Αν η Ανάσταση υπήρξε το γεγονός, που πιστοποίησε ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Θεάνθρωπος, η Μεταμόρφωση του Χριστού έδειξε πόσο λαμπρή είναι η Θεότητά Του και πόσο «καλή» η θέωση, στην οποία ο Κύριος μάς καλεί. Και παρ’ όλο που η Ανάσταση αποτελεί το πρώτο και βασικό γεγονός της πίστεως, εν τούτοις η Μεταμόρφωση κατέχει τα πρωτεία σε δόξα και μεαλείο μπροστά στα ανθρώπινα μάτια. Διότι την Ανάσταση δεν την είδε κανένας και ο αναστημένος Χριστός εμφανιζόταν μπαίνοντας στη δική μας συχνότητα και παίρνοντας τις δικές μας διαστάσεις. Τη Μεταμόρφωση, όμως, την αντίκρυσαν εκστατικοί οι μαθητές, μπαίνοντας αυτοί στη συχνότητα του Πνεύματος και παίρνοντας τη διάστασή Του. Μ’ αυτό τον τρόπο έγιναν αυτόπτες της μεγαλειότητος «ως εχώρουν», όπως επισημαίνεται στο κοντάκιο της γιορτής, όσο μπορούσε να χωρέσει και να αντέξει η ανθρώπινη ύπαρξή τους. Έγιναν αυτήκοοι της φωνής του Θεού, που σύστηνε τον Υιό Του στους ανθρώπους.
Εμπειρία θεώσεως.
Από τότε η Εκκλησία κρατά μες στους θησαυρούς της χειροπιαστή την εμπειρία της θεϊκής δόξας, η οποία είναι άκτιστη ενέργεια της θείας ουσίας. Και προσκαλεί η Εκκλησία τον κάθε άνθρωπο να ΄ρθεί κοντά της και να γευθεί τη θεία δόξα. Δεν του υπόσχεται θεωρίες και φιλοσοφίες, «σεσοφισμένους μύθους», από αυτούς, που κυκλοφορούν άφθονοι και απατηλοί στο εμπόριο των ιδεών πάντοτε και ιδιαίτερα σήμερα. Του προσφέρει ένα θαυμαστό γεγονός και έναν απλό τρόπο να κάνει δικό του, προσωπικό το γεγονός αυτό. Δίνει η Εκκλησία στον άνθρωπο, που το λαχταρά, τη δυνατότητα να εισδύσει μέσα στην ατμόσφαιρα της θείας αποκαλύψεως, να ζήσει τη δόξα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και να πάρει τη χάρη τής Μεταμορφώσεως, την εμπειρία της θεώσεως. «Όλως διόλου γινόμεθα θεοί χωρίς της κατ’ ουσίαν ταυτότητος», δηλαδή μετέχουμε στις μεθεκτές ενέργειες, όχι στην αμέθεκτη ουσία του Θεού· αυτή η μέθεξη μάς καθιστά κατά χάριν κοινωνούς της θείας φύσεως, όπως διασαφήνισε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.
Φρούριο κατά του Παπισμού.
Μάλιστα, η μορφή του αγίου Γρηγορίου Παλαμά συνδέεται εντελώς ιδιαίτερα
με το θέμα: Επί της εποχής του η Μεταμόρφωση καταλαμβάνει κεντρική θέση στη ζωή
και στην ιστορία της Εκκλησίας. Και τούτο διότι η θεολογία αυτού του γεγονότος,
με τη διάκριση ουσίας και ενεργείας του Θεού, στιγματίζει την πλάνη του Βαρλαάμ
του Καλαβρού και οριοθετεί τη διαφορά Ορθοδοξίας και παπισμού, την οποία ο
Βαρλαάμ πάσχιζε ύπουλα να αμβλύνη. Αναφανδόν ο άγιος Γρηγόριος χαρακτηρίζει
αίρεση τον παπισμό και αποκαλεί τον πάπα αιρεσιάρχη. Όπως παλαιότερα η Εκκλησία
πρόβαλε τη Γέννηση του Κυρίου ως απόδειξη της τέλειας ανθρώπινης φύσεώς του,
για να στομώσει τις κενολογίες των δοκητών, των νεστοριανών και των
μονοφυσιτών, όπως αντέταξε την Ανάσταση του Χριστού, για να κηρύξει τη θεότητά
του, ελέγχοντας ως αναληθείς τους ισχυρισμούς του Αρείου και των ομοίων του,
έτσι επί Γρηγορίου Παλαμά η Εκκλησία διακήρυξε τη δυνατότητα μετοχής του
κτιστού ανθρώπου στο άκτιστο φως, τη μέθεξή του στις άκτιστες ενέργειες του
Θεού. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι όπως στην πάλη της με τους αρειανούς η
Εκκλησία απεθανάτισε τη θεολογία της ανεγείροντας και ναούς αφιερωμένους στην
του Θεού Σοφία, στον Υιό και Λόγο του Θεού, παρόμοια την καταδίκη του Βαρλαάμ
του Καλαβρού και τη νικηφόρα απόκρουση της ύπουλης εισβολής του παπισμού στον
ορθόδοξο χώρο – ένα άλλο είδος σταυροφορίας και ουνίας – τα διαιωνίζει με ναούς
αφιερωμένους στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Πολλοί τέτοιοι ναοί σώζονται και
σήμερα στην πατρίδα μας, χρονολογούμενοι από την εποχή του Γρηγορίου Παλαμά,
δηλαδή μετά τον 14ο αι.
