Ο ΑΝΗΦΟΡΙΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ

Πρεσβ. Διονύσιος Τάτσης

Οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι ἐλάχιστα ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν ἐνάρετη ζωή. Θεωροῦν ὅτι εἶναι ἀδύνατη, ἰδιαίτερα στὴν ἐποχή μας, γιατὶ προϋποθέτει πολλὲς στερήσεις, τὶς ὁποῖες δὲν εἶναι πρόθυμοι νὰ ἀποδεχτοῦν. Προφανῶς πρόκειται γιὰ πλάνη, γιατὶ ἡ ἐνάρετη ζωὴ εἶναι κάτι ἀνώτερο, πέρα ἀπὸ τὸ φαγητὸ καὶ τὶς ἀπολαύσεις. Δὲν εἶναι στέρηση καὶ δυστυχία, ἀλλὰ εἶναι ἐπιλογή διαφορετικοῦ τρόπου ζωῆς, μὲ ὁδηγὸ πάντα τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖες, ὅταν τηροῦνται, κάνουν τὴ ζωὴ εὐχάριστη. Βέβαια, οἱ πολλοὶ δὲν ἔχουν τὴ σχετικὴ ἐμπειρία, γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ κατανοήσουν αὐτό. Καὶ ἴσως ἐδῶ βρίσκεται τὸ δύσκολο σημεῖο. Στὴ Φιλοκαλία διαβάζουμε:

«Δὲν πρέπει κανένας νὰ λέει ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ κατορθώσει ὁ ἄνθρωπος τὴν ἐνάρετη ζωή, ἀλλὰ νὰ λέει ὅτι αὐτὸ δὲν εἶναι εὔκολο. Οὔτε μποροῦν νὰ κατορθώσουν τὴν ἀρετὴ οἱ τυχόντες». Ὁ δρόμος πρὸς τὴν ἀρετὴ εἶναι ἀνηφορικὸς καὶ προϋποθέτει ἱερὸ ζῆλο. Ὁ χαλαρὸς στὸ ἦθος καὶ συμβιβασμένος μὲ τὸν κόσμο δὲν μπορεῖ νὰ τὸν βαδίσει, γιατὶ ὁ νοῦς του συνεχῶς μεταβάλλεται καὶ οἱ καλές του σκέψεις δὲν ὑπερτεροῦν τῶν κακῶν. Ὑπάρχει πάντα ἡ τάση νὰ στρέφεται περισσότερο πρὸς τὰ ὑλικὰ καὶ νὰ ἀδιαφορεῖ γιὰ τὰ πνευματικά. Δὲν συμβαίνει ὅμως τὸ ἴδιο καὶ μὲ τὸν εὐσεβῆ, ὁ ὁποῖος

παραμένει σταθερὸς στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, καταπολεμεῖ τὴν ἀμέλεια

