ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Ωδή  η΄.  Ο  Ειρμός.

Αστέκτω πυρί ενωθέντες, οι θεοσεβείας προεστώτες νεανίαι· τη φλογί δε μη λωβηθέντες, θείον ύμνον έμελπον· Ευλογείτε πάντα τα έργα τον Κύριον, και υπερυψούτε, εις πάντας τους αιώνας.

Ερμηνεία.

Οι πρόμαχοι, λέγει, της ευσεβείας τρεις Παίδες, οι οποίοι έπροπολέμουν και εκινδύνευον δια τα δόγματα του παλαιού Νόμου ως τινές στρατάρχαι, αυτοί ενωθέντες με το άστεκτον και ανυπόφορον πυρ της καμίνου, ωσάν με κανένα εχθρόν και πολέμιον, και πολεμήσαντες με αυτό, δεν ενικήθησαν παρ΄ αυτού, ούτε έως τριχός εβλάβησαν· τούτο γαρ δηλοί το μη λωβηθέντες: «Ουχ΄ ήψατο γαρ, φησίν, αυτών καθόλου το πυρ, και ουκ ελύπησεν, ουδέ παρηνώχλησεν αυτοίς» (Παίδων Αίνεσις 26). Δεν εβλάβησαν, λέγω, τελείως από το πυρ, αλλά μάλλον εκείνοι νικήσαντες την καυστικήν δύναμιν του πυρός, έψαλλον ένα θεοπρεπή και επινίκιον ύμνον. Τις δε ήτον ο ύμνος; «Ευλογείτε πάντα τα έργα Κυρίου τον Κύριον»· ο οποίος ούτος λόγος είναι χαρακτηριστικός της ογδόης Ωδής. Αξιόλογα δε είναι και εκείνα όπου λέγει ο Ζωναράς εν τη οκτωήχω, ερμηνεύων τον Ειρμόν τούτον· τον αυτόν γαρ Ειρμόν έχει και εκεί ο Ιωάννης. Τι δε λέγει; «Αστέκτω πυρί ενωθέντες οι θεοσεβείας προεστώτες νεανίαι». Άστεκτον μεν ουν το πυρ έφη, ως αφόρητον και ανυπομόνητον· ενωθέντες δε τω πυρί, ως εν αυτώ ωσθέντες· ένωσις γαρ είρηται δια το εις εν συνωθείσθαι τα ενούμενα· ένωσις δε ιδιοτρόπως καλείται και η του σιδήρου πυράκτωσις· εμβαλλόμενος γαρ εις πυρ, όλος ως πυρ οράται κατά μετάδοσιν, φλογώδης γινόμενος και λαμπρός· ότε δε του πυρός χωρισθή, η μεν φλόγωσις σβέννυται, εκείνος δε της ιδίας φύσεως ουκ εξίσταται. Δια γουν την ιδιότροπον ταύτην ένωσιν φασί και τον σοφόν Μελωδόν ειπείν ενταύθα περί των παίδων το, ενωθέντες· ως γαρ ο σίδηρος εμβληθείς εις πυρ πυρακτούται, αλλ΄ ου δαπανάται, αλλ΄ εκείθεν εκβληθείς, σώος πάλιν φυλάσσεται, μηδέν παραβλαβείς υπό του πυρός· ούτω και τα των τριών νεανιών εκείνων σώματα ηνώθησαν μεν τω πυρί της ανυποστάτου εκείνης καμίνου, εκβληθέντα δε εκείθεν σώα και αδιαλώβητα, μηδέ των ενδυμάτων, ή των τριχών πυρποληθέντων αυτοίς. Προέστησαν δε της θεοσεβείας: ήτοι πρόμαχοι ταύτης εγένοντο· ως γαρ οι πρόμαχοι προ της φάλαγγος  ίστανται, και την των πολεμίων έφοδον δέχονται, και προκινδυνεύουσι των ομοταγών· ούτω κακείνοι της θεοσεβείας προέστησαν και των ομοφύλων προκεκινδυνεύκασιν. Ει μη γαρ εκείνοι ανέστησαν τω του Τυράννου κηρύγματι, αλλ΄ υπέκυψαν, των άλλων Εβραίων των αιχμαλώτων όντες περιφανέστεροι, πάντως αν εκείνοις επόμενοι οι ομογενείς ησέβησαν άπαντες. Ούτως ουχ εαυτούς μόνους της ασεβείας, αλλά και τους συμφυλέτας ερρύσαντο». «Μη λωβηθέντες δε, ήτοι μηθ΄ οιανδή τινά βλάβην παθόντες, ύμνον ήδον τω Θεώ· και τούτο δε παράδοξον το εν μέσω τοσαύτης φλογός άδειν και υμνείν τον Θεόν. διο και η του Δανιήλ βίβλος, ήτις το θαύμα τούτο διδάσκει, φησί· και ανοίξας Αζαρίας το στόμα αυτού εν μέσω του πυρός είπε, το του θαύματος παράδοξον πλέον εξαίρουσα. Οι μεν γαρ άλλοι δια πυρός θνήσκοντες, χανδόν τον καπνόν αρπάζειν σπουδάζουσιν, ίν΄ ούτως αυτοίς ο θάνατος επέλθη ταχύς, και μη κατά μέρος προσομιλούσα τοις σφων σώμασιν η φλοξ οδυνωτέραν επάγη την τελευτήν· εκείνοι δε μηδέν τοιούτο δεδοικότες παθείν, ήνοιξαν το εαυτών στόμα εις ύμνον του Κτίστου των όλων Θεού· πάντα δε τα έργα εκάλουν εις την του Θεού ευφημίαν, δεικνύντες το δύσεργον του πράγματος· ο και ο προπάτωρ αυτών Δαβίδ εύρηται ποιήσας εν τω ρμη΄ ψαλμώ· κακείνος γαρ πάσαν κτίσιν συνεφάψασθαι αυτώ του προς Θεόν ύμνου εκάλεσε. Πάσαν δε συγκαλούσι Κτίσιν, Ουρανούς, Αγγέλους, αστέρας, φως, γην, θάλασσαν και τα εν αυτοίς, ό,τε Δαβίδ και οι απόγονοι αυτού Παίδες εις αίνεσιν Θεού, ένα δεικνύοντες των όλων Κτίστην και Ποιητήν, προορώντες οία Προφήται την μανίαν του Μάνεντος, ος δύο είπεν αρχάς και δημιουργούς, τον μεν αγαθόν, τον δε πονηρόν· και τω μεν την των άνω κτίσιν απένειμε· τω δε ετέρω την των κάτω δημιουργίαν προσαπεκλήρωσεν. Υπερυψούν δε τον Θεόν προτρέπονται: ήτοι υπερδοξάζειν, υπερεπαινείν· υψούν γαρ το δοξάζειν εστίν, ως το, Ύψωσα εκλεκτόν εκ του λαού μου αντί του, εδόξασα».