Γνωστὸς ἢ ἄγνωστος ὁ Θεός; -- Τοῦ κ. Μιχαὴλ Ε. Μιχαηλίδη, Θεολόγου

Ἡ πανανθρώπινη ἱστορία δέν εἶναι τίποτ’ ἄλλο, παρά µιά ἐναγώνια ἀναζήτηση τοῦ «Ἀγνώστου Θεοῦ». Βαθιά στήν κάθε ἀνθρώπινη ὕπαρξη εἶναι στηµένος κι ἕνας βωµός µέ µιά ἄγραφη ἐπιγραφή: «Ἀγνώστῳ Θεῷ». Ἄγνωστος καί ἀκαθόριστος ὁ Θεός, µά αἰώνια, ἀναλλοίωτη καί ἀσίγαστη πραγµατικότητα. Στό θέµα Θεός - ἄν ὑπάρχει ἤ δέν ὑπάρχει - δέ χωρᾶνε πειράµατα καί µαθηµατικοί ὑπολογισµοί καί ἀποδείξεις. «Οὐ γάρ µετρεῖται φύσει τό ὑπέρ φύσιν» (Μάξιµος ὁ Ὁµολογητής). Τό ἄϋλο δέν ὑλοποιεῖται, οὔτε τό Πνεῦµα σταθµίζεται, ἀλλ᾽ οὔτε τό ἀπρόσιτο δέχεται, ἤ ἀνέχεται πειράµατα. «Οὐ χωρεῖ τό µυστήριον ἔρευναν». Ὁ ἐπέκεινα τοῦ νοῦ, Θεός, «δεικνύεται, ἀλλά δέν ἀποδεικνύεται» (Παῦλος Εὐδοκίµωφ). Εἶναι γνωστός, ἀλλ᾽ ὄχι ὁρατός. Εἶναι αἰσθητός, ἀλλ᾽ ὄχι ψηλαφητός. Ἄν ὑπάρχει ἕνα µυστήριο στόν κόσµο,εἶναι τοῦτο: ὅτι ὁ Θεός δέ νοεῖται, ἀλλά κατανοεῖται.

Δέ γνωρίζεται, ἀλλά ἀναγνωρίζεται. ∆έν ὁρᾶται, ἀλλά καθορᾶται. Κατά δέ τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν∆αµασκηνό: «Ἄπειρον τό θεῖον καί ἀκατάληπτον, καί τοῦτο µόνον αὐτοῦ καταληπτόν, ἡ ἀπειρία καί ἀκαταληψία. Ἀδύνατον γάρ γνῶναι τήν ὑπερκειµένην φύσιν». Σιωπᾶ τό ἀνθρώπινο λογικό στά µεταφυσικά θέµατα. Ὅταν ἀπαιτητικός ὁ Μωϋσῆς ζήτησε νά ἰδεῖ τόν ἴδιο τόν Θεό,πῆρε τήν ἀπάντησή Του: «Οὐ δυνήση ἰδεῖν τό πρόσωπόν µου. Οὐ γάρ µή ἴδη ἄνθρωπος τό πρόσωπόν µου καί ζήσεται» (Ἔξοδ. ΛΓ΄ 20). Ἄλλωστε, καθώς λέγει ὁ Lossky, «ἡ γνώση τῆς ἀγνωσίας τῆς θείας φύσης, ἰσοδυναµεῖ µέ ἐµπειρία». Ὁ Θεός εἶναι ὁ µεγάλος Γνωστός, ἀλλά συνάµα καί ὁ µεγάλος Ἄγνωστος! Εἶναι τόσο προσιτός, µά καί τόσο ἀπρόσιτος. Εἶναι τόσο ἐγγύς (Ἐµµανουήλ=µεθ᾽ ἡµῶν ὁ Θεός), ἀλλά καί τόσο µακρινός καί ἀθέατος. Ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ὑπῆρξε ἀποκάλυψη «ὑπέρ ἔννοιαν», ἄρρητο καί ἀθέατο µυστήριο. «Ὁ µονογενήςΥἱός, ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο» (Ἰω.Α΄ 18). Ὁ Θεός - Πατέρας ἀποκαλύπτεται καί γνωρίζεται µέσῳ τοῦ Υἱοῦ. Ἀποκαλύπτει τήν ὕπαρξη, ὄχι τήν οὐσία, διότι ἡ οὐσία παραµένει πάντοτε ἀνεξιχνίαστη. Τήν τριαδικότητα, ἡ Ὀρθόδοξη ∆ογµατική τήν ὀνοµάζει «τρισυπόστατο καί ἐνυπόστατο µυστήριο». Μονάχα µέ τήν ἀγάπη εἶναι δυνατό νά κατανοηθεῖ ὁ Θεός. Καθαρός νοῦς, καθαρή καρδιά καί µυστική σιγή τῆς ψυχῆς, εἶναι ἄριστες προϋποθέσεις προσέγγισης τοῦ Θεοῦ. Μή τό λησµονοῦµε.