Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ --- Πρωτοπρεσβύτερος π. Θεόδωρος Ζήσης

1. Ἡ ζωή τοῦ ῾Αγίου Σάββα

῾Η ᾿Εκκλησία μας ἑορτάζει στίς 5 Δεκεμβρίου τή μνήμη μιᾶς πολύ μεγάλης μορφῆς τῆς ᾿Ορθοδοξίας μας, ἑνός μεγίστου ἀσκητοῦ καί διδασκάλου, Σάββα τοῦ ῾Ηγιασμένου. ῾Ο ῞Αγιος Σάββας ἔζησε ἐνενήντα τρία (93) ἔτη. Γεννήθηκε τό 439 στήν Μουταλάσκη τῆς Καππαδοκίας, τήν ὁποία εἴχαμε τή σπουδαία εὐκαιρία νά τήν ἐπισκεφθοῦμε πρίν ἀπό δύο χρόνια, μιά ὁμάδα ἀπό ἐδῶ, ἀπό τούς ῾Αγιαντωνίτες, καί ἐκοιμήθη τό 532 στήν Μεγίστη Λαύρα τῆς Παλαιστίνης, πού ὁ ἴδιος ἵδρυσε καί πού ἐξακολουθεῖ ἀδιάκοπα ἀπό τότε, ἐδῶ καί χίλια πεντακόσια χρόνια, νά ὑφίσταται μέχρι σήμερα.

῾Ο ῞Αγιος Σάββας, ὅπως καί ὁ ῞Αγιος Θεοδόσιος ὁ Κοινοβιάρχης, ἦσαν μαθητές καί πνευματικά παιδιά τοῦ Μεγάλου Εὐθυμίου. Θά παρουσιάσουμε τά ἔτη τῆς ἀπομόνωσής του στήν ἔρημο, τή θαυμαστή ἵδρυση τῆς Λαύρας του, τούς ἀσκητικούς του ἀγῶνες, τούς πειρασμούς καί τήν δόξα του, τό δεύτερο δηλαδή μεγαλύτερο μέρος τῆς ζωῆς του, σαράντα ἐτῶν περίπου, ἀπό τό 473 πού ἐκοιμήθη ὁ Μέγας Εὐθύμιος μέχρι τό 512. Καί τοῦ χρόνου, ἄν ὁ Θεός θελήσει καί μᾶς ἔχει καλά, θά παρουσιάσουμε τά τελευταῖα 20 ἔτη τῆς ζωῆς του, ἀπό τό 512 ἕως τό 532, τά ὁποῖα ἔτη, ἐκτός ἀπό τούς πνευματικούς καί ἀσκητικούς του ἀγῶνες, χαρακτηρίζονται καί ἀπό τούς ὁμολογητικούς του ἀγῶνες γιά τή διάσωση τῆς ᾿Ορθοδοξίας ἀπό τήν αἵρεση τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ.

