Επιβεβαιωτικά θαύματα του Ιουλιανού ημερολογίου;;;;;;;;;;

πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου

Κύριε διαχειριστά   του ιστολογίου -ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΦΩΝΗ.

Χρόνια πολλά. Καλοφωτισμένα και καλόν αγώνα.

Επειδή στο δημοσιευμένο στο ιστολόγιο άρθρο μου που αφορά την νηστεία των Αγίων Αποστόλων και τα ημερολόγια, σχολιαστές αναφέρθηκαν σε θαύματα, που τα ερμηνεύουν ως επιβεβαιωτικά της εκκλησιαστικότητας του Ιουλιανού (παλαιού ημερολογίου) σας παρακαλώ να δημοσιεύσετε το άρθρο αυτό, σαν δική μου απάντηση στους ισχυρισμούς τους.

΄Ενας ανώνυμος σχολιαστής έγραψε:

…αναφορά στα νερά του Ιορδάνου, και στην Αγία Νεφέλη δεν κάνω, γιατί ο Θεός όντως διάλεξε ημερολόγιο.  τα λοιπά είναι μονάχα επιστήμη πάτερ η οποία προφανώς δε συμβαδίζει με τη του Θεού. αντιλαμβάνεστε ότι δεν παίζουμε το παιγνίδι σωστό ή λάθος;

Από το κείμενο φαίνεται καθαρά ότι το Ιουλιανό ημερολόγιο συμπεριλαμβάνεται στην επιστήμη του Θεού. Ως απόδειξη της εκκλησιαστικότητάς του ο σχολιαστής  χρησιμοποιεί δύο θαύματα. Την νεφέλη στο Θαβώρειο όρος και τα νερά του Ιορδάνη.

Για τα δύο αυτά θαύματα γίνεται αναφορά στην συνέχεια με σχετικές ερωτήσεις.

ΕΡΩΤΗΣΗ ΠΡΩΤΗ. Γιατί η νεφέλη στο Θαβώριο όρος κατεβαίνει στην εορτή της Μεταμόρφωσης στις 6 Αυγούστου   με το Ιουλιανό ημερολόγιο και όχι με κάποιο άλλο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ.. Για να απαντήσουμε στην ερώτηση θα πρέπει να ξεκαθαριστούν  πρώτα  κάποιοι  όροι.

- Άλλο το ιστορικό γεγονός της Μεταμόρφωσης του Χριστού και άλλο η εορτή και η ιστορική της εξέλιξη.  

-Άλλο ημερολόγιο και άλλο εορτολόγιο.

ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ : κατάλογος στον οποίο έχουν καταγραφεί οι γιορτές ενός έτους καθώς και το σχετικό βιβλίο της εκκλησίας με πληροφορίες για τις εορτές και τους εορταζομένους αγίους.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ: Είναι σύστημα μέτρησης του χρόνου σε ημέρες, μήνες και έτη, με το οποίο γίνεται δυνατή η χρονική κατάταξη παρελθοντικών ή μελλοντικών γεγονότων.

Την εορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος το ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ την καθορίζει στις 6 Αυγούστου (σταθερά) και το ημερολόγιο την ημέρα (διαφορετική κάθε χρονια).

Α.. Η  Μεταμόρφωση του Χριστού, ως ιστορικό γεγονός, έγινε 40 μέρες πριν το Πάθος και ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΑ θα έπρεπε να εορτάζεται εντός της Μεγάλης Σαρακοστής (Μάρτιο μήνα).Λόγω όμως του χαρμοσύνου χαρακτήρα της εορτής και του πενθίμου της Τεσσαρακοστής μεταφέρθηκε στις 6 Αυγούστου.

Επομένως θα έπρεπε η νεφέλη, για να αποδειχθεί ο ισχυρισμός ότι το σωστό εκκλησιαστικό ημερολόγιο είναι το Ιουλιανό, να εμφανίζεται κάθε χρόνο ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΑ 40 μέρες πριν το Πάθος του Χριστού  ΕΡΩΤΗΣΗ. Εμφανίζεται;;;;;;

Β.  Το μεγάλο αυτό θαύμα της Μεταμορφώσεως του Κυρίου γίνεται αντικείμενο ιδιαίτερου εορτασμού μετά τον 4ο αι., αφού στις δύο πιο βασικές πηγές της λειτουργικής ζωής της εποχής, όπως είναι οι Αποστολικές Διαταγές  και το Οδοιπορικό της Αιθερίας  δεν αναφέρεται ύπαρξη τέτοιας εορτής.