Δια της Εκκλησίας η θέωση.
Η πίστη της Εκκλησίας είναι ότι στον κάθε άνθρωπο, που ζη και πολιτεύεται ως μέλος της, παρέχεται εξ αντικειμένου η μέθεξη στο άκτιστο φως της θεότητος. Διότι η ίδια η Εκκλησία τι άλλο είναι παρά αυτός ο ίδιος ο μεταμορφωθείς Χριστός, που καθιστά τον κάθε χριστιανό – μέλος της Εκκλησίας, δηλαδή δικό του μέλος – μέτοχο και κοινωνό των ακτίστων δωρεών του; Αυτό σημαίνει ότι ο Χριστός δίνει στον πιστό τη δυνατότητα να μεταμορφωθεί ο ίδιος και από χοϊκός και ψυχικός να γίνει πνευματικός και θεοτικός. Χωρίς να χάσει τίποτε από την ύπαρξή του, θα κερδίσει τη χαμένη λάμψη, που είχε πριν χωρισθεί από τον Θεό, και πολλά ακόμη περισσότερα· την ένωση μαζί του, τη θέωση. Ασφαλώς η θέωση δεν είναι κάτι που εφ’ άπαξ και πλήρως παρέχεται στον άνθρωπο. Πως θα μπορούσε να χωρέσει τη θεότητα η φτωχή χωματένια ύπαρξη ακόμη και του πιο μεγάλου αγίου και του πιο αυστηρού ασκητού; Αν το φυσικό φως του ήλιου αδυνατούμε να αντικρύσουμε κατάματα, πόσο μάλλον το άκτιστο θεϊκό φως; Οι Άγιοι ζητούν μια ελάχιστη ακτίνα θείου φωτός κι εκλιπαρούν κάθε φορά περισσότερο φως θεϊκό να αυγάσει την ανθρώπινη αλλά θεούμενη ύπαρξή τους. Αύτη η υπαρξιακή ανάγκη των αγίων τρέφει τη φλογερή αγάπη τους προς την Εκκλησία του Χριστού και εμπνέει την πλήρη και αποκλειστική παράδοση του εαυτού τους στον Ιησού Χριστό, την κεφαλή της Εκκλησίας. Κανένα ανθρώπινο κατόρθωμα ή επιτυχία, όσο μεγάλη και θαυμαστή και αν φαντάζει, δεν είναι ικανή να ελκύσει τη θεία Χάρι, να εισαγάγει τον χριστιανό στην λάμψη του ακτίστου φωτός. Η μέθεξη της θείας δωρεάς είναι κατά κύριο λόγο – όπως και το όνομά της δηλώνει – δώρο του Θεού.
Από τη Μεταμόρφωση στην Ανάσταση.