2. ῾Η μεγάλη προσφορά τοῦ ῾Αγίου Σάββα καί τῆς Ἱ. Μονῆς του

Δέν εἶναι ὑπερβολή νά ποῦμε ὅτι ἡ ᾿Ορθοδοξία διασώθηκε τήν περίοδο αὐτή στήν Παλαιστίνη ἀπό τούς ἀγῶνες τῶν μοναχῶν, ὑπό τήν ἡγεσία κυρίως τοῦ ῾Αγίου Σάββα καί τοῦ ῾Αγίου Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου. Τότε στήν ᾿Ανατολή τά τρία ἀπό τά τέσσερα Πατριαρχεῖα, Κωνσταντινουπόλεως, ᾿Αντιοχείας, ᾿Αλεξανδρείας, εἶχαν ὑποκύψει στήν αἵρεση τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ ὁλοκληρωτικά, σχεδόν μέ τό σύνολο τῶν ἐπισκόπων τους. Καί μόνο τό Πατριαρχεῖο ῾Ιεροσολύμων ὀρθοτομοῦσε τό λόγο τῆς ἀληθείας, παρά τήν πολιτική καί ἐκκλησιαστική πίεση τήν ὁποία ὑφίστατο. ῾Η Ρώμη τότε, εὐτυχῶς, ἦταν ᾿Ορθόδοξη. Σήμερα βρισκόμαστε σέ χειρότερη κατάσταση. ῾Η παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ ἔχει ἐξαπλωθῆ καί ἔχει καταλάβει ὅλες σχεδόν τίς αὐτοκέφαλες ᾿Ορθόδοξες ᾿Εκκλησίες. ῾Η Δύση μέ τόν Παπισμό καί τόν Προτεσταντισμό βρίσκονται στήν αἵρεση καθ᾿ ὅλη τή διάρκεια τῆς δεύτερης χιλιετίας. ῎Ηδη ἔχουν ἀρχίσει κρυφοί καί φανεροί διωγμοί ἐναντίον τῶν ᾿Ορθοδόξων, ὅπως συμβαίνει στή γειτονική μας Σερβία, ὅπου ἀγρίως διώκεται καί συκοφαντεῖται μέ ψευδεῖς κατηγορίες ὁ ὁμολογητής ἐπίσκοπος Ράσκας καί Πριζρένης καί ἐθνάρχης τοῦ Κοσσυφοπεδίου κ. ᾿Αρτέμιος, ἀκολουθώντας τά ἴχνη τῶν μεγάλων ῾Αγίων Πατέρων, ὅπως τοῦ ῾Αγίου ᾿Ιωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Παρά τήν πικρία καί τή λύπη, πού αἰσθανόμαστε γιά τό διωγμό, νιώθουμε μέσα μας πνευματική χαρά καί ἀγαλλίαση· εὐχαριστοῦμε τό Θεό, γιατί καί στίς ἡμέρες μας ἀναδεικνύει στύλους καί ὁμολογητάς τῆς ᾿Ορθοδοξίας ἐναντίον τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ὅπως ἀνέδειξε τότε τόν ῞Αγιο Σάββα ἐναντίον τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ. Στό μεγάλο αὐτό καί ἱστορικό μοναστήρι τοῦ Πατριαρχείου ῾Ιεροσολύμων, τοῦ ῾Αγίου Σάββα, ὀφείλει ἡ ᾿Εκκλησία πάρα πολλά. ῎Οχι μόνο γιατί συνέβαλε ἀποφασιστικά

στή διαμόρφωση τῆς Θείας Λατρείας (εἶναι γνωστό τό τυπικό τοῦ ῾Αγίου Σάββα) καί ἀνέδειξε μεγάλους ὑμνογράφους καί ποιητάς (῞Αγιο ᾿Ιωάννη Δαμασκηνό, Κοσμᾶ τοῦ Μαϊουμᾶ, Στέφανο τόν Μελωδό, Θεόδωρο καί Θεοφάνη κ. ἄ.), ἀλλά καί διότι μέ τόν ῞Αγιο Σάββα ἐν πρώτοις ἐναντίον τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ, καί μέ τόν ῞Αγιο ᾿Ιωάννη τόν Δαμασκηνό ἐναντίον τῆς Εἰκονομαχίας, διέσωσε δύο φορές τήν ᾿Ορθοδοξία ἀπό τήν αἵρεση.

 

3.῾Η ἀπομόνωση στήν ἔρημο, ἡ ἵδρυση τῆς Λαύρας, οἱ πειρασμοί του

῾Ο ῞Αγιος Σάββας λοιπόν γεννήθηκε στήν Μουταλάσκη τό 439· πολύ νωρίς, σέ ἡλικία 8 ἐτῶν ἔφυγε ἀπό τούς κηδεμόνες θείους του, στούς ὁποίους τόν εἶχαν ἀφήσει οἱ γονεῖς του, καί ἐγκαταβίωσε σ᾿ ἕνα μοναστήρι τῆς περιοχῆς στήν Καππαδοκία, στίς Φλαβιανές. Μετά ἀπό δέκα χρόνια παραμονῆς γεμᾶτα θαυμαστά γεγονότα καί παραδειγματική ἀσκητική ζωή, σέ ἡλικία 18 ἐτῶν φεύγει ἀπό τήν Καππαδοκία καί μεταβαίνει κάτω στήν Παλαιστίνη. Συναντᾶ τό Μέγα Θεοδόσιο, ὁ ὁποῖος ὅμως δέν τόν ἐκράτησε κοντά του, παρά τήν ἐπιθυμία τοῦ ῾Αγίου Σάββα, διότι ἀκόμη ἦτο ἀγένειος, ἦτο μικρός, δέν ἦταν ἀκόμη ὥριμος νά ἀκολουθήσει τόν ἐρημιτικό βίο· τοῦ συνέστησε νά πάει καί νά ἐγκαταβιώσει στήν κοινοβιακή μονή τοῦ ῾Οσίου

