Ο πονηρός λογισμός, ως
εργαλείο πειρασμικό και προσωπείο του διαβόλου, δέχεται στα πατερικά κείμενα
τους εξής ανθρώπινους χαρακτηρισμούς. Ονομάζεται:
α) Κλέπτης. Κατά τον
άγιο Μάξιμο είναι κλέπτης όχι μόνο γιατί παραπλάνησε τον Αδάμ, αλλά γιατί,
έκτοτε, «κλέπτει της ψυχής την όλην έφεσιν» προς τον Θεό, και μας
απομακρύνει της θείας αγάπης του.
β) Απατεώνας. Επειδή
εξαπατά τους ανθρώπους, προκειμένου να τους παγιδεύσει στην αμαρτωλή πράξη. Ο
δε όσιος Νείλος ο Ασκητής θα σημειώσει σχετικά· «απάτη γαρ εστί αληθώς πόσα
συναρπαγή του εχθρού δια της αθρόας προσβολής».