Δέν μιλᾶς καλά! -- Μανώλης Κοττάκης (Εφημερίς ΕΣΤΙΑ)

 ΤΟ ΠΡΩΤΟ σόκ τό νοιώσαμε προσφάτως…

… ὅταν παρουσιαστής ἰδιωτικοῦ τηλεοπτικοῦ σταθμοῦ διέκοψε «ἐτσιθελικῶς» στόν ἀέρα τήν μετάδοση διαγγέλματος ἐκλεγμένου Προέδρου τῶν ΗΠΑ ἐπειδή διαφωνοῦσε μέ τά λεγόμενά του! Ἀκολούθησαν οἱ ἀντιδημοκρατικές ἀποφάσεις τοῦ twitter καί τοῦ facebook νά «κατεβάσουν» τούς λογαριασμούς τοῦ τέως πλανητάρχη καί τῶν ἑκατομμυρίων ὀπαδῶν του ἐπειδή οἱ «ἀξίες» τους δέν συμβάδιζαν μέ τό «Σύνταγμά» τους. Καί ἔπειτα τό ὅλον πρᾶγμα ἄρχισε σιγά-σιγά νά ξεφεύγει. Ἑστιατόρια, ἀεροπορικές ἑταιρεῖες, χορηγοί, πάσης φύσεως ἐπιχειρήσεις ξεκίνησαν ἕνα πογκρόμ «μακαρθικῶν» διώξεων ἐναντίον μελῶν τοῦ ρεπουμπλικανικοῦ κόμματος τῶν ὁποίων οἱ ἀπόψεις ἐκρίθησαν ἐπικίνδυνες ἀπό… λαϊκά δικαστήρια.

Τούς ἀπαγόρευσαν νά δειπνοῦν στό ἀγαπημένο τους ρεστωράν, νά πετοῦν μέ συγκεκριμένη ἀεροπορική ἑταιρεία, νά ἔχουν συναλλαγές μέ συγκεκριμένη τράπεζα κ.ο.κ. Τό Σοβιέτ στά καλύτερά του. Θά τούς βλέπει ὁ Στάλιν ἀπό ἐκεῖ ψηλά πού εἶναι καί θά μειδιᾶ. Εἴτε ὅμως συμφωνεῖ κανείς μέ τίς ἀκραῖες ἀπόψεις εἴτε διαφωνεῖ, μιά δημοκρατία πού ἔχει ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό της δίνει χῶρο στόν διάλογο καί στήν ἀντιπαράθεση. Ὅσο ὀξεῖα καί ἄν εἶναι αὐτή. Μόνον οἱ ἄρρωστες καί οἱ σάπιες δημοκρατίες φοβοῦνται τήν πειθώ τῶν ἐπιχειρημάτων ἀνερμάτιστων ἀνθρώπων. Πάει νά πεῖ πώς δέν στέκονται καλά στά πόδια τους, πώς δέν εἶναι ὑγιεῖς, πώς δέν ἔχουν ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό τους.

Καί ὕστερα…. ἦλθε ἡ σειρά μας! Ἄν καί οἱ νέες «τάσεις» συνήθως ἀργοῦν νά φθάσουν στήν Ἑλλάδα –ἱστορικόν κατάλοιπον τῆς Τουρκοκρατίας ἡ καθυστέρησις– στό τέλος τά καταφέρνουν. Φθάνουν. Και μέ ἀφορμή τήν ὑπόθεση Μπεκατώρου, ἰδού. Νά τες! Προτείνω νά «συζητήσουμε» λοιπόν σήμερα τήν συγκλονιστική ἀπό κάθε ἄποψη ὑπόθεση μεθολογικά. Ὄχι στήν οὐσία της πού οὕτως ἤ ἄλλως εἶναι πλέον ἀντικείμενο ἐρεύνης ἀπό τήν Δικαιοσύνη. Τό θέμα μας εἶναι πῶς ὀργανώνουμε τήν δημόσια συζήτηση γύρω ἀπό κάθε δύσκολο κοινωνικό πρόβλημα πού ἔχει χίλιες ὄψεις. Καί «πῶς» ἡ νέα μέθοδος περνᾶ καί σέ ἄλλους τομεῖς τοῦ δημοσίου βίου.