Γ .Για τον καθορισμό της 6^ης ( στ΄) Αυγούστου ως ημερομηνίας τελέσεως της εορτής διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις. Κατά την επικρατέστερη, η εορτή αυτή καθιερώθηκε να εορτάζεται σαράντα περίπου ημέρες πριν από την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου), ώστε να προτάσσεται και της εορτής αυτής, που φέρει γενικά «τα ίσα τη Μ. Παρασκευή», νηστεία, ανάλογη προς αυτήν της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.Eπίσης στις 6 Αυγούστου έγιναν τα εγκαίνια του ναού που υπάρχει  στο Θαβώρ.

Δ. Σύμφωνα με μια άλλη θεώρηση η Εκκλησία των Ιεροσολύμων προέβη στον καθορισμό της εορτής της Μεταμορφώσεως την 6η Αυγούστου σε αντικατάσταση της ιουδαϊκής εορτής της Σκηνοπηγίας, που γιορτάζονταν  το θέρος κατά την εποχή της συγκομιδής των καρπών. Γιαυτό ίσως και σε ορισμένα συριακά -ιακωβιτικά μηνολόγια την 6η Αυγούστου αναγράφεται εορτή με το όνομα «Εορτή της Σκηνοπηγίας του όρους Θαβώρ», ή «Εορτή της Σκηνοπηγίας», ή « Εορτή της Σκηνοπηγίας, φανέρωση της δόξας του Κυρίου μας στο όρος Θαβώρ». Επιπλέον μερικοί συσχετίζουν την εορτή και προς την κατά την 17ην του μηνός Tammuz, (στο μέσον, δηλαδή, του θέρους και 40 ημέρες μετά την εορτήν των εβδομάδων) τελούμενη από τους Εβραίους εορτή φανερώσεως της δόξας του Μωϋσή, όταν κατέβηκε «φωτόμορφος»από το όρος Σινά.

Ε.Η πρώτη σαφής μαρτυρία περί υπάρξεως της εορτής της Μεταμορφώσεως του Κυρίου στην 'Εκκλησία των 'Ιεροσολύμων περιέχεται στο βίο του αγίου Σάββα, που έγραψε ο Κύριλλος ο Σκυθοπολίτης τον 6ο αι. ῞Οπως είναι, δηλαδή, γνωστό το έτος  ο αυτοκράτορας 'Ιουστίνος ο Α’ συγκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη Σύνοδο, η οποία αποφάσισε την ανάκληση όσων εξορίστηκαν από τον μονοφυσίτη αυτοκράτορα 'Αναστάσιο τον Δίκορο και την ένταξη της Δ’ Οικουμενικής στα δίπτυχα. Στο βίο, λοιπόν, του αγίου περιγράφεται η επίσημη υποδοχή από την 'Εκκλησία των 'Ιεροσολύμων των αυτοκρατορικών αυτών διαταγμάτων, που έγινε μέσα στην πανηγυρική ατμόσφαιρα της εορτής της 6ης Αυγούστου. Στο εύλογο ερώτημα αν η εν λόγω εορτή θεσπίστηκε για το λόγο αυτό ή προϋπήρχε, το πιθανότερο είναι το δεύτερο. Επελέγη δε προς πανηγυρισμό του γεγονότος της κατίσχυσης του δόγματος της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, εξ αιτίας ακριβώς της νοηματικής εγγύτητας του δόγματος αυτού προς το περιεχόμενο της εορτής της Μεταμορφώσεως. Είναι ενδεικτικό της κατά την εποχή αυτή γενικότερης εκκλησιαστικής ανάδειξης της περιοχής το γεγονός, ότι στη Σύνοδο της Κων/ λεως το 553 παρίσταται και επίσκοπος Θαβώρ, ο Σεβήρος.

