Παληό και Νέο ημερολόγιο -- Του αειμνήστου Αθανασίου Σακαρέλλου, Θεολόγου

3. Η περίπτωση του αγίου Γρηγορίου Νύσσης

Η άποψη, ότι ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης δίδαξε κακοδοξίες, είναι ευρύτατα διαδεδομένη στους δυτικούς θεολόγους. Λατίνοι και Προτεστάντες ισχυρίζονται, ότι ο άγιος Γρηγόριος διδάσκει την θεωρία του Ωριγένη, για την «αποκατάσταση των πάντων». Την άποψη αυτή των δυτικών υιοθέτησαν και ορισμένοι Ορθόδοξοι. Ο Βασίλειος Στεφανίδης π.χ. γράφει στην «Εκκλησιαστική Ιστορία» του, ότι «ο Γρηγόριος Νύσσης εν τισιν ηκολούθει τον Ωριγένην, αποδεχόμενος και την περί αποκαταστάσεως των πάντων διδασκαλίαν αυτού». 442 Έχουν όμως δίκηο στην άποψή τους αυτή, όσοι υποστηρίζουν, ότι ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης εδέχετο την κακοδοξία για την «αποκατάσταση των πάντων»; Να το δούμε.

Α. Τι διδάσκει η κακοδοξία της «αποκαταστάσεως των πάντων»

Την κακοδοξία αυτή διαμόρφωσε ο Ωριγένης (185- 254). Κατ’ αυτήν, λέγει ο Παν. Χρήστου, οι ασεβείς θα καθαρθούν, μετά το θάνατό τους, «δια μιάς η περισσοτέρων μετενσαρκώσεων εις άλλους κόσμους. Πάντως οι τιμωρίες των ασεβών και των δαιμόνων θα είναι πρόσκαιροι. Όταν καταλλαγούν τα πάντα, θα ακολουθήση η αποκατάστασις των πάντων. Θα πραγματοποιηθή η νέα έλευσις του Χριστού και η ανάστασις των ανθρώπων με πνευματικά σώματα». 443. Την κακοδοξία αυτή του Ωριγένη πολέμησαν πολλοί Πατέρες. Τον Ωριγένη δε, με αυτή και άλλες κακοδοξίες του, καταδίκασαν οι Ε΄, ΣΤ΄ και Ζ΄ Οικουμενικές Σύνοδοι.

Β. Τι διδάσκει η Γραφή και οι Πατέρες για την «αποκατάσταση»

Ορισμένοι Πατέρες μιλάνε για «αποκατάσταση», όχι όμως από κακόδοξη σκοπιά. Άλλωστε, κι’ αυτή η Αγία Γραφή την αναφέρει. Στις Πράξεις των Αποστόλων διαβάζουμε «άχρι χρόνων αποκαταστάσεως πάντων». 444 Η «αποκατάσταση» αυτή, που αναφέρει η Γραφή, σημαίνει την επαναφορά του κάθε ανθρώπου, στην κατάσταση που βρίσκονταν οι Πρωτόπλαστοι πριν από την πτώση τους! Γι’ αυτή την «αποκατάσταση», που υπάρχει στην Αγία Γραφή, μιλάνε ορισμένοι Πατέρες, όπως ο άγιος Διάδοχος Φωτικής κ.α. Στον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, τέθηκε το ερώτημα: «Επειδή ο Γρηγόριος Νύσσης μέσα στα συγγράμματά του φαίνεται, για εκείνους που δεν γνωρίζουν το βάθος της υψηλής θεωρίας του, να υποδηλώνει μια αποκατάσταση, παρακαλώ να μας πεις γι’ αυτό, ό,τι γνωρίζεις». Ο άγιος Μάξιμος απάντησε ως εξής: «Η Εκκλησία γνωρίζει τρεις αποκαταστάσεις. Μία αποκατάσταση του καθενός μας, ανάλογα με την αρετή του. Αποκατάσταση που γίνεται όταν εκπληρώσει την αρετή, που του αναλογεί. Δεύτερη, την αποκατάσταση όλης της φύσης κατά την ανάσταση στην αφθαρσία και την αθανασία. Τρίτη (αποκατάσταση), αυτή που κάνει υπερβολική χρήση της στους λόγους του ο Γρηγόριος Νύσσης, είναι η εξής. Η αποκατάσταση στην αρχική της κατάσταση των ψυχικών δυνάμεων που έπεσαν στην αμαρτία. Πρέπει δηλ., όπως όλη η φύση, κατά την ανάσταση, θ’ απολαύσει την αφθαρσία της σάρκας σε χρόνο που ελπίζουμε, έτσι και οι παραστρατημένες δυνάμεις της ψυχής στο μάκρος των αιώνων πρέπει ν’ αποβάλλουν τις μνήμες της κακίας, που έχουν εναποτεθεί σ’ αυτές. Και αφού περάσουν όλους τους αιώνες, χωρίς να βρίσκουν στάση, να έρθουν στο Θεό, που δεν έχει πέρας. Κι’ έτσι, με την επίγνωση, όχι με την μέθεξη των αγαθών, ν’ αναλάβουν τις δυνάμεις τους. Ν’ αποκατασταθούν στην αρχική τους κατάστασή τους και να δειχθεί ο δημιουργός ανεύθυνος ως προς την αμαρτία». 445.

