≪Ἱερὰ πόλις τοῦ Μεσολογγίου≫

Aξίζει νά ἐπισκέπτεται κάποιος συχνά τό Μεσολόγγι. Τήν Ἱεράν Πόλιν Μεσολογγίου ὅπως ἔχει καταγραφεῖ ὄχι μόνο στίς ἐπίσημες ἀποφάσεις τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας, ἀλλά καί στήν καρδιά ὅλων τῶν Ἑλλήνων και Φιλελλήνων. Εἰδικά αὐτές τίς ἡμέρες τοῦ Ἀπριλίου, ὅταν ἡ χαρμολύπη κυριαρχεῖ στίς ἐκκλησιαστικές μας Ἀκολουθίες καί ὅταν προετοιμαζόμαστε νά τιμήσουμε τά Πάθη καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Θεανθρώπου! Ἀξίζει νά ἐπισκέπτεται κάποιος τό Μεσολόγγι καί νά θυμᾶται τήν ἡρωική Ἔξοδο τῶν Ἐλευθέρων Πολιορκημένων πού ἔγινε μετά τά μεσάνυκτα τοῦ Σαββάτου τοῦ Λαζάρου, ξημερώνοντας ἡ Κυριακή τῶν Βαΐων τοῦ 1826. Ἀξίζει νά ξαναδιαβάζουμε τήν ἱστορία τοῦ Μεσολογγίου μέ τίς δύο πολιορκίες καί μέ τήν θαυμαστή ἀντίσταση τῶν ἀγωνιστῶν καί τῶν ἀμάχων. Ἀξίζει νά ξαναμελετοῦμε τό ἐξαίσιο ποίημα τοῦ Διονυσίου Σολωμοῦ, τούς «Ἐλεύθερους Πολιορκημένους», τό ὁποῖο ἔμεινε ἀνολοκλήρωτο παρά τά τρία σχεδιάσματα πού ξέρουμε. «Δέν τούς βαραίνει ὁ πόλεμος, μά ἔγινε πνοή τους»! Κάθε ἐλεύθερος ἄνθρωπος εἶναι δημότης τοῦ Μεσολογγίου, γράφει πολύ σωστά ἡ εἰδική πινακίδα πού ἔχει τοποθετήσει ὁ Δῆμος στήν εἴσοδο τῆς Ἱερᾶς Πόλεως. Τά μηνύματα καί τά διδάγματα ἀπό τό ἦθος καί τόν ἀγῶνα τῶν πολιορκημένων εἶναι πανανθρώπινα. Ὅπως οἰκουμενική εἶναι ἡ διάσταση τῆς Ἱστορίας μας, τῆς ἑλληνορθοδόξου παραδόσεώς μας, διότι πανανθρώπινες ἀξίες ἐνέπνευσαν τίς μεγαλύτερες στιγμές τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Στό πολιορκημένο Μεσολόγγι τοῦ 1825-1826 συγκεντρώνονται γενναῖοι καί γενναῖες ὄχι μόνο ἀπό τήν πόλη καί τίς γύρω περιοχές. Ἐκπροσωποῦνται οἱ Σουλιῶτες μέ τόν Νότη Μπότσαρη καί πολλούς ἄλλους, οἱ Θεσσαλοί μέ τόν Ἐπίσκοπο καί Ἐθνομάρτυρα Ρωγῶν Ἰωσήφ, οἱ Μακεδόνες μέ τόν ἀγωνιστή καί ἱστοριογράφο Νικόλαο Κασομούλη καί μέ ἕνα ἀπό τά πολλά παιδιά τοῦ Σερραίου Ἐμμανουήλ Παπᾶ. Οἱ νησιῶτες μέ τόν Μιαούλη καί τόν στόλο προσπαθοῦν νά βοηθήσουν ἀπό τήν θάλασσα, ἄλλοτε τό καταφέρνουν, ἄλλοτε ὄχι. Οἱ Ἑπτανήσιοι μᾶς χάρισαν τόν Σολωμό, τόν ποιητή πού κατέστησε κτῆμα ἐς ἀεί γιά κάθε σκεπτόμενο ἄνθρωπο τά μηνύματα τοῦ Μεσολογγίου. Καί οἱ Φιλέλληνες ἦσαν ἐκεῖ.