ΣΤ. Το πρώτο δε στοιχείο της εορτής που εμφανίζεται ιστορικά είναι ο καθορισμός του όρους Θαβώρ, ως χώρου ιδιαίτερης λειτουργικής ανάμνησης του γεγονότος αυτού. Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη για το θέμα μας σημασία αν σκεφθεί κανένας, ότι στις σχετικές μαρτυρίες των τριών συνοπτικών ευαγγελιστών δεν κατονομάζεται ρητά το όρος, όπου έγινε η Μεταμόρφωση του Κυρίου. Έτσι σύμφωνα με την αρχαιότερη διήγηση του Μάρκου, προς την οποία συμφωνεί και ο Ματθαίος, το θαύμα αυτό συνέβη γενικά «εις όρος υψηλόν», ενώ αντίθετα ο Λουκάς χρησιμοποιεί την έκφραση «εις το όρος», υπονοώντας προφανώς μια συγκεκριμένη ορεινή τοποθεσία, γνωστή στους μαθητές από προηγούμενες συναντήσεις τους με τον Κύριο εκεί. Όμως, παρά ταύτα, σύμφωνα με παλιά παράδοση της Εκκλησίας, της οποίας ο αρχαιότερος μάρτυρας είναι ο Ωριγένης, το Θαβώρ «εστι το όρος της Γαλιλαίας, εφ' ου μετεμορφώθη Χριστός». Το που στηρίζεται η παράδοση αυτή για το Θαβώρ, αναφερόμενο στις διάφορες πηγές και ως Θαβώριον όρος, Ιταβύριον όρος ή Αταβύριον όρος , ως το όρος της Μεταμορφώσεως δεν είναι ακριβώς γνωστό.

Πολλοί από τους νεότερους ιδιαίτερα μελετητές αμφισβήτησαν την ορθότητά της, θεωρώντας ως πιθανότερο χώρο τελέσεως του θαύματος της Μεταμορφώσεως το όρος Ερμών. Στηρίζουν δε την άποψη αυτή κυρίως σε τρία βασικά επιχειρήματα:

(α)Το Ερμών είναι στην κυριολεξία όρος, αφού η πιο υψηλή κορυφή του φτάνει τα 2.759 μέτρα πάνω από τη Μεσόγειο, και με την έννοια αυτή εναρμονίζεται καλλίτερα με τον βιβλικό προσδιορισμό υψηλόν όρος, όπου έγινε η Μεταμόρφωση.

(β) Βρίσκεται κοντά στην Καισάρεια Φιλίππου, και σε απόσταση μιας περίπου ημέρας που χρειάστηκαν για να κατέβουν από το όρος οι μαθητές μετά την Μεταμόρφωση, όπως γράφει ο Λουκάς.

(γ) Από τη φύση του εξασφάλιζε καλλίτερα τις συνθήκες ηρεμίας και απομόνωσης που αναζητούσε ο Κύριος εν όψει της Μεταμόρφωσής του και (δ) εξίσου με το Θαβώρ εξυμνείται στην Π. Διαθήκη ως χώρος φανέρωσης της θείας δόξας (Ψαλμ. 89, 13: Θαβώρ και Ερμών εν τω ονόματί σου αγαλλιάσονται).

Στην φαινομενική πειστικότητα των επιχειρημάτων αυτών , αντιτάσσεται ομόφωνα η παράδοση της Εκκλησίας θεωρώντας ότι το Θαβώρ είναι το υψηλό όρος, όπου έγινε η Μεταμόρφωση του Χριστού. Και απόδειξη η ΝΕΦΕΛΗ, που εμφανίζεται κάθε χρόνο για να υπενθυμίσει και να επιβεβαιώσει ότι.

1.Η  Μεταμόρφωση του Χριστού ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΣΤΟ ΟΡΟΣ ΘΑΒΩΡ και αυτό αποτελεί αδιαπραγμάτευτο γεγονός για την Ορθόδοξη Εκκλησία.

2.Η μεταφορά της εορτής από την Μεγάλη Τεσσαρακοστή στις 6 Αυγούστου, είχε και σοβαρούς δογματικούς και ιστορικούς  λόγους ,που αναφέρθηκαν προηγουμένως και δεν έχει καμία σχέση με ημερολόγια και ημερομηνίες.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΕΡΩΤΗΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ. Τα νερά του Ιορδάνου αλλάζουν πορεία κατά τον Αγιασμό στην εορτή των Θεοφανείων στις 6 Ιανουαρίου με το παλαιό ημερολόγιο. Αυτό δεν αποτελεί επιβεβαιωτικό θαύμα του σωστού ημερολογίου;

Απάντηση. Το γεγονός της αλλαγής της ροής του Ιορδάνη την ημέρα των Θεοφανείων δεν αναφέρεται πουθενά  στα  σχετικά ευαγγελικά αποσπάσματα.( Ματθαῖον, κεφάλαιον γ´ 13-17, κατὰ Μᾶρκον, κεφάλαιον α´9-11- κατὰ Λουκᾶν, κεφάλαιον γ´21-22, κατὰ Ἰωάννην, κεφάλαιον α´29-34).Επομένως πρώτο συμπέρασμα είναι ΟΤΙ ΔΕΝ ΣΥΝΕΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΒΑΠΤΙΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.

