Το έσχατον σύμπτωμα --- Του αειμνήστου Στεργίου Σάκκου Ομ. Καθηγητού Α.Π.Θ.

Έχουν μιλήσει πολλοί και πολύ στις ημέρες μας για τη μεγάλη εσωτερική κρίση, που περνά ο άνθρωπος της εποχής μας. Καθώς βρέθηκε ξαφνικά μπρος στις ραγδαίες εξελίξεις του συγχρόνου πολιτισμού και δέχθηκε αφύλακτα τις καταιγιστικές συνέπειές του, ένιωσε αδύνατος και σμικρός αυτός ο άρχοντας της δημιουργίας να καταπατάται από τα ίδια του τα επιτεύγματα, να ασφυκτιά μέσα στις ίδιες του τις επιτυχίες. Από τη μια η τεχνολογία τον έκανε σκλάβο, από την άλλη η κουλτούρα του θόλωσε το μυαλό. Έτσι, ο άνθρωπος της εποχής μας έχασε την ισορροπία του και περπατά ανισόρροπος μέσα στην ιστορία. Του έμεινε όμως, οπωσδήποτε η συνείδηση του «είναι» του, που κινδυνεύει, η συναίσθηση της υπάρξεώς του που αγωνιά.

Αυτή την αγωνία του συγχρόνου ανθρώπου την είδαμε πολλές φορές εκφρασμένη από τα ευφυή πνεύματα του καιρού μας να γίνεται τέχνη— λόγος, εικόνα, μουσική, καλλιτέχνημα— που κινούσε εμπνευσμένα το λαό σε προσπάθειες άμυνας και επιθέσεως. Την είδαμε ακόμη να γίνεται από ψυχές ευγενείς έργο προσφοράς στον συνάνθρωπο – πράξη κοινωνική, φιλανθρωπική, δράση αλληλεγγύης και θυσίας – που έδινε ανάσες ζωής, με τους τρόπους, που μόνο η αγάπη γνωρίζει, στον ταλαιπωρημένο μας κόσμο. Είναι αλήθεια ότι όσο το πνεύμα και η ψυχή του ανθρώπου δεν χάνει την προοπτική του υψηλού και μεγάλου, του ανωτέρου και του αιωνίου, η αγωνία γίνεται δημιουργική. Η πίστη στο Θεό τροφοδοτεί την ηρωϊκή πράξη της μετανοίας, και όποιος μετανοεί δεν απελπίζεται, διότι με τη χάρη του Θεού υπερβαίνει και το πιο φοβερό αδιέξοδο, αυτό στο οποίο τον στριμώχνει η αμαρτία. Τι γίνεται, όμως, όταν ο ορίζοντας στενεύει, όταν εκλείπει η πίστη και γίνεται καθεστώς η αμετανοησία, όταν τα μάτια μας βλέπουν μόνο τον εαυτόν μας και απ΄ αυτόν πάλι μόνο τη σάρκα και τα δικά της; Τι γίνεται όταν πέφτει η καταχνιά της φιλαυτίας, η πάχνη του εγωϊσμού; Το βλέπουμε δυστυχώς κι αυτό στην εποχήν μας και όσο ο καιρός προχωρεί, τείνει να γίνει το χαρακτηριστικό γνώρισμά της. Σκοτεινιάζει ο τόπος από μία αδιαφορία, για όλους και για όλα. Παγώνουν οι καρδιές από μία αναισθησία απέναντι και στο θαυμαστότερο θαύμα και στο τραγικότερο δράμα. Αφού η ύπαρξή μου δεν έχει μέλλον, αφού η ζωή τελειώνει μες στο χώμα και αφού από όλα όσα πέτυχα δεν μπορεί να με ασφαλίσει για πάντα, ποιο το ενδιαφέρον; Ποιο το σημαντικό; Λέει ο άνθρωπος της εποχής μας. Και αδιαφορεί πλέον αν ο πόλεμος θερίζει θερίζει ζωές, αν η αδικία κατασπαράζει καρδιές, αν καλπάζει ο όλεθρος και η καταστροφή, κι ούτε νοιάζεται να κάνει κάτι, που θα προλάβει, θα ανακόψει και θα σώσει. Αλλά ούτε καν θαυμάζει, αν κάποιος άλλος βρεθεί και βοηθήσει, ούτε που τον αγγίζει η προσπάθεια για κάτι καλό, ούτε που ακούει το κάλεσμα για κάτι ωραίο. Κι όλα αυτά όχι από αντίδραση, όχι από πεποίθηση, αλλά από αδιαφορία. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει παραλύσει. Φαίνονται ίσως υπερβολικές οι σκέψεις αυτές, καθ΄ όσον μάλιστα τόσες ανθρωπιστικές προσπάθειες δημοσιεύονται στις ημέρες μας και τόσες εκδηλώσεις αγάπης οργανώνονται σε καθημερινή σχεδόν βάση. Καθιερώσαμε ημέρα παιδιού, ημέρα μητέρας, ημέρα γυναίκας, ημέρα ζώων, ημέρα… Μα ποιον ικανοποιούν όλα αυτά και ποιον χορταίνουν; Κακά τα ψέματα, χωρίς την πίστη στο Θεό δεν ευδοκιμεί η αγάπη για τον συνάνθρωπο. Διότι τούτο είναι το μεγάλο μυστικό. Χάσαμε την πίστη μας στις αξίες της ζωής, στις έννοιες της αλήθειας και της αρετής, που ο Θεός έσπειρε μέσα μας, γι΄ αυτό παρατήσαμε ανίκανοι κάθε αγώνα. Λένε οι γιατροί πως το χειρότερο σύμπτωμα ασθενείας στον οργανισμό είναι η έλλειψη οιασδήποτε ανταποκρίσεως στα διάφορα ερεθίσματα. Ο οργανισμός της κοινωνίας μας έχει καταντήσει, λοιπόν σ΄ αυτό το έσχατο κατάντημα· καμμία ευαισθησία! Είναι η ολέθρια διέξοδος στην οποία ξεδίδει η αγωνία του συγχρόνου ανθρώπου. Είναι ένας δρόμος φαινομενικά αντίθετος από εκείνον του άγχους και του στρες, μα στην πραγματικότητα οδηγεί στην ίδια καταστροφή. Αλίμονο! Αυτό είναι το μεγάλο κακό και όχι τα κακά, που βλέπουμε γύρω μας. Θαρρώντας πως απαλλάσουμε τον εαυτόν μας από βαρειές έγνοιες των άλλων, στην ουσία τον φορτώνουμε και με το ασήκωτο βάρος της ίδιας μας της υπάρξεως, που δεν αντέχει να ζη χωρίς ελπίδα, χωρίς πίστη, χωρίς Θεό. Χρειάζεται, λοιπόν, ένας Θεός να μας ξαναδώσει την ελπίδα. Χρειάζεται ο Ιησούς Χριστός να μας αναστήσει μέσα από το τέλμα της αναισθησίας και της αδιαφορίας, αυτός, που μόνος αναστήθηκε από τους νεκρούς, για να μας δώσει τη ζωή της αναστάσεώς Του, για να ζήσουμε. Όταν στον ορίζοντά μας ανατείλει ο ήλιος της αγάπης του, τότε θα μπορούμε να εργαζόμαστε για μια καλύτερη γη. Κι όταν η προοπτική μας γεμίσει από το φως της αλήθειάς του, τότε θα μπορούμε να δουλεύουμε, για ένα ομορφότερο κόσμο. Ο απόστολος Παύλος πολύ εύστοχα απαντά στην ανάγκη της εποχής μας γράφοντας σε μία επιστολή του· «Ει ουν συνηγέρθητε τω Χριστώ τα άνω ζητείτε, ου ο Χριστός εστιν εν δεξιά του Θεού καθήμενος, τα άνω φρονείτε, μη τα επί της γης» (Κλ. 3, 1-2). Αν κατορθώσουμε να φρονούμε, να σκεπτόμαστε και να εμπνεόμαστε από τα αιώνια και τα θεϊκά, ποτέ η αγωνία δεν θα μας πανικοβάλλει ούτε θα μας παραλύει, αλλά θα γίνεται αγώνας έντιμος. Και η Εκκλησία μας θυμίζει ζωηρά ότι η ελπίδα μας είναι βέβαιη και υπάρχει έτοιμη και βρίσκεται εκεί ψηλά, στα δεξιά του Θεού, που είπε ο απόστολος Παύλος· είναι ο αναστημένος Χριστός, που αναλήφθηκε κοντά στον Θεό Πατέρα, παίρνοντας μαζί του τη σάρκα μας την ανθρώπινη και σώζοντας τη φύση μας από κάθε καταστροφή και δοξάζοντάς την με θεία δόξα. Το γεγονός αυτό αποτελεί τη μόνη δυναμική και πραγματική λύση στο πρόβλημα της αδιαφορίας, που κομποδένει τον σύγχρονο άνθρωπο· «Άνω σχώμεν τας καρδίας», αδελφοί μου, εκεί όπου βρίσκεται ο θησαυρός μας, στον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, τον μόνον, που μπορεί να μας βγάλει από το λήθαργο της αδιαφορίας, να χαρίσει ζωή στη ζωή μας.