Τι δεν κατανοούν οι Προτεστάντες από την Ορθοδοξία

Του κ. Λέοντος Μπράνγκ, Δρος Θεολογίας

Η ιδιοσυγκρασία των λουθηρανών αιρετικών δοξασιών – Μυστηριολογία

Η 15^η Φεβρουαρίου 1987 υπήρξε μια ξεχωριστή μέρα για την Ορθοδοξία της Αμερικής. Την ημέρα εκείνη εξήντα νέοι ιερείς και διάκονοι μαζί με διακόσιους νέους λαϊκούς, όλοι τους με ένα καθαρά προτεσταντικό υπόβαθρο,  προσήλθαν στον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου στο Λος Άντζελες στην Ορθοδοξία. Τους υποδέχθηκε στους κόλπους της ο Μητροπολίτης Φίλιππος Σαλίμπα, ο οποίος για περίπου 40 χρόνια (από τις 19 Αυγούστου του 1975 μέχρι την ημερομηνία του θανάτου του στις 19 Μαρτίου του 2014) ήταν επικεφαλής της Αρχιεπισκοπής Αντιοχείας της Βόρειας Αμερικής. Τις πληροφορίες για το γεγονός αυτό και την πορεία που είχαν διανύσει αυτοί οι άνθρωποι αντλούμε από το βιβλίο του Πρωτ. Πήτερ Γκίλκουιστ με τίτλο «Καλώς ήρθατε στο σπίτι σας… Ανακαλύπτοντας την αρχαία χριστιανική πίστη»[1].

Μετά τη σύντομη αναφορά των προηγούμενων άρθρων σε επιδράσεις δικές μας στο χώρο της Ορθοδοξίας από το μυστικισμό και δυϊσμό του Λουθήρου, ξεκινήσαμε το σημερινό μας προβληματισμό με αυτό το γεγονός από το χώρο της Αμερικής, επειδή θα μας βοηθήσει σημαντικά να απαντήσουμε πιο ολοκληρωμένα στο κεντρικό ερώτημα που επανειλημμένα ήδη μας έχει απασχολήσει στη σειρά των άρθρων μας: Ήταν αναπότρεπτο για τον Λούθηρο να οδηγηθεί στις δικές του αλλοιώσεις του χριστιανισμού, αφού μπροστά του είχε μια ήδη διαστρεβλωμένη χριστιανική παράδοση, τον Παπισμό; Οι απαντήσεις μας ως τώρα στο ερώτημα αυτό ήταν αρνητικές. Όχι, δεν ήταν αναπότρεπτο. Τόσο με βάση την Αγία Γραφή όσο και με βάση την πατερική παράδοση της προ-σχολαστικής Δύσης μπορούσε ο Λούθηρος να κινηθεί προς την αληθινή χριστιανική παράδοση της αρχαίας Εκκλησίας. Τι τον απέτρεψε να ακολουθήσει αυτή την πορεία της επιστροφής; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό βρίσκεται κατά την άποψή μας κυρίως στη λυτρωτική-προφητική αποστολή που ταύτιζε με το πρόσωπό του. Αντί να αναζητήσει την γνήσια χριστιανική παράδοση πέρα και πριν από τις κακώσεις και παραμορφώσεις που επέφερε ο Παπισμός στον χριστιανισμό, ανέπτυξε από πολύ νωρίς την ακλόνητη πεποίθηση, ότι ο ίδιος δέχθηκε τον ιδιαίτερο φωτισμό του Αγίου Πνεύματος. Μέσω αυτού του φωτισμού αναδείχθηκε, όπως πίστευε, σε ιδιαίτερο όργανο του Θεού για την σωτηρία του χριστιανισμού από την δαιμονική επήρεια του παπικού θεσμού και για την εκ βάθρων ανατροπή της πορείας του χριστιανισμού στην ιστορία. Γι’ αυτό και εντάσσουμε αυτό το ερώτημα για το αναπότρεπτο ή όχι της περαιτέρω αλλοίωσης του δυτικού χριστιανισμού μέσω του Λουθήρου μέσα στο πλαίσιο της μυστηριολογίας του και συγκεκριμένα στην ενότητα που αφορά το μυστήριο του Χρίσματος. Οπωσδήποτε ο πειρασμός για έναν ιδιαίτερα ταλαντούχο άνθρωπο είναι πάντοτε μεγάλος. Το να θεωρήσει κανείς τον εαυτό του ως αναμορφωτή της παγκόσμιας ιστορίας δημιουργεί μια εντελώς ξεχωριστή προοπτική ζωής, η οποία στο πρόσωπο του Λουθήρου προοδευτικά γίνεται πραγματικότητα. Το «μεγαλείο» του αναμορφωτή συνοδεύεται οπωσδήποτε από βαρυσήμαντες επιπτώσεις, όπως μπορέσαμε να διαπιστώσουμε ως τώρα. Η αλλοίωση του δυτικού χριστιανισμού που επέφερε ο Παπισμός επαυξάνεται σε ύψιστο βαθμό από την μεταρρύθμιση του Λουθήρου. Προσεγγίζοντας μυστικιστικά τη δυτική παπική παράδοση, θεμελιώνει «χριστιανικά» τον απόλυτο ατομισμό στην πίστη και δημιουργεί με τον τρόπο αυτό τη στέρεα βάση για τον αλάθητο δυτικό άνθρωπο.

Το παράδειγμα του Λουθήρου οπωσδήποτε είναι αποτρεπτικό. Αντίθετα οι παραπάνω ιερείς και διάκονοι και η πορεία τους φανερώνουν μια γνήσια αναζήτηση και για τον λόγο αυτό μας είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι για το ερώτημα που θέσαμε. Αυτοί μάλιστα ξεκίνησαν έχοντας ως δεδομένο όλες τις παραμορφώσεις και αλλοιώσεις της χριστιανικής διδασκαλίας που συσσωρεύτηκαν, αρχής γενομένης με τον Λούθηρο, στον προτεσταντικό χώρο. Επί πλέον ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός, ότι πολλοί από αυτούς, πριν προσέλθουν στην Ορθοδοξία, είχαν διακριθεί ως ηγετικές μορφές στο κίνημα «Campus Crusade for Christ-Σταυροφορία για τον Χριστό στις Πανεπιστημιουπόλεις», μια ευαγγελική ιεραποστολική οργάνωση με παραρτήματα σε 190 χώρες, η οποία ιδρύθηκε το 1951 στη Καλιφόρνια και ονομάζεται στην Ελλάδα «Χριστιανική Κίνηση Αγάπης». Όλη η πορεία τους χαρακτηρίζεται από το ερώτημα «Τι απέγινε η Εκκλησία που δημιούργησε ο Χριστός» και αμέσως μετά το ερώτημα «υπάρχει σήμερα μια Εκκλησία που να ικανοποιεί τα κριτήρια της Εκκλησίας του Χριστού»[2], στα οποία ζητούσαν επίμονα να βρούνε απάντηση.

Σημειώσεις:

[1] Το βιβλίο εκδόθηκε το 2008 από τις Εκδόσεις Ακρίτας σε μετάφραση από το αγγλικό πρωτότυπο με τίτλο: «Becoming Orthodox».

[2] Στο ίδιο, σ. 18.