Συνέβη όμως παλιότερα.1500 χρόνια πριν από την βάπτιση του Χριστού.(ΕΡΩΤΗΣΗ. Τότε ποιο ημερολόγιο ακολουθούσαν οι Ισραηλίτες .Πάντως όχι το Ιουλιανό-ΒΛΕΠΕ ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ).

 Ο λαός Ισραήλ εισέρχεται εις την γη της επαγγελίας (=υπόσχεσης) του Θεού από την Αίγυπτο και πρέπει να διασχίσει τον Ιορδάνη από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Με εντολή του Θεού εισέρχεται η Κιβωτός της Διαθήκης στο ποτάμι και τα μεν νερά, δεξιά τους, που κατεβαίνουν στέκονται, ενώ τα νερά αριστερά τους κατεβαίνουν προς τις εκβολές και χάνονται! Επίσης σχετικές αναφορές γίνονται στους ψαλμούς 76 και 113.

Η χριστιανική παράδοση συνέδεσε επίσης τη βάπτιση του Ιησού με μια άλλη αποφασιστική στιγμή της ιστορίας του Ισραήλ, τη διάβαση του Ιορδάνη από τον Ιησού του Ναυή και τους Ισραηλίτες. Ο συμβολισμός είναι ξεκάθαρος και αξιοποιήθηκε στη λατρεία. Εκτός από το ίδιο όνομα του λυτρωτή μετά την έξοδο από τα νερά του ποταμού αρχίζει η σωτηρία. Η συγκεκριμένη περιοχή στη λαϊκή ευσέβεια ταυτίστηκε επίσης με την τοποθεσία όπου ο προφήτης Ηλίας αναλήφθηκε στον ουρανό. Κάποια σύνδεση του Βαπτιστή με τον Ηλία θα έπαιξε σίγουρα ρόλο. Η υπερβολή δεν σταμάτησε εδώ, αφού μία παράδοση θέλει το χώρο όπου οικοδομήθηκε ο εν λόγω ναός να αποτελεί το σημείο, όπου ο Ιησούς άφησε τα ρούχα του για να βαπτιστεί. Σε όλους αυτούς τους χώρους οι πιστοί κατά το προσκυνηματικό τους ταξίδι στους Αγίους Τόπους συνέρρεαν σε μεγάλους αριθμούς και μάλιστα για να βαπτιστούν και οι ίδιοι.

 

Γιατί όμως αλλάζει η ροή των νερών του Ιορδάνη κατά τον Αγιασμό των Θεοφανείων.

Θα το καταλάβουμε αυτό διαβάζοντας τα υπόλοιπα στην συνέχεια.

Στα ευαγγέλια η ακριβής τοποθεσία του Βαπτιστή και της βάπτισης  δεν προσδιορίζεται παρά μόνο γενικά στο Ιω. 1:28 με τη φράση «ἐν Βηθανίᾳ ἐγένετο πέραν τοῦ Ἰορδάνου», ακόμη γενικότερα στο 10:40 και διαφορετικά στο 3:23 «ἐν Αἰνὼν ἐγγὺς τοῦ Σαλείμ», οι χριστιανοί κατά τα βυζαντινά χρόνια συνήθιζαν να επισκέπτονται μια περιοχή λίγα χιλιόμετρα βορείως της Νεκράς Θάλασσας στην ανατολική όχθη του Ιορδάνη. Εξαιτίας της αδυναμίας εντοπισμού της Βηθανίας ο Ευσέβιος ακολουθώντας το υπόμνημα του Ωριγένη στο κατά Ιωάννην προσδιόρισε την περιοχή στη δυτική όχθη, θεωρώντας πως πρόκειται για τη Βηθαβαρά, όπου στις μέρες του βαπτίζονταν πιστοί. Ο Ιησούς ερχόμενος από τη Γαλιλαία, όπως διευκρινίζεται στις εκδοχές του Μάρκου και του Ματθαίου, για να αποφύγει τη Σαμάρεια θα διέσχισε πιθανόν τον Ιορδάνη και θα βρέθηκε στην ανατολική του όχθη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.Ο Ιορδάνης αλλαζει ροή για να επιβεβαιώσει ότι σε εκείνο το μέρος που γίνεται ο Αγιασμός έγινε:

-η Θαυματουργική διάβαση  των ισραηλιτών με την Κιβωτό της Διαθήκης και όλα τα άλλα θαυμαστά γεγονότα που αναφέρονται στα αναγνώσματα των Μεγάλων Ωρών και του Εσπερινού των Θεοφανείων.