Θεοκτίστου. ᾿Εκεῖ ὁ ῞Αγιος Σάββας ἔμεινε πολλά χρόνια κοντά στόν ῞Οσιο Θεόκτιστο· τά τελευταῖα χρόνια τῆς ἐκεῖ παραμονῆς του, τά πέντε χρόνια, τά ἔζησε ἐρημιτικά, ἀκολουθώντας καί πάλι τόν Μέγα Εὐθύμιο, καί τελικῶς ὅπως προηγουμένως εἴπαμε, ὅταν ἐκοιμήθη ὁ Μέγας Εὐθύμιος τό 473, ἀποχώρησε καί αὐτός ἀπό τό κοινόβιο τοῦ῾Οσίου Θεοκτίστου κι ἄρχισε μόνος του νά ζεῖ τήν ἐρημιτική ζωή σέ ἡλικία 35 ἐτῶν.

Στήν ἔρημο, κοντά στόν ᾿Ιορδάνη, εἶχε τή μεγάλη εὐλογία νά συναντήσει ἐπίσης τόν ῞Οσιο Γεράσιμο τόν ᾿Ιορδανίτη, ὅπως ἐπίσης καί τόν ῞Οσιο Θεοδόσιο, μέ τούς ὁποίους ἀνέπτυξε πολύ μεγάλη καί σπουδαία φιλία. ᾿Εδῶ λοιπόν ζώντας μόνος του ὁ ῞Αγιος Σάββας, μέσα στήν ἔρημο, ἐκέρδισε πολλούς ἀγῶνες ἐναντίον τῶν δαιμόνων, ἀπέκτησε τήν ἀφοβία ἐναντίον τῶν δαιμόνων καί ἐναντίον τῶν θηρίων, ὅπως ἐπίσης ἀπέκτησε καί τό σεβασμό τῶν βαρβάρων, οἱ ὁποῖοι ζοῦσαν στή γύρω περιοχή. Zῶντας λοιπόν ἐκεῖ στήν ἔρημο τοῦ Ρουβᾶ καί τοῦ Κουτυλᾶ, κάποια στιγμή δέχθηκε ἐπίσκεψη τῆς Παναγίας μας, τῆς Θεοτόκου, ἕνα βράδυ, ἡ ὁποία τοῦ εἶπε νά ἐγκατασταθεῖ στήν ἀνατολική πλευρά τοῦ χειμάρρου τῶν Κέδρων, ὅπου ὑπάρχει ἕνα σπήλαιο. Καί ἐκεῖ ὄντως ἐγκαταστάθηκε ὁ ῞Αγιος Σάββας μέ ὑπόδειξη τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου. Τό σπήλαιο αὐτό σώζεται μέχρι σήμερα καί τό δεικνύουν οἱ μοναχοί, ἀπέναντι ἀπότό μοναστήρι τοῦ ῾Αγίου Σάββα. ᾿Εκεῖ λοιπόν, ζῶντας πολύ αὐστηρή ἀσκητική ζωή, μέ τήν ἀρετή του προσείλκυσε γύρω πολλούς μοναχούς· σέ πολύ λίγα χρόνια σχηματίστηκε ἡ πρώτη συνοδεία του ἀπό ἐρημίτες, ἀπό ἑβδομήντα περίπου μοναχούς. Δέν ὑπῆρχε ὅμως νερό στήν περιοχή· τό νερό ἦταν πάρα πολύ μακριά κι ἔπρεπε νά τό κουβαλοῦν μέ πολύ κόπο. Δέν ὑπῆρχε ἐπίσης ναός τήν περίοδο ἐκείνη γιά τίς λατρευτικές ἀνάγκες τῶν μοναχῶν. Μέ δύο θαυμαστά γεγονότα λύθηκαν καί τά δύο προβλήματα. ᾿Εν πρώτοις ὑπῆρξε θαυματουργική ἀνάβλυση ὕδατος· προσευχήθηκε ὁ ῞Αγιος Σάββας καί παρακάλεσε τό Θεό, γιά νά οἰκονομηθοῦν οἱ πατέρες,νά τούς δώσει νερό· ἕνα βράδυ λοιπόν, μιά βραδιά φεγγαρόφωτη, εἶδε ἕνα γάϊδαρο κάτω στό χείμαρρο νά σκάβει μέ τό πόδι του καί νά πίνει ἀπό τό νερό πού τότε ἀνέβλυσε. Θεώρησε ὁ ῞Αγιος Σάββας πώς ἦταν αὐτό ἀπάντηση στήν προσευχή του· καί ὄντως πῆγε ἐκεῖ στό σημεῖο πού εἶχε σκάψει τό ζῶο καί εἶδε νά ἀναβλύζει πόσιμο, πολύ ὡραῖο νερό, τό ὁποῖο διατηρεῖται μέχρι σήμερα· εἶναι τό ῾Αγίασμα τοῦ ῾Αγίου Σάββα, ἀπό τό ὁποῖο πολλές φορές ἔχουμε ὅλοι μας ἁγιασθῆ, καί τό ὁποῖο οὔτε αὐξάνει οὔτε μειώνεται, ὑπάρχει πάντοτε, ὅλο τό ἔτος καί τό χειμῶνα καί τό καλοκαίρι.

