Όταν κινδυνεύει η πίστις, η Ορθοδοξία, πρώτη πνευματική προτεραιότητα είναι η υπεράσπισή της

Όταν, προ του Μ. Κωνσταντίνου εμαίνετο ο διωγμός στην Αλεξάνδρεια εναντίον των Χριστιανών επί Μαξίμου το 311, ο Μέγας Αντώνιος σε ηλικία εξήντα ετών (γεννήθηκε το 251) άφησε για λίγο την έρημο, την άσκηση και την προσευχή και ήλθε στην Αλεξάνδρεια άφοβος και ατρόμητος με διάθεση και πόθο να μαρτυρήσει και να ενθαρρύνει τους οδηγουμένους στο μαρτύριο. Αψήφησε και αγνόησε τις απαγορεύσεις του δικαστού να φύγουν οι μοναχοί από την πόλη και να μη παρίστανται στις αίθουσες των δικαστηρίων. Εμφανίστηκε ενώπιον του ηγεμόνα σε περίβλεπτη θέση στο δικαστήριο, αποδεικνύοντας την προθυμία των Χριστιανών να αγωνισθούν για την πίστη τους και να μαρτυρήσουν, «αυτός ατρέμας ειστήκει, δεικνύς ημών των Χριστιανών την προθυμίαν, ηύχετο γαρ και αυτός μαρτυρήσαι, καθά προείπον». Τον φύλαξε βέβαια ο Θεός και δεν μαρτύρησε, για να ωφελήσει περισσότερο με την ζωή του, αυτός όμως δεν περιορίσθηκε στο κελλί του, στην έρημο, αλλά «υπηρέτει συνήθως τοις ομολογηταίς, και ως συνδεδεμένος αυτοίς ην κοπιών εν ταις υπηρεσίαις». Όταν κινδυνεύει η πίστις, η Ορθοδοξία, πρώτη πνευματική προτεραιότητα είναι η υπεράσπισή της, ο αγώνας η συμπαράσταση προς όσους αγωνίζονται, η μέχρι θανάτου και αίματος προθυμία. Όλα τα άλλα πνευματικά καθήκοντα έπονται. Όσοι πράττουν και συμβουλεύουν τα αντίθετα, απλώς συγκαλύπτουν με προφάσεις την απροθυμία και δειλία τους, και γίνονται διδάσκαλοι και καθηγητές της απραξίας και της υποκρισίας.