Not the Jesus Prayer?

Reading the paper this morning I was awakened by an article titled "Zen for Highschoolers." The subtitle was , "Notice the Anxiety. Notice the Fear." Here was an article in a major national publication, The New York Times, with large photograph of students meditating and almost a full page dedicated to this topic. I wondered why is that we do not have such publicity about the Christain traditions that truly lead us to life that relives us of anxiety and fear? Why do we not teach the ascetic practices of fasting and prayer that lead us to an ability to know God and to control our passions, anxieties and fears?