Μία ἄλλη νύχτα, ἐνῶ προσευχόταν ὁ ῞Αγιος Σάββας, εἶδε ἕνα πύρινο στύλο στήν ἄλλη πλευρά τοῦ χειμάρρου τῶν Κέδρων, νά ἀνεβαίνει καί νά φθάνει μέχρι τόν οὐρανό. Τοῦ ἔκανε ἐντύπωση ἡ ἐμφάνιση αὐτοῦ τοῦ πυρίνου στύλου καί τήν ἄλλη μέρα πῆγε πρός τήν περιοχή ἐκείνη, καί ἐνῶ ἦταν ἥλιος ἐξακολουθοῦσε τό φῶς αὐτό νά λάμπει περισσότερο ἀπό τόν ἥλιο. Πλησίασε ἐκεῖ στή βάση πού ἦταν αὐτός ὁ πύρινος στύλος καί βλέπει ξαφνικά ὅτι ἐκεῖ ἀνοιγόταν μπροστά του ἕνα ὁλόκληρο σπήλαιο, πού ἦταν σέ σχέδιο καί σέ σχῆμα ναοῦ. Μπαίνει μέσα γεμᾶτος ἔκπληξη καί βλέπει σχηματισμένη μία κόγχη καί ἄλλους χώρους πού μποροῦσαν νά χρησιμοποιηθοῦν ὡς ναός γιά τήν ἀδελφότητα. Καί ὄντως ὁ ῞Αγιος Σάββας, πολύ γρήγορα, διαμόρφωσε τό σπήλαιο σέ ναό, πού μέχρι σήμερα ὀνομάζεται Θεόκτιστος Ναός, Θεόκτιστος ᾿Εκκλησία· εἶναι ἀφιερωμένη αὐτή ἡ ἐκκλησία στόν ῞Αγιο Νικόλαο. ῾Η θεόκτιστη αὐτή ἐκκλησία ὑπῆρξε τό πρῶτο λατρευτικό κέντρο τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς τοῦ ῾Αγίου Σάββα.

4. Μοναχοί τῆς Λαύρας στασιάζουν ἐναντίον του

Δέν ἔλειψαν ὅμως ἀπό τή ζωή τοῦ ῾Αγίου Σάββα καί οἱ ἀνθρώπινοι πειρασμοί. ᾿Εκτός ἀπό τούς δαίμονες καί ἀπό τά ἄγρια θηρία, εἶχε δυστυχῶς πειρασμούς μέσα ἀπό τή συνοδεία του, μέσα ἀπό τήν ἴδια τήν ἀδελφότητα τῶν μοναχῶν. ῾Υπῆρξαν στασιαστές κακόγνωμοι μοναχοί, οἱ ὁποῖοι ἐφθόνησαν τήν ἀρετή καί τό κλέος πού εἶχε ἀρχίσει σιγά σιγά νά ἀποκτᾶ ὁ ῞Αγιος Σάββας. ᾿Επειδή μέχρι τήν ἡλικία τῶν πενήντα περίπου ἐτῶν δέν ἦταν ἱερεύς ὁ ῞Αγιος Σάββας, καί ἐνῶ εἶχε γίνει ἡγούμενος ἐξακολουθοῦσε νά εἶναι μοναχός, πῆγαν