καὶ ἀρνεῖται νὰ δεχτεῖ τὴν ποικίλη κακία. Δὲν συμβιβάζει τὰ ἀσυμβίβαστα. Θέλω νὰ τονίσω αὐτὴ τὴ σταθερότητα στὸ ἦθος, γιατὶ ἔχω διαπιστώσει πολλὲς φορὲς ὅτι ἀρκετοὶ ἀδελφοί, χωρὶς νὰ τὸ συνειδητοποιοῦν, εἶναι συμβιβασμένοι μὲ τὸν ἁμαρτωλὸ κόσμο, παρόλη τὴν ἐξωτερική τους εὐσεβῆ ἐμφάνιση. Τίποτα δὲν στεροῦνται. Ζοῦν ὅπως ὅλοι οἱ κοσμικοί, ἀποφεύγοντας μόνο μερικὰ μεγάλα ἁμαρτήματα. Δὲν παίρνουν ριζοσπαστικὲς ἀποφάσεις. Ἐπιλέγουν ὅμως τὴν ὑποκρισία, γιατὶ θέλουν νὰ ἐμφανίζονται ὡς ἐνάρετοι. Δὲν θέλω ὅμως νὰ μείνω στὰ ἀρνητικὰ παραδείγματα. Ὑπάρχουν, δόξα τῷ Θεῷ, καὶ οἱ ἀληθινοὶ χριστιανοί. Αὐτοὶ εἶναι ἐνάρετοι, ἀλλὰ ἀρνοῦνται κάθε προβολὴ. Οἱ ἴδιοι βέβαια οὔτε κἄν ὑποψιάζονται ὅτι κάτι πνευματικὸ ἔχουν πετύχει στὴ ζωή τους. Ταπεινὰ ἀγωνίζονται καὶ συναισθάνονται ὅτι δὲν μποροῦν νὰ τηρήσουν τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ στὸ βαθμὸ ποὺ πρέπει. Ὅταν ἐπικοινωνεῖς μὲ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους, χαίρεσαι τὴν ἀκεραιότητα τοῦ ἤθους τους, τὴν ἀγαθότητά τους, τὴν ταπείνωσή τους, ἀλλὰ καὶ τὴν προθυμία τους νὰ σοῦ φανοῦν χρήσιμοι. Οἱ ἴδιοι δὲν περιμένουν τίποτα ἀπὸ τοὺς ἄλλους, παρόλο ποὺ συνεχῶς προσφέρουν. Ἡ πνευματικὴ ζωὴ δὲν προϋποθέτει τὴν κατὰ κόσμον σοφία, οὔτε καὶ τὶς βαθυστόχαστες θεολογικὲς ἀναλύσεις. Ἡ ἁπλῆ γνώση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ τήρησή τους εἶναι ἐκεῖνα ποὺ ὁδηγοῦν ἀσφαλῶς στὴν κατὰ Χριστὸν πορεία. Τὴν ἀλήθεια αὐτὴ θέλουν νὰ ἀγνοοῦν πολλοὶ σύγχρονοι κληρικοὶ καὶ θεολόγοι, οἱ ὁποῖοι ὑπερτονίζουν τὴν ἀξία τῶν θεωρητικῶν ἀναλύσεων καὶ μὲ πολὺ μεγάλη εὐκολία κατακρίνουν τοὺς ταπεινοὺς ἀγωνιστές, ὑποδεικνύοντάς τους συγχρόνως πράγματα ποὺ δὲν μποροῦν νὰ ἐφαρμοστοῦν. Οἱ ἴδιοι βέβαια δὲν κάνουν τὸν παραμικρὸ πνευματκὸ ἀγώνα. Εἶναι πλούσιοι στὴ θεωρία καὶ πτωχότατοι στὶς πράξεις. Ἀναφέρω συγκεκριμένη περίπτωση ἑνὸς ἐν Χριστῷ ἀδελφοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι γνωστὸς γιὰ τὸ φιλοσοφικὸ καὶ θεολογικό του ἐξοπλισμό, ἀλλὰ ὡς ἱερέας εἶναι παράδειγμα πρὸς ἀποφυγήν. Πάντα ἀπεριποίητος, περιφερόμενος μόνο μὲ τὸ ἀντερί, μὲ ἄμφια σχεδὸν κουρελιασμένα, ἀπροετοίμαστος πάντα. Πηγαίνει στὴν ἐνορία του, χωρὶς νὰ ἔχει τὸ ἀναγκαῖο πρόσφορο, τὸ ὁποῖο ζητάει ἀπὸ τὴν κοντινὴ ἐνορία πολὺ καθυστερημένα, τὴν ὥρα ποὺ συνήθως τελειώνει ὁ ὄρθρος, καὶ προχωρᾶ στὴν τέλεση τῆς θείας Λειτουργίας ἐντελῶς ἄτονα, ἀκατάνυκτα, βαρύθυμα, ἐνῶ τὸ κήρυγμά του δὲν ἐνδιαφέρει τοὺς ἐνορίτες του οὔτε καὶ καλύπτει πνευματικές τους ἀνάγκες. Καὶ μετὰ ἀπὸ τὴν ὀλιγόωρη διακονία, φεύγει βιαστικά, γιὰ νὰ ξαναπάει μετὰ ἀπὸ ἕνα μήνα. Στὶς ἐνδιάμεσες Κυριακὲς καὶ γιορτές περιφέρεται «διδάσκων» σὲ ἄλλες περιοχὲς ἀδέσποτος. Σχετικὴ μὲ τὸ θέμα μας εἶναι καὶ ἡ περίπτωση ἑνὸς φιλοσόφου καὶ θεολόγου, ὁ ὁποῖος μὲ ἐπιφυλλίδες σὲ κοσμικὲς ἐφημερίδες κρίνει τοὺς πάντες καὶ τὰ πάντα, ἐνῶ ὁ ἴδιος, πέρα ἀπὸ τὴ θεωρία, ποτὲ δὲν ἔχει ἀσχοληθεῖ μὲ κάποιο συγκεκριμένο ἔργο, γιὰ νὰ δεῖ τὶς ἀντικειμενικὲς καὶ πρακτικὲς δυσκολίες. Γι᾽αὐτὸ ἡ κρίση του εἶναι ὑπερβολική, σκληρὴ καὶ ἄδικη. Ὁ ἴδιος πιστεύει ὅτι οἱ ἄλλοι ὑστεροῦν ἤ βρίσκονται σὲ λαθεμένο δρόμο καὶ μόνο ὁ ἴδιος καὶ οἱ ἄπραγοι ὁμοϊδεάτες του ἐπιλέγουν τὸ ὀρθὰ καὶ σωτηριώδη γιὰ τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὴ χωρα! Εἶναι ἀνάγκη οἱ χριστιανοὶ νὰ βαδίζουν τὸ δρόμο τοῦ Θεοῦ μὲ συνέπεια στὶς ἐντολὲς καὶ νὰ ἀρνοῦνται τόσο τὴν ὑποκρισία ὅσο καὶ τὸ συμβιβασμὸ μὲ τὸν κόσμο.