ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

Βηθλεέμ ευφραίνου, Ηγεμόνων Ιούδα Βασίλεια τον Ισραήλ γαρ ο ποιμαίνων, χερουβίμ ο επ΄ ώμων, εκ σου προελθών Χριστός εμφανώς, και ανυψώσας το κέρας ημών, πάντων εβασίλευσεν.

Ερμηνεία.

Το Τροπάριον τούτο ερανίσθη ο Μελωδός από δύο Προφήτας. Πρώτον, από τον Προφήτην Μιχαίαν, όστις λέγει εν Κεφαλαίω Ε΄ «Και συ, Βηθλεέμ οίκος Εφραθά, μη ολιγοστός ει του είναι εν χιλιάσιν Ιούδα· εκ σου γαρ μοι εξελεύσεται του είναι εις άρχοντα εν τω Ισραήλ»· ή (καθώς ανέγνω ο Ευσέβιος και ο Τερτυλιανός) «Εκ σου γαρ μοι εξελεύσεται ηγούμενος».
Δεύτερον, από τον Προφήτην Δαβίδ, λέγοντα εν τω οθ΄ Ψαλμώ: «Ο ποιμαίνων τον Ισραήλ πρόσχες· ο οδηγών ωσεί πρόβατον τον Ιωσήφ, ο καθήμενος επί των Χερουβίμ εμφάνηθι». Όθεν ο Ιεράρχης Κοσμάς επιστρέφων τον λόγον του προς την Βηθλεέμ την κατά σάρκα πατρίδα του Κυρίου λέγει: «Συ Βηθλεέμ Βασίλισσα (τούτο γαρ δηλοί το, Βασίλεια κατά την μεταχείρησιν των αρχαίων συγγραφέων) και ανωτέρα ούσα των ηγεμόνων της βασιλικής φυλής του Ιούδα, ευφραίνου· διότι ο Χριστός, όστις ποιμαίνει τον Ισραήλ, κατά την προρρηθείσαν ρήσιν του Δαβίδ, και κάθηται επάνω εις τους ώμους των δύο χρυσών Χερουβίμ των ευρισκομένων μέσα εις τα Άγια των Αγίων, αυτός, λέγω, εκβήκε φανερά από εσέ: ήτοι εγεννήθη κατά σάρκα· όστις ανυψώσας το κέρας ημών των νέων Ισραηλιτών Χριστιανών των πιστευόντων εις αυτόν, εβασίλευσεν επάνω εις όλα τα Έθνη». Ούτω λέγει και ο Προφήτης Δαβίδ: «Εβασίλευσεν ο Θεός επί τα Έθνη» (Ψαλμ. μστ: 9). Σημείωσε δε, ότι ο μεν Ευφραθά ήτον απόγονος της Ιούδα φυλής, ο δε Βηθλεέμ ήτον Υιός του Ευφραθά, αφ΄ ων και ωνομάσθη ο τόπος· καθώς γέγραπται εις τα Παραλειπόμενα: «Ευφραθά Πατρός Βηθλεέμ» (α΄ Παραλ. δ: 4). Ο δε Αλεξανδρείας Κύριλλος το ανωτέρω ρητόν του Μιχαίου ερμηνεύων λέγει: «Ποιείται δη ουν τον λόγον προς την Βηθλεέμ: ήτοι τον οίκον του Ευφραθά· και καλείται μεν ο χώρος Ευφραθά, Βηθλεέμ δε το πολίχνιον: ήγουν η εν τη χώρα κώμη, όθεν ην Ιεσσαί και Δαβίδ και αύτη πάλιν η Αγία Παρθένος, η το Θείον ημίν εκτέτοκε βρέφος το παιδίον τον Ιησούν. Ω τοίνυν Βηθλεέμ (φησίν), οίκος Εφραθά, ει και ολιγοστός ει του είναι εν χιλιάσιν Ιούδα· τουτ΄ έστι μυρίαι μεν όσαι λαμπραί και μεγάλαι της Ιουδαίας, αι πόλεις· αλλ΄ ει και ολίγοι παντελώς οι σε κατοικούντες και νεμόμενοι, συ γενήση τροφός, και κληθήση πόλις του βασιλεύσαντος επί τον Ισραήλ· και ου τι που πάντως των εξ αίματος Ισραήλ, αλλά και των εν επαγγελίαις προεπηγγελμένων τω Αβραάμ (τουτέστι των πιστευσάντων Εθνών)».