αὐτοί οἱ μοναχοί οἱ στασιαστές στόν Πατριάρχη καί τοῦ εἶπαν ὅτι ἐμεῖς δέν μποροῦμε νά ἔχουμε ἡγούμενο αὐτόν, ὁ ὁποῖος δέν εἶναι κατάλληλος, δέν εἶναι ἱερεύς, νά μᾶς κάνεις ἄλλον ἡγούμενο. ῾Ο Πατριάρχης, ὁ Σαλλούστιος, γνωρίζοντας τούς κόπους τούς ἀσκητικούς καί τήν ἁγιότητα τοῦ ῾Αγίου Σάββα, τόν ἐκάλεσε στά ῾Ιεροσόλυμα καί χωρίς νά τοῦ ἀναφέρει τίποτα γιά τίς κατηγορίες, τίς ὁποῖες διατύπωσαν ἐναντίον του, τόν χειροτόνησε ἀμέσως ἱερέα τό 491 καί ἐγκαινίασε συγχρόνως καί τήν θεόκτιστη ἐκκλησία τοῦ ῾Αγίου Νικολάου. ᾿Επέστρεψε λοιπόν ὁ ῞Αγιος Σάββας στό μοναστήρι ὡς ἡγούμενος καί σ᾿ ἕνα δύο χρόνια ἄρχισε

τίς ἐργασίες τῆς ἀνοικοδομήσεως τοῦ μεγάλου ναοῦ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, τοῦ μεγάλου ναοῦ τῆς Μονῆς τοῦ ῾Αγίου Σάββα. Σέ λίγα χρόνια, τό 502, τελείωσε ἡ οἰκοδόμηση τοῦ ναοῦ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ καί τό 502 ἔγιναν τά ἐγκαίνια αὐτοῦ τοῦ μεγάλου ναοῦ. Θά ἐνθυμεῖστε ἴσως ὅτι πρίν ἀπό μερικά χρόνια, τό 2002 γιορτάστηκαν τά 1500 χρόνια τῶν ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ καί ἔγιναν στά ῾Ιεροσόλυμα σχετικές τελετές. Δυστυχῶς μετά πάλι νέος πειρασμός, ἐκ μέρους τῶν ἰδίων στασιαστῶν μοναχῶν τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς, ἀνάγκασε τόν ῞Αγιο Σάββα νά ἀποχωρήσει ἀπό τή Λαύρα. ῎Εφυγε μόνος του ἀπό τό μοναστήρι, πῆγε καί ἐγκαταβίωσε σέ ἄλλους τόπους. Οἰκονομία Θεοῦ ἦταν καί στούς ἄλλους τόπους ὅπου ἐγκαταβίωσε ἐπί πέντε χρόνια, ἀπό τό 503 πού ἔφυγε ἀπό τό μοναστήρι μέχρι τό 508, νά οἰκοδομήσει πολλά ἄλλα μοναστήρια καί πολλές ἄλλες λαῦρες. Συνετέλεσε ὅμως ὁ Θεός, ὥστε να ἐπανέλθει ὁ῞Αγιος Σάββας καί πάλι στό μοναστήρι του κατά τόν ἑξῆς τρόπο· Οἱ στασιάσαντες μοναχοί ξαναπῆγαν στόν νέο Πατριάρχη, τόν ᾿Ηλία, καί τοῦ εἶπαν ὅτι πρέπει νά τούς δώσει νέο ἡγούμενο, διότι δῆθεν τόν Σάββα τόν ἔφαγαν τά θηρία μέσα στήν ἔρημο. ῾Ο Πατριάρχης ᾿Ηλίας ἀπόρησε, πῶς εἶναι δυνατόν νά συνέβη αὐτό σ᾿ ἕναν ἅγιο ἄνθρωπο, στόν ὁποῖον ἐγνώριζε ὅτι ὑποτάσσονται καί τόν σέβονται ἀκόμη καί τά θηρία, γι᾿ αὐτό τούς εἶπε νά περιμένουν· τήν ἄλλη μέρα, κατά θεία παρακίνηση, ἐμφανίστηκε στά ῾Ιεροσόλυμα ὁ ῞Αγιος Σάββας· τόν ξαναέστειλε μέ αὐστηρό γράμμα πρός τούς στασιαστάς ὁ Πατριάρχης, πίσω στή Λαύρα, στό μοναστήρι. Καί τελικῶς ἦταν τόση ἡ ἀντίδραση αὐτῶν τῶν φθονερῶν καί στασιαστῶν μοναχῶν, ὥστε ὅταν ἐπέστρεψε ὁ ῞Αγιος Σάββας καί παρουσίασε τό γράμμα τοῦ Πατριάρχου, τό ὁποῖο τούς συνιστοῦσε ὑπακοή, τόσο πολύ ἐκεῖνοι ἐθύμωσαν, ὥστε προέβησαν σέ μεγάλες καταστροφές μέσα στό μοναστήρι καί τελικῶς ἀνεχώρησαν καί ἔκτισαν νέο μοναστήρι, τή Νέα Λαύρα, ὅπου ὅμως καί ἐκεῖ ὁ ῞Αγιος Σάββας, δείχνοντας τήν μεγάλη ἀνεξικακία του πῆγε ὁ ἴδιος καί τούς βοήθησε νά κτίσουν τό μοναστήρι καί τούς ἐγκατέστησε ἱκανό καί ἄξιο ἡγούμενο, γιά νά τούς καθοδηγεῖ.