Στην υμνολογία το γεγονός της Μεταμορφώσεως συνδέεται άμεσα με το Πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου. Είναι ο πρόδρομος, αλλά και ο δρόμος, που οδηγεί στην κατανόηση του μυστηρίου του σταυρού και στη βεβαίωση της θεότητος του Χριστού. Όπως συνοπτικά λέει πάλι το κοντάκιο της γιορτής, ο σκοπός για τον οποίο είδαν οι μαθητές τη δόξα της Μεταμορφώσεως ήταν «ίνα, όταν σε ίδωσι σταυρούμενον, το μεν Πάθος νοήσωσιν εκούσιον, τω δε κόσμω κηρύξωσιν ότι συ υπάρχεις αληθώς του Πατρός το απαύγασμα». Έτσι διαγράφεται η πορεία από τη Μεταμόρφωση στην Ανάσταση και καθορίζεται η οδός της σωτηρίας. Χρειάζεται πρώτα να ζήσεις μία Μεταμόρφωση, για να μπορέσεις να χαρείς την Ανάσταση. Χρειάζεται να γευθείς από εδώ τον παράδεισο, για να τον απολαύσεις και εκεί. Με απλά λόγια, πρέπει προηγουμένως να κάνεις βίωμά σου την αλήθεια ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Θεός και Κύριός σου, να νιώσεις τη γλυκύτητα και το φως της παρουσίας του να σε περιλούζει, για να κάνεις κτήμα σου την αιώνια ζωή.
Ανακαίνιση του νου.
Πως είναι δυνατόν να βρεθούμε πάνω στο όρος το άγιο, μπροστά στον
μεταμορφωμένο Χριστό και να φωτοντυθούμε κι εμείς από τη λάμψη της θεότητός
του; Ο απόστολος Παύλος μας το εξηγεί θεόπνευστα· «Μεταμορφούσθαι τη
ανακαινώσει του νοός υμών» (Ρωμ. 12: 2). Η Μεταμόρφωση του Χριστού μπορεί να
συντελείται για χάρη μας μέσα στο είναι του καθενός μας και να συμμετέχουμε
υπαρξιακά σ’ αυτήν μεταμορφούμενοι οι ίδιοι με την ανακαίνιση του νου μας. Νους
είναι η σκέψη μας, η καρδιά μας και η επιθυμία μας, με μία λέξη η νοοτροπία
μας, που έχει συσχηματισθεί με τον κόσμο τούτο, έχει παλιώσει μέσα στην αμαρτία
και τη φθορά. Έχει γεράσει και σαπίσει μέσα στις βλασφημίες και στις κακίες και
στις αισχρότητες, που δηλητηριάζουν και παραμορφώνουν την ψυχή μας. Με τη
μελέτη των θείων δογμάτων και την υπακοή σ’ αυτά η νοοτροπία μας ανακαινίζεται.
Ρητή η αποκάλυψη του ουρανίου Πατρός κατά τη Μεταμόρφωση του Ιησού Χριστού
υποδεικνύει· «ούτος εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα· αυτού ακούετε»
(Ματθ. 17: 5). Υπακούοντας στις αλήθειες που ο Υιός διδάσκει, φωτίζεται ο
σκοτισμένος νους και ετοιμάζεται για να δεχθεί τον αγιασμό. Μέσα στην Εκκλησία
ο λόγος του Θεού μάς καλλιεργεί και μας ετοιμάζει για το Μυστήριο, που μας
αγιάζει. Έτσι καθαρίζεται, εξευγενίζεται και μεταμορφώνεται όλος ο εαυτός μας.
Γινόμαστε καινούργιοι άνθρωποι με άγιες σκέψεις, με ωραία αισθήματα, με αγνές
επιθυμίες. Μέσα μας αυγάζει η ειρήνη του ουρανού.
Ο μεγάλος κίνδυνος.
Εδώ, όμως, ελλοχεύει ένας κίνδυνος. Ο κίνδυνος να απορροφηθούμε από μία
ιδιοτελή απόλαυση της θεωρίας και της συντροφιάς του Χριστού και να πούμε μαζί
με τον Πέτρο· «Ραββί, καλόν εστιν ημάς ώδε είναι» (Μέρκ. 9: 5). Τούτη η
επιθυμία, πέρα από το ότι εκφράζει τη θέρμη της αγάπης του μαθητού, κρύβει μία
υστεροβουλία, μία ιδιοτέλεια αλλά και μία φυγοπονία. Αποβλέπει στην εξασφάλιση
του Αγαπητού αποφεύγοντας κάθε προσωπικό κόπο. Ο άγιος Χρυσόστομος πολύ
ψυχολογημένα παρατηρεί ότι τα λόγια αυτά του απ. Πέτρου διατυπώνουν με άλλο
τρόπο το «Ίλεώς σοι» (Ματθ. 16: 22), που είπε ο ίδιος προηγουμένως στον Κύριο,
για να τον αποτρέψει από το Πάθος. ΄Ηθελε να τον κρατήσει εκεί ψηλά στο όρος
και να μένει μαζί του. Όπως, όμως, τότε ο Ιησούς επέπληξε τον Πέτρο, έτσι και
τώρα το Πνεύμα το άγιο τον αποδοκιμάζει. «Δεν ήξερε τι να πει», σημειώνει ο
ευαγγελιστής Μάρκος και ουσιαστικά ο ίδιος ο απόστολος Πέτρος, του οποίου το
ευαγγέλιο καταγράφει ο Μάρκος.
