ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

Ηκρίβωσε χρόνον, Ηρώδης αστέρος, ου ταις ηγεσίαις οι Μάγοι εν Βηθλεέμ, προσκυνούσι Χριστώ συν δώροις· υφ΄ ου προς πατρίδα οδηγούμενοι, δεινόν παιδοκτόνον εγκατέλιπον παιζόμενον.

Ερμηνεία.

Και τούτο το Τροπάριον ερανίσθη ο Μελωδός από το Β΄ Κεφάλαιον του κατά Ματθαίον αγίου Ευαγγελίου, εις το οποίον γράφονται τα λόγια ταύτα: «Ο δε Ηρώδης λάθρα καλέσας τους Μάγους, ηκρίβωσε παρ΄ αυτών τον χρόνον του φαινομένου αστέρος» (Ματθ. β:7). Λέγει λοιπόν ούτος, ότι ο Βασιλεύς Ηρώδης (ουχ΄ ο Τετράρχης, αλλ΄ ο υιός του Αντιπάτρου, όστις ήτον Ιουδαίος, γεννηθείς από γυναίκα Αράβισσαν· διότι τότε είχαν λείψει οι Άρχοντες από την φυλήν του Ιούδα κατά την προφητείαν του Ιακώβ, ως ερμηνεύει ο Ιερός Θεοφύλακτος) ηρώτησεν ακριβώς τους Μάγους, και έμαθε παρ΄ αυτών, από ποίον καιρόν εφάνη ο αστήρ· ίνα δια του μετρηθέντος καιρού του αστέρος μάθη εις ποίον καιρόν εγεννήθη ο Κύριος, και ούτω από τον καιρόν εκείνον αρχίση να φονεύη τα νήπια. Δια την αιτίαν λοιπόν ταύτην ηρώτησεν ακριβώς ο Ηρώδης, και έμαθε τον καιρόν, καθ΄ ον εφάνη ο αστήρ εν τη ανατολή, του οποίου με τας ηγεσίας (οδηγίας) επροσκύνησαν οι Μάγοι τον Χριστόν εις την Βηθλεέμ, προσφέροντες αυτώ τρίϋλα δώρα, χρυσόν, λίβανον και σμίρναν.
Από τον Χριστόν δε οδηγηθέντες εις την πατρίδα των, κατά τον Ιερόν Θεοφύλακτον, δια του κατ΄ όναρ χρηματισμού και της αποκαλύψεως· λέγει γαρ: «Χρηματισθέντες κατ΄ όναρ μη ανακάμψαι προς Ηρώδην, δι΄ άλλης οδού ανεχώρησαν εις την χώραν αυτών» (Ματθ. β: 12). Ούτως αφήκαν τον δεινόν εκείνον βρεφοκτόνον Ηρώδην, να περιπαίζεται και να καταγελάται, καθώς ήτον περιπαιγμού και γέλωτος άξιος. Τούτον δε η θεία δίκη ταχέως επαίδευσεν· επειδή απέρρηξε την μιαράν του ψυχήν με πυρετόν, με δυσεντερίαν, με κνησμόν, με πρίσμα των ποδών, με σήψιν του αιδοίου σκώληκας γεννώσαν, με δύσπνοιαν και με τρόμον και σπασμόν των μελών, κατά τον Ιερόν Θεοφύλακτον. Αλλά και ημείς οι ψάλλοντες και αναγινώσκοντες και ακούοντες τον παρόντα Κανόνα, ας εμπαίξωμεν τον Ηρώδην:ήτοι το φρόνημα και τας ηδονάς του σώματος· Ηρώδης γαρ, δερμάτινος, ερμηνεύεται, κατά τον Θεοφόρον Μάξιμον· μάλλον δε, ας περιπαίξωμεν τον νοητόν Ηρώδην Διάβολον, ο οποίος πάσχει να μας εμποδίση από την σωτηρίαν μας, σηκώνων εναντίον μας όλον τον Κόσμον, και παρακινών μας να αφήσωμεν την καλήν στράταν όπου εδιαλέξαμεν, και να γυρίσωμεν εις τα οπίσω· ας αναχωρήσωμεν και ημείς δι΄ άλλης οδού (δια της αρετής) εις την χώραν ημών: ήτοι εις την αρχαίαν πατρίδα μας τον Παράδεισον, χάριτι και φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού του γεννηθέντος εκ της Παρθένου, και αναγεννήσαντος ημάς δια έλεος άφατον. Ω η δόξα και το κράτος συν τω Πατρί και τω Αγίω Πνεύματι εις τους αιώνας. Αμήν.