5. Θαυμαστά καί διδακτικά περιστατικά

Κάποια φορά λοιπόν, σύμφωνα μέ τό συναξάρι, ὁ ῞Αγιος Σάββας μαζί μ᾿ ἕνα ἄλλο μοναχό βρισκόταν στήν ἔρημο, τά πρῶτα ἔτη τῆς ἀναχώρησης. ᾿Εκεῖ λοιπόν πέρασαν κάποιοι βάρβαροι, κακόγνωμοι καί δύστροποι ἄνθρωποι, πού εἶχαν σχεδιάσει νά τούς θανατώσουν καί τούς δύο, τόν ῞Αγιο Σάββα καί τό συμμοναστή του, τόν ῎Ανθο. Γιά νά βροῦν κάποια πρόφαση ἔστειλαν κατ᾿ ἀρχήν ἕνα ἀπό τή συμμορία τους στό σπήλαιο νά διαμαρτυρηθεῖ στούς ἀσκητές, γιατί δῆθεν τούς ἀδίκησαν καί σέ κάποια ὑπόθεση τούς ἐζημίωσαν. Συκοφάντησαν δηλαδή ψεύτικα τόν ῞Οσιο, γιά νά τόν ἐξαναγκάσουν νά σκανδαλισθεῖ, νά μιλήσει ἄγρια, εἰς τρόπον ὥστε νά βροῦν ἀφορμή νά τούς φονεύσουν. Στεκόταν λοιπόν οἱ ἄλλοι λησταί μακριά καί ὁ ἕνας ἀπ᾿ αὐτούς πλησίασε τούς ῾Οσίους, οἱ ὁποῖ οι βλέποντας τόν κίνδυνο ὁπλίστηκαν μέ τήν ῾Ιερά Προσευχή καί εἶπαν πρός τόν Κύριο· «Οὗτοι ἐν ἅρμασι καί οὗτοι ἐν ἵπποις, ἡμεῖς δέ ἐν ὀνόματι Κυρίου Θεοῦ ἡμῶν μεγαλυνθησόμεθα» καί τά λοιπά τοῦ ψαλμοῦ. Καί μόλις τελείωσαν αὐτή τήν εὐχή κατά θαυμαστό τρόπο ἄνοιξε ἡ γῆ καί κατέπιε ἐκεῖνο τό ληστή, ὁ ὁποῖος πῆγε ἐκεῖ νά τούς σκοτώσει. Οἱ ἄλλοι λησταί, ὅταν εἶδαν αὐτό τό μεγάλο θαῦμα, ἐτρόμαξαν καί ἔφυγαν καί δέν ξαναενόχλησαν τόν ῞Αγιο Σάββα. Παρόμοιο περιστατικό προκάλεσε μεγάλη ἐντύπωση στόν ῞Αγιο Σάββα καί τοῦ ἐγέννησε σπουδαῖες πνευματικές σκέψεις, πού ὠφελοῦν καί ἐμᾶς σήμερα, ἀλλά καί τούς πιστούς ὅλων τῶν ἐποχῶν. Συνήντησαν τόν ῞Αγιο Σάββα στήν ἔρημο τέσσερις ᾿Αγαρηνοί, οἱ ὁποῖοι ἦσαν πεινασμένοι καί ἐξαντλημένοι, μέχρι σημείου νά εἶναι ἐπικίνδυνοι. Τόν ἐρώτησαν μήπως ἔχει κάτι φαγώσιμο· ὁ φιλάνθρωπος καί ἄφοβος ἀσκητής τούς πῆρε στό σπήλαιό του καί τούς ἐφίλευσε μέ ὅσα λιτά ἐδέσματα, κυρίως χόρτα, εἶχε οἰκονομήσει. Τόσο πολύ ἐντυπωσιάσθηκαν οἱ βάρβαροι ἀπό τήν καλωσύνη καί τήν ἀρετή του, ὥστε ἐπέστρεψαν μετά ἀπό λίγες ἡμέρες καί τοῦ ἔφεραν ἄφθονα ἀγαθά· τυριά, ψωμιά καί χουρμάδες. ῾Ο ὅσιος Σάββας διδάχθηκε πολύ ἀπό αὐτήν τήν συμπεριφορά τους καί ἔλεγε· «᾿Αλλοίμονό σου ταλαίπωρη ψυχή μου· πόσο ἀχάριστη εἶσαι πρός τόν Εὐεργέτη Θεό! Αὐτοί οἱ βάρβαροι, γιά μιά μικρή χάρη πού τούς ἔκανα, μοῦ ἔφεραν τόσο πλούσια ἀνταμοιβή. Καί ἐμεῖς πού πήραμε ἀπό τόν Θεό τόσες δωρεές καί τόσα χαρίσματα ποιά ἀνταμοιβή τοῦ δίνουμε; Ποιά ἐντολή του τηροῦμε; Ποιά ἀπολογία θά δώσουμε κατά τήν ὥρα τῆς Κρίσεως;». ῾Υπάρχει ἐπίσης καί ἕνα ἄλλο θαυμαστό γεγονός. Λέγει λοιπόν τό συναξάρι ὅτι σ᾿ ἕνα σπήλαιο ὅπου βρέθηκε ὁ ῞Αγιος Σάββας διωγμένος ἀπό τή Λαύρα του ἕνα βράδυ ἀποκοιμήθηκε καί κατά τό μεσονύκτιο ἦρθε τό λιοντάρι, πού ἐσύχναζε ἐκεῖ καί τόν βρῆκε νά κοιμᾶται. Δάγκωσε τό ἄκρο τοῦ ἱματίου του καί τόν ἔσυρε μέ ἡμερότητα, γιά νά τόν βγάλει ἔξω ἀπό τό σπήλαιο. ῾Ο ῞Οσιος Σάββας ξύπνησε καί ὅταν εἶδε μπροστά του τό φοβερό λιοντάρι δέν ἐδειλίασε, ἀλλά ἄρχισε νά διαβάζει τήν ἀκολουθία τοῦ ῎Ορθρου· ὁ λέοντας, ὅταν εἶδε ὅτι προσευχόταν ἤρεμα τόν ἄφησε καί περίμενε ἕως ὅτου τελειώσει τήν ἀκολουθία ὁ ῞Αγιος, ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ

