Νείλου του Ασκητού -- Περί ησυχίας

Η ησυχία είναι ωφέλιμη, γιατί εκείνο που βλάπτει δεν βλέπεται, κι΄ εκείνο που δεν βλέπεται δεν διαβαίνει στην διάνοια. Εκείνο δε που δεν υπάρχει στην διάνοια δεν κινεί την φαντασία δια της μνήμης· και εκείνο που δεν κινεί την μνήμη, δεν ερεθίζει το πάθος· αφού το πάθος δεν κινείται, η ψυχή έχει βαθειά γαλήνη και ειρήνη. Γι΄ αυτό και ο Μωϋσής ο σοφώτατος, αν και είχε την επιμέλεια και την φροντίδα του λαού των Ιουδαίων, έστηνε την σκηνή του έξω από τα πλήθη σε απομακρυσμένους τόπους, για ν΄ αποφύγει, όσο το δυνατό, τις ενοχλήσεις και για να έχει ήσυχους τους λογισμούς, ώστε να σκέπτεται με γνώση όσα είναι χρήσιμα στην ψυχή. Γι΄ αυτό το λόγο ο Ιησούς του Ναυή δεν έβγαινε από την σκηνή του, αποφεύγων έτσι την βλάβη από την μη απαραίτητη θέα των εξωτερικών πραγμάτων. Γι΄ αυτό και ο Ηλίας και ο Ελισσαίος, άφησαν την Ιουδαία και κατοίκησαν στο όρος Κάρμηλος. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής επίσης, εγκατέλειψε τα Ιεροσόλυμα και ζούσε στην έρημο του Ιορδάνου. Και ο Ιερεμίας, παρ΄ ότι ήταν υποχρεωμένος να ευρίσκεται μεταξύ του λαού για να προφητεύει, όμως μη υποφέρων τις παρανομίες του, έλεγε κλαίοντας· «Ποιος θα μου δώσει ένα μακρυνό τόπο στην έρημο, για να φύγω και να εγκαταλείψω τον λαόν αυτόν;». Προτιμούσε να συγκατοικεί με τα θηρία, που δεν βλάπτουν την ψυχή, παρά με τους συνανθρώπους και να βλάπτεται ψυχικώς απ΄ αυτούς. Αλλά το σπουδαιότερο απ΄ όλα, είναι το ότι ο Κύριος, παρ΄ ότι ήταν ανώτερος από κάθε βλάβη, έφευγε από τα πλήθη, μόλις του εδίδετο η ευκαιρία και έμενε στις ερήμους. Με αυτό ήθελε να δείξει σε εκείνους που έχουν την δυνατότητα να διακρίνουν, πόσο χρήσιμη είναι η ησυχία, αλλά και να βεβαιώσει με κάθε τρόπο, ότι αυτοί που προτιμούν τον μοναστικό και αναχωρητικό βίο, καταστέλλοντες τα πάθη δια της ησυχίας, υπερέχουν εκείνων που εκλέγουν τον γάμον και ζουν μέσα στον κόσμον, έστω και αν διακρίνονται για την σεμνότητα του βίου των.                                                                    

Νείλου Ασκητού, Migne,  PC  79,  1073-1076.