Ὅλες αὐτές τίς μέρες πού οἱ καταγγελίες τῆς Ὀλυμπιονίκου μας «τρέχουν» δέν μιλῶ. «Στήνω» μόνον αὐτί στίς παρέες ἀνδρῶν καί γυναικῶν. Καί ξέρετε τί παρατηρῶ; Ὅτι ἡ μοναδική σκέψις, ἡ μία καί μοναδική ἀνάγνωσις τῶν γεγονότων, ἐπιχειρεῖται νά ἐπιβληθεῖ ἐτσιθελικῶς, μέσα σέ γενική ὀχλοκρατία, χωρίς προηγουμένως νά δοκιμάσει τήν ἀντοχή της στήν βάσανο τοῦ ἐπιχειρήματος καί τοῦ διαλόγου. Συμβαίνει κάτι ἰδιαιτέρως ἐπικίνδυνο ἐδῶ: Πάρα πολλοί ἄνθρωποι πού ὑποκλίνονται στήν προσφορά τῆς Ὀλυμπιονίκου μας στήν πατρίδα καί γενικῶς τήν συμπαθοῦν, δηλώνουν ἐμπιστευτικῶς ὅτι φοβοῦνται νά ποῦν εὐθέως τήν γνώμη τους γιά τό συμβάν προκειμένου νά ἀποφύγουν τό δημόσιο λυντσάρισμα. Ἰδού μερικά εὑρήματα ἀπό τίς ἀκροάσεις μου.

«Φοβᾶμαι νά διατυπώσω δημοσίως τό ἐρώτημα γιατί ἄργησε ἡ καταγγελία 22 ὁλόκληρα χρόνια, γιατί ἡ βιασθεῖσα δέν ἔβαλε τίς φωνές καί γιατί δέν εἶπε ἐν τέλει τό μεγάλο “ὄχι”, οὖσα ἐνήλικη» μοῦ ἐκμυστηρεύτηκε γυναίκα Βουλευτής. Θαυμάσια. Ἔχουμε κατ’ ἀρχάς μιά δημοκρατία πού φοβᾶται τίς ἐρωτήσεις! Πού ἀπαγορεύει τίς ἐρωτήσεις! Ἀκόμη καί ἄν αὐτές διατυπώνονται ἀπό ἀνθρώπινη περιέργεια καί ὄχι ἀπό ἀμφιβολία γιά τίς καταγγελίες τῆς Ὀλυμπιονίκου.

«Διαφωνῶ μέ τήν ἀπόφαση τῆς Προέδρου τῆς Δημοκρατίας ἡ ὁποία εἶναι καί ἀνωτάτη δικαστικός νά δεχθεῖ τήν Μπεκατώρου σέ ἀκρόαση. Ποῦ πῆγε τό τεκμήριο τῆς ἀθωωότητος καί ὁ σεβασμός τοῦ κράτους δικαίου;» μέ ἐρώτησε κορυφαῖο μέλος τοῦ κυβερνητικοῦ ἐπιτελείου προσθέτοντας: «Βεβαίως δέν θά τό πῶ δημόσια!».

«Ἔχω συγκεκριμένη ἄποψη γιά τό θέμα, ἡ γυναίκα μου εἶπε ὅτι ἔχω δίκιο, ἀλλά μέ ὅρκισε νά μήν ἀνοίξω τό στόμα μου γιά αὐτό τό θέμα δημοσίως διότι θά μέ κατασπαράξουν τά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης» μοῦ ἐξομολογήθηκε κορυφαῖος Ὑπουργός.

«Θεωρῶ ὅτι οἱ περισσότεροι εἶναι προβληματισμένοι μέ ὅλα ὅσα κρύβονται πίσω ἀπό αὐτήν τήν ὑπόθεση, ἀλλά ὡς φαίνεται στίς μέρες μας ἡ Δημοκρατία δέν ἔχει ἀνάγκη τήν πλειοψηφία!» μοῦ σχολίασε δηκτικά γυναίκα μέ ἰσχυρό δημόσιο ἀποτύπωμα στά κοινά τήν τελευταία εἰκοσαετία.