ἐτελείωσε, ἔπεσε πάλι νά κοιμηθεῖ στόν τόπο, ὅπου συνήθιζε ὁ λέων νά κοιμᾶται. Τότε τό λιοντάρι, ὅταν εἶδε ὅτι ἔπεσε πάλι ὁ ῞Οσιος νά κοιμηθεῖ στή δική του θέση, τόν ἅρπαξε μέ τά δόντια του ἀπό τό ἱμάτιο καί τόν ἔσυρε δυνατά, γιά νά τόν βγάλει ἔξω ἀπό τό σπήλαιο. Καί ὁ ῞Αγιος Σάββας τοῦ εἶπε· «Τί κοπιάζεις θηρίο νά μέ διώξεις; Τό σπήλαιο εἶναι μεγάλο καί φτάνει καί γιά τούς δυό μας. ῎Αν λοιπόν θέλεις νά κατοικοῦμε μαζί, νά ἡσυχάσεις, νά μείνουμε κι ἐγώ κι ἐσύ. ῎Αν πάλι δέν σοῦ ἀρέσει, νά πᾶς νά βρεῖς ἄλλο σπήλαιο κι ἄφησε ἐμένα ἐδῶ, γιατί ἐγώ εἶμαι ἀνώτερος ἀπό ἐσένα· ἐγώ πλάστηκα ἐκ χειρός Κυρίου καί ἐτιμήθην κατ᾿ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν». Αὐτά εἶπε ὁ Σάββας μέ ἤρεμη λαλιά καί ὑπάκουσε τό θηρίο· ἀνεχώρησε ἀπό ἐκεῖ καί ἄφησε τόν ῞Αγιο Σάββα ἀνενόχλητο.