-η Βάπτιση του Χριστού

Και να μας θυμίζει την σωτηριολογία του βαπτίσματος και όχι την αξία του ημερολογίου.

Λέγει, λοιπόν, ο ιερός Χρυσόστομος πως ο ποταμός Ιορδάνης –που ήταν πολυφημισμένος στην αγία Γραφή και για πολλά άλλα θαύματα, αλλά και για τη βάπτιση τού Χριστού σ' αυτόν– πηγάζει από δύο πηγές: η μία λέγεται Ιόρ κ' η άλλη Δαν. Καθώς προχωρούν τα δύο αυτά ποτάμια, ενώνονται και γίνονται ένα ποτάμι που ονομάζεται (απ' τις πηγές τού Ιόρ και Δαν) Ιορδάνης και χύνεται στη Νεκρά Θάλασσα. Η αλληγορία εδώ είναι βαθειά και θεολογικώτατη, όπως την φανερώνει ο ιερός Χρυσόστομος. Ο ποταμός Ιορδάνης είναι ο τύπος τού ανθρωπίνου γένους. Οι δύο πηγές του συμβολίζουν τον Αδάμ και την Εύα, τους δύο προπάτορες, απ' τους οποίους ανέβλυσε –σαν άλλος Ιορδάνης– όλο το ανθρώπινο γένος. Κι όλο τούτο το ανθρώπινο γένος, προς τα πού πήγαινε; Στη νέκρωση και στο θάνατο –όπως ο Ιορδάνης στη Νεκρά Θάλασσα. Ήρθε όμως ο Υιός τού Θεού, που πόνεσε για την αθλιότητα τού ανθρωπίνου γένους, κ' έγινε άνθρωπος, και έπαθε απάνω στο σταυρό, και κατήργησε, με τον θάνατο του, τον θάνατο. Έτσι εχάρισε στους ανθρώπους τη ζωή και τους έστρεψε προς τα πίσω, τους έκαμε να μην τρέχουν πια προς τη νέκρωση και το θάνατο, αλλά προς τη ζωή και την αφθαρσία. Αυτός είναι ο λόγος, που ο Απόστολος Παύλος λέγει, ότι «όσοι εις Χριστόν Ιησούν εβαπτίσθημεν, εις τον θάνατον αυτού εβαπτίσθημεν» (Ρωμαίους ζ' 3).

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το εβραϊκό ή ιουδαϊκό ημερολόγιο  είναι το γνωστό αρχαίο Ελληνικό ημερολόγιο το οποίο χρησιμοποιούσε τον κύκλο του Μέτωνα και είναι ένας συνδυασμός ηλιακού και σεληνιακού ημερολογίου (ηλιοσεληνιακό). Σε αυτό το ημερολόγιο αλλάξανε όπως και άλλες πολλές φυλές και πόλεις-κράτη τα ονόματα των μηνών κατά τα δικά τους έθιμα, εισάγοντας παράλληλα και τις εβραϊκές γιορτές τους. Ακολουθείται, σε διάφορες μορφές, από τους Εβραίους τουλάχιστον από την εποχή της Εξόδου από την Αίγυπτο (κατά τη βιβλική χρονολόγηση, 15ος αιώνας Π.Κ.Χ.). Στην τρέχουσα μορφή του υπάρχει από το 359 μ.Χ. όταν και επεξεργάστηκε από ιερατική επιτροπή υπό τον Ιουδαίο πατριάρχη Χιλέλ Β'.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.π.Δημ.Τζέρπου: Τὸ Χριστιανικὸν Ἑορτολόγιον» (Βόλος, 18-20 Σεπτεμβρίου 2006).

2.Φουντούλης Ἰ., «Τό ἑορτολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἡ γένεση καί διαμόρφωσή του» στό Τελετουργικά θέματα, Ἀποστολική Διακονία, 2002, σ. 37.

3. «Χρόνος καί ἐκκλησιαστική λατρεία» (Σύγχρονοι λειτουργικοί προβληματισμοί 2), Ἐκδόσεις Τῆνος, Ἀθῆναι 2001, σσ. 161-166)