ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

Ήνεγκε γαστήρ, ηγιασμένη Λόγον Σαφώς αφλέκτω, ζωγραφουμένη βάτω Μιγέντα μορφή, τη Βροτησία Θεόν Εύας τάλαιναν, μηδύν αράς της πάλαι Λύοντα πικράς· ον βροτοί δοξάζωμεν.

Ερμηνεία.

Η κοιλία, λέγει, της Θεομήτορος, η ηγιασμένη ούσα δια της επελεύσεως του Αγίου Πνεύματος, «Πνεύμα, λέγει, Άγιον επελεύσεται επί σε» (Λουκ. α: 35), και καθαρώς προτυπουμένη από την βάτον, η οποία εφάνη εις τον Μωϋσήν εν τω Όρει τω Σινά, ότι εκαίετο μεν, δεν κατεφλέγετο δε από το πυρ, ήνεγκεν: ήτοι εχώρησε και εβάστασε τον αχώρητον Υιόν και Λόγον του Θεού. εβάστασε δε αυτόν, όχι ασώματον Θεόν, αλλά Θεόν ενωθέντα καθ΄ υπόστασιν με την ανθρωπίνην φύσιν, και γενόμενον τέλειον άνθρωπον. Δια τι τέλος εκατοίκησεν αυτός εις την μακαρίαν κοιλίαν της Παρθένου; Δια να λύση την ταλαίπωρον και δυστυχή κοιλίαν της προμήτορος Εύας από την πικράν και παλαιάν εκείνην κατάραν, εις την οποίαν εκαταδικάσθη: δηλαδή εις το  να πληθυνθούν αι λύπαι της, και να γεννά τέκνα με λύπην: «Πληθύνων, φησί, πληθυνώ τας λύπας σου και τον στεναγμόν σου· εν λύπαις τέξη τέκνα» (Γέν. γ: 16). Καθώς γαρ το ξύλον του Σταυρού του Κυρίου έλυσε την κατάραν την δια του ξύλου της γνώσεως γενομένην· και καθώς ο θάνατος αυτού επάτησε τον θάνατον· τοιουτοτρόπως και η νηδύς ηγίασε την νηδύν· η μακαρία, την ταλαίπωρον· η γλυκυτάτη, την πικροτάτην· η ευλογημένη, την κατηραμένην, και η της Θυγατρός Θεοτόκου, την της Προμήτορος αυτής Εύας. Δια τούτο είπε περί της Παρθένου ο μέγας Βασίλειος: «Εν λύπαις τέξη τέκνα, ουκ έτι ακούσεται· μακαρία γαρ η ωδίνουσα τον Εμμανουήλ»· και προ τούτου ο αρχάγγελος Γαβριήλ ευαγγελιζόμενος την άσπορον σύλληψιν, είπε προς την Παρθένον: «Χαίρε κεχαριτωμένη· ο Κύριος μετά σου· ευλογημένη συ εν γυναιξί» (Λουκ. α: 28). Ομοίως και η Ελισάβετ, «Ευλογημένη, είπε, συ εν γυναιξί, και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου» (Λουκ. α:42). Λέγων δε ο Ποιητής: «Ήνεγκε γαστήρ ηγιασμένη Λόγον, σαφώς αφλέκτω ζωγραφουμένη Βάτω», δείχνει έμφασιν θαυμάζων, πως υπέφερεν η γαστήρ της Παρθένου τον Θεόν Λόγον, όντα άϋλον και άστεκτον πυρ κατά την Θεότητα. Όθεν και ο Ιερός Θεόδοτος ο Αγκύρας αποτεινόμενος προς τον Ιουδαίον λέγει: «Πως Μωϋσής είδε Θεόν; Την φύσιν είδε την αόρατον; Ουδαμώς· ανέφικτος γαρ αύτη λογισμοίς ανθρωπίνοις. Πως δε είδεν; Ειπέ· Είδεν εκ της Βάτου αναπτόμενον πυρ, και την Βάτον ου φθείρον. Διατί ουν απιστείς τω εκ Παρθένου γεγενημένω, και την παρθενίαν μη φθείραντι; Τι γαρ θαυμασιώτερον, ειπέ, Βάτου μη καταφλεγομένης ή μήτρας παρθενικής καθαράς των αμαρτίας παθών; Ουκ οίδας ότι τα αρχαία μελέτη των νεωτέρων, και των νυν γενομένων εστί; Τα γαρ Μυστήρια προτυπούνται δια των παλαιών· δια τούτο Βάτος ανάπτεται, πυρ φαίνεται, και τα πυρός ουκ ενεργεί, ούτε μην κολάζει. Άρα εν τη Βάτω ουχ΄ οράς την Παρθένον; Άρα εν τω πυρί ου βλέπεις την φιλανθρωπίαν του παραγενομένου;» (Λόγω εις την Γέννησιν του Χριστού, αναγνωσθέντι εν τη εν Εφέσω Συνόδω). Επιφέρει δε ακολούθως ο Μελωδός, ότι τούτον τον ενοικήσαντα τη κοιλία της Παρθένου Θεόν Λόγον, ημείς οι άνθρωποι δοξάζομεν· ίνα δια του «δοξάζομεν» δηλωθή το χαρακτηριστικόν σημείον της πρώτης Ωδής, το λέγον: «Άσωμεν τω Κυρίω· ενδόξως γαρ δεδόξασται»· ως ανωτέρω είπομεν.