6. Νά ἐπαναφέρουμε ὡς πρότυπα ζωῆς τούς ῾Αγίους

᾿Ανέφερα αὐτά ἐνδεικτικά, ἀγαπητοί μου, ἀπό τό δεύτερο μεγάλο διάστημα ζωῆς τοῦ ῾Αγίου Σάββα, τῶν σαράντα ἐτῶν (473-512), γιατί εἶναι πολύ σημαντικά καί διδακτικά γιά ὅλους μας. Βλέπουμε ἐν πρώτοις ὅτι, ὅταν στήν συνεπῆ πνευματική μας πορεία συναντοῦμε ἐμπόδια καί δυσκολίες ἐπεμβαίνει ὁ ἴδιος ὁ Θεός γιά νά μᾶς βοηθήσει, ὅπως ἐπενέβη μέ τήν ἀνάβλυση τοῦ νεροῦ καί τήν ὑπόδειξη τῆς θεόκτιστης ἐκκλησίας. Στό ἴδιο μας τό περιβάλλον βρίσκονται πολλές φορές κακόγνωμοι καί δύστροποι ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι, ἐνῶ τούς εὐεργετή σαμε ἀπό φθόνο στρέφονται ἐναντίον μας· ἡ ὑποχωρητικότητα καί ἡ ἀνεξικακία εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος ἀντιμετώπισης τῶν φθονερῶν καί ἀγνωμόνων. Τόν ἐνάρετο καί ἅγιο ἄνθρωπο σέβονται ὅλοι, ἀκόμη καί ἐπικίνδυνοι ἄνθρωποι, ἀκόμη καί τά ἄγρια θηρία. ῾Η Λαύρα τοῦ ῾Αγίου Σάββα διασώζεται μέχρι σήμερα ἀλώβητη μέσα σέ ἕνα ἐχθρικό καί ἄγριο περιβάλλον, γιατί καί ὁ ῞Αγιος Σάββας καί στή συνέχεια οἱ συμμονασταί καί οἱ μαθηταί του ὅλων τῶν ἐποχῶν προσπαθοῦν νά τηρήσουν τό «κατ᾿ εἰκόνα» ἀλώβητο καί νά φθάσουν στό «καθ᾿ ὁμοίωσιν». Σήμερα δυστυχῶς παραμορφώνουμε καί ἐξαχρειώνουμε τό «κατ᾿ εἰκόνα», γινόμαστε χειρότεροι καί τῶν ἀλόγων θηρίων· δέν σεβόμαστε οὔτε τούς ἁγίους ἀνθρώπους, οὔτε τά ἱερά καί τά ὅσια· σάν τούς στασιαστάς μοναχούς φθονοῦμε καί καταστρέφουμε ὅ,τι ἀγαθό ὑπάρχει στό Μεγάλο Μοναστήρι, στήν ῾Αγία μας ᾿Εκκλησία. ῎Ελειψε ἡ ἁγιότητα, ἔλειψε ἡ ἄσκηση, ἔλειψε ἡ ἀρετή, γι᾿ αὐτό καί ὁ Θεός θά μᾶς ἀφήσει χωρίς τή Χάρη καί τήν εὐλογία Του. ῾Η μόνη ἀποτελεσματική καί κατορθωτή λύση εἶναι νά ἐπαναφέρουμε στήν παιδεία καί στήν κοινωνία ὡς πρότυπα ζωῆς τούς ῾Αγίους, νά ἀκολουθήσουμε τίς διδαχές τῶν ῾Αγίων Πατέρων, νά τούς μιμηθοῦμε στούς κόπους, στίς ἀρετές τίς ποικίλες, γιά νά δώσει καί σέ ἐμᾶς ὁ Θεός νίκες ἐναντίον τῶν δαιμόνων καί νά μᾶς καταστήσει κληρονόμους τῆς αἰωνίου ζωῆς καί συγκληρονόμους τῶν ῾Αγίων.