«Ὁ καταγγελθείς σήμερα κάνει βαριές χημειοθεραπεῖες, περνᾶ δύσκολες προσωπικές στιγμές μέ τήν ὑγεία του, καί κάποιοι ἄθελά τους τόν στέλουν μιά ὥρα ἀρχίτερα στόν ἄλλο κόσμο. Ἀλλά γι’ αὐτό δέν μιλᾶ κανείς!» μοῦ τόνισε ἐνοχλημένη ἄλλη κυρία πού ἰσχυρίζεται ὅτι γνωρίζει τήν ὑπόθεση. Βεβαίως δέν ἄκουσα μόνον τέτοιες προσεγγίσεις. Καχύποπτες. Ὅτι πρέπει νά καθαρίσει ἡ κόπρος τοῦ Αὐγείου στόν Ἀθλητισμό καί νά ἐξαφανιστεῖ ἡ κατάχρηση ἐξουσίας ἀπό τόν δημόσιο βίο γενικῶς εἶναι κοινός τόπος στόν δημόσιο διάλογο. Μέ μία διαφορά: Οἱ ἄνθρωποι μέ τούς ὁποίους συνομίλησα μπορεῖ νά κάνουν λάθος. Σύμφωνοι! Οἱ ἀπόψεις τους ἴσως προορίζονται γιά τόν κάλαθο τῶν ἀχρήστων. Οὐδεμία ἀντίρρησις. Ἐδῶ ἄλλως τε μιλοῦμε γιά δύο ζωές πού ἀγνοοῦμε, τοῦ θύτη καί τοῦ θύματος. Νά συμφωνήσουμε ὅμως καί σέ κάτι ἀκόμη; Δέν ὑπάρχει πιό φρικτό πρᾶγμα στόν κόσμο ἀπό τό νά φοβᾶσαι νά πεῖς τήν ἄποψή σου, βέβαιος ὅτι κάποια ἀόρατη καί ἴσως ἀνύπαρκτη πλειοψηφία θά σπεύσει νά σέ κατασπαράξει. Καί ἀκόμη χειρότερο –συνέβη στήν πατρίδα μας σέ ἐκδοτικό οἶκο πού ζήλεψε τίς ἀμερικανικές πρακτικές– νά ἀπολύεσαι ἀπό τήν ἐργασία σου ἐπειδή ἀνάρτησες στόν προσωπικό σου λογαριασμό στό facebook μιά ἄποψη πού δέν συμβάδιζε μέ τήν δημόσια ἀτμόσφαιρα. Πού ὑποστήριζε ὅτι «σέ μιά στιγμή τῆς ζωῆς σου καλεῖσαι νά πεῖς τό μεγάλο “ναι” ἤ τό μεγάλο “ὄχι”. Καί αὐτό σέ ἀκολουθεῖ γιά τό ὑπόλοιπόν της». Μήν θεωρεῖ βεβαίως κανείς ὅτι ἡ δικτατορία τῆς μοναδικῆς σκέψης –τό σύστημα στό ὁποῖο ὅλοι οἱ ἄνθρωποι πρέπει νά λένε καί νά κάνουν μηχανικά τά ἴδια ἐνῶ μέσα τους αἰσθάνονται ἄλλα– περιορίζεται στά θέματα τῆς κοινωνικῆς ἀτζέντας.