 

Γ. Ορθόδοξη η διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου Νύσσης

1. Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης ( 335- 395) ήταν αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου. Είναι εκ των μεγαλυτέρων Πατέρων της Εκκλησίας. Ο αυτοκράτορας Μέγας Θεοδόσιος με διάταγμά του τον χαρακτήρισε «κανόνα πίστεως»! Αυτό σημαίνει, ότι ό,τι πιστεύει ο άγιος Γρηγόριος, αυτό είναι η Ορθοδοξία! Η δε αγία Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος του χάρισε τον μοναδικό τίτλο που έδωσε ποτέ η Εκκλησία σε άνθρωπο. Τον ονόμασε «πατέρα πατέρων»! Είναι δυνατόν ποτέ, ένας τέτοιος άνθρωπος, να δίδαξε κακοδοξίες;

2. Η «αποκατάσταση» του ανθρώπου, κατά τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης συνίσταται, όπως παραδέχεται ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, που είδαμε πιο πάνω, στη επάνοδό του στην προπτωτική κατάσταση. 446. Είναι φανερόν ότι η «αποκατάσταση» αυτή, όπως την εννοεί ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης δεν έχει καμία σχέση με την «αποκατάσταση» του Ωριγένη, που την στηρίζει στη μετεμψύχωση των ασεβών και τον τερματισμό της κολάσεως. Και τα δύο αυτά στοιχεία, η μετεμψύχωση και ο τερματισμός της κολάσεως, πουθενά δεν υποστηρίζονται από τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης. Ειδικά δε για τον τερματισμό της κολάσεως είναι ρητά αντίθετος. Αναφερόμενος στην περίπτωση του Ιούδα, λέγει, ότι η κόλασή του «εις άπειρον παρατείνεται η δια της καθάρσεως κόλασις». 447 Γενικά, ο άγιος Γρηγόριος δέχεται, ότι το άκτιστο «πυρ» της κολάσεως είναι «αιώνιον». 448. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης είναι κατά πάντα Ορθόδοξος και ορθώς χαρακτηρίστηκε «κανόνας πίστεως» και «πατέρας πατέρων»!

 

Δ. Δεν υπάρχουν άγιοι αιρετικοί!

Ύστερα από τα παραπάνω είναι φανερό, ότι καταπίπτει η κατηγορία των ηγετών του Νέου Ημερολογίου, ότι όπως δήθεν υπήρξαν άγιοι, που δίδαξαν κακοδοξίες, χωρίς να θεωρούνται αιρετικοί, έτσι και όσοι άλλαξαν το Παληό Ημερολόγιο, εξ αιτίας του Οικουμενισμού, δεν είναι αιρετικοί Όλα αυτά όμως, δεν είναι ορθά. Γιατί οι Πατέρες, άγιος Διονύσιος Αλεξανδρείας και άγιος Γρηγόριος Νύσσης, δεν δίδαξαν ποτέ κακοδοξίες. Όσοι ισχυρίζονται, ότι κάποιος άγιος είπε κάτι το κακόδοξο, δεν έχουν δίκηο. Αν κάποιος άγιος είπε κάτι που δεν ορθό, αυτό προφανώς, ή θ’ αναφέρεται σε θέματα, που δεν είναι «εκ της θείας εμπειρίας» του, για τα οποία δεν πλανώνται οι άγιοι, ή θα πρόκειται για νοθεία και πλαστογράφηση των συγγραμμάτων του. Υπάρχει η περίπτωση κάποιος άγιος να είπε κάτι λάθος προτού αξιωθεί να φτάσει στη θέωση. Στην κατάσταση αυτή μόνο ο άνθρωπος «γνωρίζει τα μυστήρια της βασιλείας των ουρανών» και δεν πλανάται! Και στα θέματα της πλάνης και αιρέσεως η Ορθοδοξία είναι άτεγκτη.