Για όλους το φως.
Και σήμερα πολλοί νομίζουν ότι είναι αρκετό να φθάσουμε στο ύψος της Μεταμορφώσεως και να μείνουμε εκεί ξεχνώντας τη γη και τον κόσμο, που σπαρταρά δαιμονιζόμενος έξω από την Εκκλησία. Αλλά μία τέτοια νοοτροπία μόνο τη φυγοπονία μας εξυπηρετεί. Διότι η Μεταμόρφωση είναι το άνοιγμα του ουρανού, όχι για να εγκαταλείψουμε τη γη, αλλά για να πάρουμε το φως της και να μεταμορφώσουμε τη γη. Να συνεργασθούμε με τη θεία χάρη και να εργασθούμε σκληρά μ’ όση δύναμη διαθέτουμε, για να γίνουν και άλλοι, όλοι οι συνάνθρωποί μας, κοινωνοί της θείαςφύσεως, μέτοχοι του ακτίστου φωτός. Δεν διακρίνει ο Θεός τους ανθρώπους σε προνομιούχους και μη. Όπως το φυσικό φως, τον ήλιο, τον χαρίζει σε κάθε πλάσμα της γης, έτσι και το πνευματικό φως το προορίζει για όλους, αρκεί να το θελήσουν. «Φως Χριστού φαίνει πάσι»! Αυτή τη θεία προσφορά ποιος θα τη μεταφέρει στον κόσμο,που την αγνοεί; Ποιος θα διδάξει στους αμαρτωλούς της γης την ικεσία «λάμψον και υμίν τοις αμαρτωλοίς το φως σου το αΐδιον»; Ποιος άλλος, παρά οι λυτρωμένοι αμαρτωλοί, εκείνοι που έζησαν την κοινωνία της θείας φύσεως;
Χριστός και κόσμος.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Χριστός κατέβηκε αμέσως από το όρος και βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της ανθρώπινης τραγωδίας με το δαιμονιζόμενο νέο. Αυτός ο συσχετισμός της Μεταμορφώσεως και του δαιμονιζομένου αποτελεί έναν πολύ επιτυχημένο συμβολισμό για το πως βρίσκει ο Χριστός τον κόσμο και για το πως θέλει ο Χριστός τον κόσμο. Τον βρίσκει δαιμονισμένο και τον θέλει άγιο και μεταμορφωμένο.
Χριστιανοί και κόσμος.
Δίνει ο ίδιος ο θεάνθρωπος Κύριος τον αγιασμό για όλους, αλλά και απαιτεί
από τους αγίους του, όσους ευεργετήθηκαν και φωτίσθηκαν απ’ Αυτόν, να μη
κρατήσουν ζηλότυπα και φθονερά μόνο για τον εαυτό τους την ευλογία. Να την
κοινοποιήσουν και να τη μοιρασθούν με τους αδελφούς τους. Αυτό σημαίνει ότι
κάποτε θα βγουν από την πνευματική τους «βολή», θα χάσουν αυτοί για να
κερδίσουν οι άλλοι, οι μακράν του Χριστού, προς τους οποίους καλούνται να
πορευθούν. Είναι χαρακτηριστική για την αλήθειά της και συγκλονιστική για την
ταπεινοφροσύνη του αγίου η σκέψη του μεγάλου διδάχου των νεωτέρων χρόνων αγίου
Κοσμά του Αιτωλού, που αφήνοντας την ησυχία του στο Άγιο Όρος και βγαίνοντας να
κηρύξει στη σκλαβωμένη Ρωμιοσύνη είπε: «Ας χαθή ένα πρόβατον (ο εαυτός του),
για να σωθούν τα άλλα». Ένα τέτοιο φρόνημα και μια τέτοια άγια απόφαση «αναγκάζει»,
θα έλεγα, τον Θεό να συνεργήσει και να ευλογήσει το έργο των μεταμορφωμένων
παιδιών του. Να τους καταστήσει αναμορφωτές του κόσμου, δηλαδή φωταγωγούς απ’
όπου θα περνούν οι ακτίνες του Πνεύματος και θ’ αγγίζουν σωστικά τον κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου