Αι εν τω κελλίω του Πατριάρχου μυστικαί συνελεύσεις. -- από τα πρακτικά της Συνόδου Φερράρας-Φλωρεντίας

Παυσαμένων των διαλέξεων ο βασιλεύς κατά μυστικάς συνελεύσεις εις το κελλίον του Πατριάρχου εζήτει από τους λατινόφρονας Νικαίας Βησσαρίωνα και Ρωσίας Ισίδωρον, οίτινες βραδύτερον εγένοντο Καρδινάλιοι, και τον εις Πρωτοσύγκελλον προαχθέντα πνευματικόν Γρηγόριον, τρόπον ενώσεως. Οι λέγοντες ότι δεν είναι δυνατόν να ενωθώμεν άνευ της αφαιρέσεως της προσθήκης εις το Άγιον Σύμβολον ωνειδίζοντο, υβρίζοντο, κατεφρονούντο και κατηγορούντο ως μη θέλοντες το καλόν της Πατρίδος. Όθεν συγκαλέσας ημέραν τινά ο βασιλεύς πάντας, εδήλωσεν ότι εάν εις το εξής εναντιωθή τις εις την ένωσιν, θα τιμωρηθή δια την αυθάδειάν του.

Ευθύς μετά τους λόγους του βασιλέως, μόνος ο Άγιος Μάρκος ευρέθη εναντίος εις τας βουλάς αυτού. Διότι ο βασιλεύς προέτεινεν όπως η ένωσις γίνη δια μέσου του ρητού του Αγίου Μαξίμου εις την προς Μαρτίνον επιστολήν αυτού, αν οι Λατίνοι δέχωνται τούτο.  Ο Ρωσίας Ισίδωρος, ο Νικαίας Βησσαρίων και ο Πρωτοσύγκελλος Γρηγόριος ανεβόησαν ότι τούτο είναι κάλλιστον και προσεπάθουν και τους άλλους να καταπείσουν εις τούτο. Μόνος ο Άγιος Μάρκος προέβαλεν αντιρρήσεις, λέγων ότι οι Λατίνοι είναι οι πλανηθέντες και αποσχισθέντες της αληθείας και αυτοί πρέπει να ενωθώσι μετά των Ανατολικών, αφού πρώτον αφαιρέσωσιν εκ του Ιερού Συμβόλου την προσθήκην. Αλλ’ οι αυθάδεις εχθροί του Μάρκου εγίνοντο καθ’ ημέραν αυθαδέστεροι. Κατά τινα μάλιστα συνέλευσιν ο Νικαίας ανέγνωσε ρητά τινα των Αγίων Κυρίλλου και Επιφανίου κολοβωμένα, θέλων να αποδείξη δια τούτων ότι το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού. Ομιλήσας δε και ο βασιλεύς είπεν ότι την ένωσιν των Εκκλησιών ήρχισε να διαπραγματεύεται ο πατήρ αυτού Μανουήλ, αλλά μη προφθάσας, αφήκεν εις αυτόν να την τελειώση, προσθέσας ότι και λόγιοι διδάσκαλοι της Εκκλησίας, ως ο Πατριάρχης Ευθύμιος και ο διδάσκαλος Ιωσήφ ο Βρυέννιος επεθύμουν την ένωσιν των Εκκλησιών. Και είναι μεν τούτο αληθές, αλλ’ όχι ως το παρουσίαζεν ο αυτοκράτωρ. Διότι πάντες ούτοι ήθελον μεν την ένωσιν, υπό τον όρον όμως της επιστροφής των Λατίνων εις τα παλαιά ορθόδοξα δόγματα, αλλ’ εκείνοι διεπορεύοντο εν τω σκότει. Νέος όμως εκβιασμός γίνεται υπό του Πάπα, δια της διακοπής του σιτηρεσίου, ώστε οι πτωχότεροι εκ των ημετέρων, πεινώντες και γυμνητεύοντες, επώλουν τα όπλα των και τα ενδύματά των και ό,τι άλλο είχον ίνα μη αποθάνωσιν εκ πείνης. Όθε  προσερχόμενοι εις τον αυτοκράτορα παρεκάλουν να μεσιτεύση εις τον Πάπαν, εκείνος δε απήντα εις αυτούς· «Πηγαίνετε εις τον Εφέσου και τον μέγαν Σακελλάριον, διότι αυτοί εμποδίζουν την ένωσιν και υποφέρομεν ημείς όλοι». Αι ημέραι παρήρχοντο και ούτε απάντησις εις τα λατινικά ρητά εδίδετο, ούτε τρόπος ενώσεως εξευρίσκετο. Ο βασιλεύς έλεγεν εις τους ημετέρους να εύρουν τρόπον ενώσεως, ίνα λάβουν βοήθειαν, οι περισσότεροι όμως ηρνούντο λέγοντες ότι προτιμούν να αποθάνουν ή να λατινίσουν. Βλέποντες οι Ανατολικοί ότι τρόπος ενώσεως ήτο αδύνατος να ευρεθή, παρεκάλουν μετά δακρύων τον βασιλέα να επιστρέψουν εις τα ίδια. Μαθών τούτο ο Πάπας εταράχθη. Διο και έστειλεν Επισκόπους και Καρδιναλίους, οι οποίοι κατηγόρησαν τους Ανατολικούς διότι επί δύο έτη εξοδεύουν ματαίως τα χρήματα του Πάπα και ότι είναι ανάγκη ή να δεχθούν τας μαρτυρίας των Αγίων, τας οποίας προέβαλον αυτοί και να γίνη η ένωσις, ή να συνεχισθούν αι διαλέξεις μέχρις ότου βεβαιωθώσι περί της λατινικής αληθείας και ούτω πάλιν να ενωθώσιν, αφήνοντες να εννοηθή ότι άνευ ενώσεως θα ήτο αδύνατον να επιτρέψουν εις τους ημετέρους να αναχωρήσουν. Ο Πατριάρχης, πλανηθείς υπό του βασιλέως, λέγοντος ότι η ένωσις θα επροξένει μέγα καλόν εις την πατρίδα και επιθυμών την ένωσιν ως αργυρώνητος, υπεκρίνετο ασθένειαν. Ο βασιλεύς ησχολείτο με το κυνήγιον, οι Αρχιερείς επείνων και όλα αυτά εγίνοντο δια να επιτευχθή η ένωσις. Τρεις – τέσσαρες εκ τούτων έκλινον ήδη προς τον λατινισμόν και προσεπάθουν να παρασύρουν και τους άλλους, αλλ’ ήτο αδύνατον. Δια τούτο ήρχισαν να γίνωνται συχνότερα τα συμβούλια μεταξύ βασιλέως και Πατριάρχου και των λοιπών ομοφρόνων των. Τούτων γενομένων στέλλουσιν οι Λατίνοι προς τον βασιλέα έκθεσιν Πίστεως, λαμπρώς ανακηρύττουσαν την ιδικήν των δόξαν, λέγοντες ότι, εάν δεχθήτε και ομολογήσετε τα εν αυτή, αμέσως θα ενωθώμεν.

Συνεχίζεται