Ἡ ὑπόθεση Μπεκατώρου εἶναι ἁπλῶς ἀφορμή γιά νά σᾶς μεταφέρω τόν προβληματισμό ἑνός μεγάλου τμήματος τῆς κοινωνίας, πέραν τῶν δημοσίων προσώπων. Προηγήθηκαν τά ζητήματα τῆς δημόσιας ὑγείας καί ἕπονται τά ἐθνικά. Στήν πανδημία ὅποιος διατυπώνει ἄποψη διαφορετική ἀπό τήν κρατοῦσα ὄχι μόνο στιγματίζεται ὡς ἀρνητής, ὄχι μόνο ἀποβάλλεται ἀπό τόν δημόσιο διάλογο, ἀλλά ζητεῖται καί ἡ ποινική δίωξή του ἀπό τήν δικαιοσύνη. Ὁμιλοῦμε γιά δημοκρατικά ἅλματα ἐδῶ, ὄχι παῖξε γέλασε. Στά ἐθνικά θέματα δόθηκε γραμμή καί ὑποβαθμίσθηκε χθές ἀπό τά ΜΜΕ συνέντευξη πρώην Πρωθυπουργοῦ (τοῦ Ἀντώνη Σαμαρᾶ) γιατί ἐκφράζονται μέ αὐτήν ἐπιφυλάξεις γιά τήν ἐξωτερική πολιτική τῆς Κυβέρνησης! Μαθαίνω ἐπίσης ὅτι τώρα πού εἰσερχόμαστε στά βαθιά τῶν διερευνητικῶν ἐπαφῶν θά ἀργήσουμε νά δοῦμε ξανά ἀπόστρατους ἀξιωματικούς καί καθηγητές στά τηλεοπτικά παράθυρα. Ἡ αἰτία; Δέν τά λένε καλά, «ὅπως πρέπει». Γραμμή καί ἐδῶ ἡ ἐξαφάνιση τῆς διαφορετικῆς ἄποψης. Κανών ἡ δικτατορία τῆς μοναδικῆς σκέψης. Ἑκατό φορές λάθος ἴσως κάνει ὁ Σαμαρᾶς ὅταν ἀποφασίζει νά ἐκφράσει λογικές ἐνστάσεις τίς παραμονές τῆς ἔναρξης τῶν διερευνητικῶν ἐπαφῶν. Εἶναι ὅμως λόγος αὐτός γιά νά ὑποβαθμίζονται οἱ ἀπόψεις του; Ὄχι, κατηγορηματικά ὄχι. Ἑκατό φορές λάθος μπορεῖ νά κάνουν στήν προσέγγισή τους οἱ ἀπόστρατοι καί οἱ καθηγητές. Καί λοιπόν; Θά τούς ρίξουμε στό πῦρ τό ἐξώτερον;

Τό νέο σιδηροῦν παραπέτασμα τῆς δυτικῆς δημοκρατίας ἀπό τίς ΗΠΑ ἕως καί τήν χώρα μας ἔχει τά ἑξῆς χαρακτηριστικά λοιπόν: Προκρίνει τόν βιασμό τῆς σκέψης! Δέν μιλᾶς καλά; Ἐξαφανίζεσαι. Ἅμα εἶσαι καί λίγο ζόρικος, βάζουμε καί πέντε ἕξι ντόπερμαν τοῦ συστήματος νά σοῦ ὁρμήξουν. Δέ μιλᾶς καλά; Δημιουργοῦμε τόσο ἀσφυκτική ἀτμόσφαιρα ἐναντίον τῶν ἀπόψεών σου πού σέ κάνουμε νά φοβᾶσαι νά τίς ἐκφράσεις. Δέν τό διανοεῖσαι κἄν νά ἀνοίξεις τό στόμα σου. Ὁμιλοῦμε ἔτσι πλέον γιά ἕνα πολίτευμα καί γιά ἕνα μοντέλο δυτικῆς δημοκρατίας μέ ἔμβλημα τόν φόβο, τήν σιωπή, καί καμμιά φορά τό ξύλο, τήν καταστολή. Πολίτευμα μέ πολῖτες ἀνασφαλεῖς καί εὐνουχισμένους. Πολίτευμα μέ ἀστυνομία σκέψης. Τό ξέρω! Οὔτε καί ἐγώ …μιλάω καλά. Γι’ αὐτό καί οἱ δημόσιες ἐμφανίσεις μου εἶναι πλέον περιορισμένες. Ἀναμενόμενο τό τίμημα, συνηθισμένα τά βουνά στά χιόνια. Ἀλλά ξέρω ἄριστα καί κάτι ἄλλο. Ἡ καταπίεση τῶν κοινωνιῶν ἔχει συνήθως στό τέλος τά ἀντίθετα ἀποτελέσματα ἀπό τά ἐπιδιωκόμενα. Δέν εἶναι συνταγή γιά πάντα. Στήν ΕΣΣΔ ἄντεξε μόλις 70 χρόνια. Ὀλίγα λεπτά δηλαδή μέσα στήν αἰωνιότητα τοῦ χρόνου. Ὑπάρχουν ἄραγε αὐταπάτες, ὅτι αὐτή ἡ παρακμή θά ἀντέξει πολύ στόν καπιταλισμό;

Ἀργά ἤ γρήγορα τό σύστημα θά βρεῖ τήν ἰσορροπία του.