Στήν πρώτη φάση τῆς πολιορκίας μέ τόν Λόρδο Βύρωνα, ὁ ὁποῖος πέθανε τό 1824. Στήν δεύτερη φάση ἔχουν λαμπρό ἐκπρόσωπο τον Ἰωάννη Ἰάκωβο Μάγερ, τόν Ἑλβετό τυπογράφο καί δημοσιογράφο, ὁ ὁποῖος ἐξέδιδε τά «Ἑλληνικά Χρονικά» καί διέσωσε γιά τούς μεταγενεστέρους πολλές λεπτομέρειες ἀπό τήν πολιορκία. Στόν ἀγῶνα καί στήν ἀγωνία πρίν ἀπό τήν Ἔξοδο ἦσαν παροῦσες ὅλες οἱ ἡλικίες. Αἱ γενεαί πᾶσαι. Ἄνδρες καί γυναῖκες μάχονται μέ τόν δικό τους τρόπο ὁ καθένας. Ἀκόμη καί οἱ ἔφηβοι. Τόν γυναικεῖο ἡρωισμό ἐκπροσωπεῖ ἡ Τασούλα Γυφτογιάννη. Τούς προχωρημένους στήν ἡλικία ἐκπροσωπεῖ ὁ Χρῆστος Καψάλης πού ἀνατινάχθηκε ἡρωικά, ὅπως ἔκανε μετά ἀπό λίγο καί ὁ Ἐπίσκοπος. Τήν ὥριμη νεότητα ἀντιπροσωπεύει ἐπαξίως ὁ μόλις 26 ἐτῶν πρόκριτος Θανάσης Ραζηκότσικας. Καί ἡ γενιά τῶν δεκαπεντάχρονων μέ ἐπικεφαλῆς τόν Ντάη Βορίλα ὁδηγεῖ τά πριάρια (πλοιάρια) στήν λιμνοθάλασσα καί μεταφέρει ἄνδρες καί ἐφόδια στούς ὑπερασπιστές τῶν μικρῶν νησιῶν. Ἀπέναντί τους ὁ στρατός τοῦ Κιουταχῆ καί τοῦ Ἰμπραήμ καί ὁ τουρκοαιγυπτιακός στόλος. Ὁ Ὀρθόδοξος κλῆρος, πάντα πρωτοπόρος στίς ἐθνικές ἐπάλξεις, ἦταν ἐκεῖ, μέ τόν Ἐπίσκοπο Ἰωσήφ, τούς ἱερεῖς, τούς μοναχούς. Βοηθός τοῦ Μητροπολίτου Ἄρτης Πορφυρίου, ὁ Ἰωσήφ ἔφερε τόν τίτλο τοῦ Ἐπισκόπου Ρωγῶν καί Κοζύλης, ἀπό μία παλαιά ἐπισκοπή στήν περιοχή τῆς Πρέβεζας. Ὁ Ἐπίσκοπος συνέταξε τήν ἀπόφαση καί τό σχέδιο τῆς Ἐξόδου, μαζί μέ τούς προκρίτους καί τούς ὁπλαρχηγούς καί τό ὑπαγόρευσε στόν λόγιο Κοζανίτη Νικόλαο Κασομούλη. Ἀπό αὐτόν ἔχουμε καί   τήν καλύτερη περιγραφή τῆς Ἐξόδου στό τρίτομο ἔργο του « Ἐνθυμήματα Στρατιωτικά». Λίγες ὧρες πρίν ἀπό τήν Ἔξοδο, ὁ Ἐπίσκοπος μεταδίδει τήν Θεία Κοινωνία σέ ὅλους μικρούς καί μεγάλους πολεμιστές καί γυναικόπαιδα. Ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη στήριξε καί χαλύβδωσε τό φρόνημα τῶν πολιορκημένων καί τούς ἐνεφύσησε ἐλπίδα καί ἀγωνιστικότητα. Ἡ Ἔξοδος τοῦ Μεσολογγίου εἶναι ἡ ἀποκρυστάλλωση τῶν ἀξιῶν τῆς ἑλληνορθοδόξου παραδόσεως. Αὐτή ἡ παράδοση μᾶς κράτησε ὄρθιους  μέχρι σήμερα παρά τίς πτώσεις, τίς ἁλώσεις, τίς διχόνοιες. Εἶναι μιά παράδοση πού ἀρδεύεται ἀπό τήν συνέχεια καί τήν διαχρονική πορεία τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀπό τόν Ὅμηρο μέχρι τόν Κυπριακό Ἀγῶνα. Συνδυάζει  ὅ, τι ἡρωικό γέννησε αὐτός ὁ λαός μέ τήν Πίστη στόν Χριστό καί μέ τήν προσευχή πρός τήν Ὑπέρμαχο Στρατηγό Kυρία Θεοτόκο μας. Εἶναι μία παράδοση πού διαλαλεῖ εἰς τό διηνεκές ὅτι οἱ ἐλεύθεροι ἄνθρωποι δέν παραδίδονται ἔστω καί ἄν εἶναι λίγοι ἀπέναντι σέ πολλαπλάσιους ἀντιπάλους. Ἡ φρουρά πέφτει μαχόμενη ἤ ἐξέρχεται ἡρωικῶς. Οὐ καταισχυνῶ ὅπλα τά ἱερά...                                                                                       

Ἐπισκέπτομαι τό Μεσολόγγι καί ἀναλογίζομαι τήν τελευταία σύσκεψη πού ἔγινε στό ἐκκλησάκι τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς κοντά στόν σημερινό Κῆπο τῶν Ἡρώων. Ἐκεῖ μέ σταθερό χέρι, παρά τήν ψυχική φόρτιση, κατέγραψαν τό σχέδιο: «Ἐν ὀνόματι τῆς Ἁγίας Τριάδος... Θεωροῦντες ὅτι μᾶς ἐξέλιπεν κάθε ἐλπίς βοηθείας καί προμηθείας, τόσον ἀπό τήν θάλασσαν καθώς καί ἀπό τήν ξηράν ὥστε νά δυνηθῶμεν νά βαστάξωμεν, ἐνῷ εὑρισκόμεθα νικηταί τοῦ ἐχθροῦ, ἀποφασίσαμεν ὁμοφώνως: Ἡ ἔξοδός μας νά γίνῃ βράδυ εἰς τάς δύο ὥρας τῆς νυκτός 10 Ἀπριλίου, ἡμέραν Σάββατον καί ξημερώνοντας τῶν Βαΐων, κατά τό ἑξῆς σχέδιον, ἤ ἔλθῃ ἤ δέν ἔλθῃ βοήθεια...». Τό Μεσολόγγι σταυρώθηκε, ἀλλά ἀναστήθηκε. Καί βροντοφωνάζει ἀνά τούς αἰῶνες ὅτι

«Χριστός  Ἀνέστη!  Ἡ Ἑλλάς Ἀνέστη! ».

Τοῦ Κωνσταντίνου Χολέβα