Ἱστορική ἀναδρομή τῆς προσεγγίσεως Ὀρθοδόξων καί Ρωμαιοκαθολικῶν κατά τόν 20oν αἰώνα.

Ἀρχιμ. Ἰωάσαφ Μακρῆ,

Ἱερᾶς Μονῆς Μεγάλου Μετεώρου.

 Ἡ Πατριαρχική Ἐγκύκλιος τοῦ 1895

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἑπτά μόλις χρόνια πρίν τήν ἔκδοση τῆς ἐγκυκλίου τοῦ 1902, ἐκδόθηκε ἡ Πατριαρχική ἐγκύκλιος τοῦ 1895 ἡ ὁποία ἀποτελοῦσε τήν ἀπάντηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου πρός τόν Πάπα Λέοντα τόν ΙΓ΄ καί ἡ ὁποία μᾶς περιγράφει ἀνάγλυφα καί ἀποκαλυπτικά τό ἐπίπεδο τῶν σχέσεων καί τό κλίμα πού ἐπικρατοῦσε μεταξύ Ὀρθοδόξων καί Ρωμαιοκαθολικῶν ἐκείνη τήν περίοδο, τίς αἱρετικές πλάνες τοῦ παπισμοῦ καί τήν ὕπουλη διείσδυσή του στούς κόλπους τῆς Ὀρθοδοξίας μέσῳ τῆς Οὐνίας.

Συγκεκριμένα στίς 20 Ἰουνίου τοῦ 1894 ὁ Πάπας Λέων ὁ ΙΓ΄ ἀπηύθυνε τήν ἐγκύκλιο «Praeclara gratulationis» «πρός τούς ἡγεμόνας καί τούς λαούς τῆς οἰκουμένης» μέ τήν ὁποία καλοῦ σε τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σέ μία οὐνιτικοῦ τύπου ἕνωση μέ τό Βατικανό. Ἀναγνώριζε δηλαδή στούς Ὀρθοδόξους τό δικαίωμα νά διατηρήσουν τό λειτουργικό τυπικό καί τίς παραδόσεις τους, ἀρκεῖ νά ἀναγνωρίσουν τήν ἐξουσία τοῦ Πάπα καί μάλιστα ὡς ἀλάθητου, ὅπως πρόσφατα εἶχε θεσπισθεῖ καί μέ τήν μορφή δόγματος ἀπό τούς Ρωμαιοκαθολικούς στήν Α΄ Βατικανή Σύνοδο τό 1870. Ταυτόχρονα ὀργάνωσε μέ δυναμικώτερο τρόπο καί μεγαλύτερη ἔνταση τήν δράση τῶν Οὐνιτῶν στήν Ὀρθόδοξη Ἀνατολή καί τόν εἰς βάρος τῶν ὀρθοδόξων πιστῶν προσηλυτισμό.

Μπροστά σ’ αὐτή τήν ἀπροκάλυπτη ἐπίθεση τῶν παπικῶν τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀμύνεται ὑπέρ τῆς ἀκεραιότητος τοῦ ὀρθοδόξου ποιμνίου τό ὁποῖο ἐπιχειρεῖ νά ἐνημερώσει καί νά προστατεύσει μέ τήν ἐγκύκλιο τοῦ 1895, ὅπου γίνεται ἐκτενής ἀνάλυση τῶν παπικῶν πλανῶν.

Ἡ Πατριαρχική Ἐγκύκλιος τοῦ 1895 ἀποτυπώνει, ἐπίσης, μέ χαρακτηριστικό τρόπο τό κλίμα πού ἐπικρατοῦσε τήν περίοδο ἐκείνη στίς σχέσεις Ὀρθοδόξων καί Pωμαιοκαθολικῶν καί τίς βλέψεις τοῦ Βατικανοῦ ἔναντι τῶν Ὀρθοδόξων:

«Ἐν ἐσχάτοις δέ χρόνοις ὁ πονηρός διέσπασεν ἀπό τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καί ἔθνη ὁλόκληρα τῆς Δύσεως, ἐμφυσήσας τοῖς ἐπισκόποις τῆς Ῥώμης φρονήματα ὑπερφιάλου ἀλαζονείας, ποικίλας γεννησάσης καινοτομίας ἀθέσμους καί ἀντευαγγελικάς. Καί οὐ μόνον τοῦτο, ἀλλά δή καί παντί τρόπῳ ἀγωνίζονται οἱ κατά καιρόν Πάπαι τῆς Ῥώμης, ἵνα ὑποτάξωσιν εἰς τάς ἑαυτῶν πλάνας τήν ἀκραδάντως ἀνά τήν Ἀνατολήν τῇ πατροπαραδότῳ τῆς πίστεως ὀρθοδοξίᾳ στοιχοῦσαν Καθολικήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ, ἑνώσεις κατά τήν ἰδίαν φαντασίαν ἐπιδιώκοντες ἁπλῶς καί ἀβασανίστως» (Ἰω. Καρμίρη, Τά Δογματικά καί Συμβολικά Μνημεῖα τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, Ἐν Ἀθήναις 1953, σελ. 933).