Έχω διαβάσει κατά καιρούς αρκετά βιβλία ή άρθρα ή εργασίες του Αθανασίου
Σακαρέλλου, αυτό όμως το κείμενο που δημοσιεύθηκε σε τρία μέρη, το 2007 ή 2008
στο διαδύκτιο, με το ψευδώνυμο ΚΟΣΜΑΣ είναι, κατά την γνώμη μου, το πλέον
αποκαλυπτικό στο να λύσουμε πολλές απορίες μας για όσα συνέβησαν τα προηγούμενα
χρόνια και όσα συμβαίνουν σήμερα. Παρά την απλότητα του κειμένου δίνονται
απαντήσεις ξεκάθαρες σε σημαντικά ζητήματα. Πιστεύω ότι το κείμενο αυτό, σαν
ενιαίο με τα τρία μέρη μαζί, θα πρέπει να μείνει ως ιστορικό ντοκουμέντο με το
αληθινό όνομα του συγγραφέως και να διαβαστεί από πολλούς καλοπροαίρετους
κληρικούς ή λαϊκούς, που έχουν σύγχυση για πρόσωπα , πράγματα και καταστάσεις
και αναζητούν την αλήθεια.
μέρος Β'
1. Ο π. Θεόκλητος Διονυσιάτης
α. Περισσότερο υποψιασμένος τα χρόνια αυτά, τέλη της δεκαετίας 1950 και αρχές της δεκαετίας 1960, για τα γεγονότα αυτά ήταν ο π. Θεόκλητος Διονυσιάτης. Είχε άλλωστε κάποια εμπειρία από τις αντιδράσεις του συντηρητικού θεολογικού κατεστημένου από όσα εκτυλίχτηκαν κατά την έγκριση της διδακτορικής διατριβής του π. Ιωάννη Ρωμανίδη, που εκθέσαμε πιό πάνω.
Ο π. Θεόκλητος υπήρξε ίσως την εποχή αυτή η σημαντικώτερη μορφή του αγιορείτικου μοναχισμού. Τα βιβλία του είναι πράγματι αξιόλογα, μοναδικά για την εποχή τους. Ειδικά, η α΄ έκδοση του βιβλίου «Μεταξύ Ουρανού και γης» έγινε αιτία πολλοί νέοι να εγκαταλείψουν τον κόσμο και να στραφούν προς τη μοναχική ζωή.
β. Τον π. Θεόκλητο γνώρισα, όπως και τον γέροντά του π. Γαβριήλ Διονυσιάτη, το 1959 στο Άγιο Όρος. Έκτοτε, είχα πολλές συναντήσεις και συζητήσεις μαζί του, τόσο στο ΄Άγιο ΄Όρος, όσο και στην Αθήνα. Άλλος όμως ήταν ο π. Θεόκλητος τα πρώτα χρόνια της γνωριμίας μας και άλλος, δυστυχώς, ο μετέπειτα.
Τα πρώτα χρόνια της γνωριμίας μας ο π. Θεόκλητος εξέφραζε αρκετά την πατερική Παράδοση. Ήταν ένας αντιπαπικός και ανθενωτικός μοναχός.
Τα πρώτα αυτά χρόνια της γνωριμίας μας ο π. Θεόκλητος ασκούσε οξύτατη κριτική στον Αθηναγόρα. Τον θεωρούσε αιρετικό. Τον αποκαλούσε «στόμα του Άδη»! Δεν ήταν ευχαριστημένος από τους (παλαιούς) αγιορείτες μοναχούς, οι οποίοι αδυνατούσαν να συλλάβουν τα απόψεις του. Ακόμα, ούτε με τον γέροντά του, τον π. Γαβριήλ, ένα πολύ αξιόλογο γέροντα, ήταν ευχαριστημένος ο π. Θεόκλητος.
Αυτόν που εκτιμούσε βαθύτατα ήταν ο π. Αθανάσιος Ιβηρίτης, περί του οποίου μου αποκάλυψε ότι ήταν προηγουμένως ιερέας στο Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας. Εκεί, οι ιερείς του Πατριαρχείου πωλούσαν τη «θεία Κοινωνία» σε άτομα, για να τη χρησιμοποιήσουν στις διάφορες «μαγείες» τους! Ο π. Αθανάσιος, μου είχε πει ο π. Θεόκλητος, εγκατέλειψε το Πατριαρχείο, παραιτήθηκε από την ιερωσύνη και ήρθε το Άγιο Όρος, όπου ζούσε ασκητικά. Ο π. Αθανάσιος αγαπούσε πολύ τον άγιο Νικόδημο Αγιορείτη, και πολύ βοήθησε την «αγιοποίησή» του από το Πατριαρχείο. Σημειωτέον, ότι το Πατριαρχείο προέβη στην «αγιοποίηση» του ως Ορθοδόξου διδασκάλου, ενώ μέχρι τότε όλες οι «αγιοποιήσεις» επικαλούνταν, κι’ όπως είναι το σωστό, ως δικαιολογητική βάση, είτε το μαρτύριο, είτε την οσιακή ζωή τους.
γ. Εν τω μεταξύ άρχισε η επάνδρωση πολλών Μοναστηριών του Αγίου Όρους με οργανωσιακούς μοναχούς. Στις διάφορες συζητήσεις μας διαπίστωσα ότι δεν είχε ιδιαίτερη εμπιστοσύνη και εκτίμηση στους νέους Ηγουμένους, οι οποίοι με την δική του κυρίως βοήθεια εγκαταστάθηκαν στο Άγιο ΄Όρος. Πίστευε όμως ότι «τα παιδιά» τους είναι καλά, και ότι ήταν εύκολο εγκαταλείψουν το πνεύμα των Οργανώσεων, με το οποίο ανατράφηκαν και να «μπολιαστούν» στην αγιορείτικη πραγματικότητα.
δ. Εν τω μεταξύ ο π. Θεόκλητος άρχισε ο ίδιος να μεταλλάσσεται. Άρχισε να συμφιλιώνεται με το Πατριαρχείο. Έφτασε στο σημείο να γίνει ο έμπιστός του στο άγιο Όρος. Το Πατριαρχείο, στα πλαίσια της φαναριώτικης πολιτικής του, προφανώς για να τον κολακεύσει για τη μεταλλαγή του αυτή, άρχισε να δέχεται τις υποδείξεις του στ’ αγιορείτικα ζητήματα. Ο ίδιος δε αποκήρυξε τα πρώτα άρθρα του, με τα οποία στρέφονταν εναντίον του Αθηναγόρα. Τα θεωρούσε πλέον ως προϊόντα νεανικού ενθουσιασμού, που έπαυσαν πλέον να τον εκφράζουν. Ακόμα και τις κακόδοξες δηλώσεις του Αθηναγόρα, τις θεωρούσε ως απλές εκφράσεις, που ειπώθηκαν από τον Πατριάρχη στα πλαίσια των κοινωνικών του σχέσεων! Έπαυσε πλέον να οσφραίνεται κανένα κίνδυνο για την Ορθοδοξία.
ε. Ο π. Θεόκλητος δεν είχε εκτίμηση και σ’ ωρισμένους καταξιωμένους αγιορείτες «γεροντάδες», τους οποίους άκουσα ν’ αποκαλεί «ψευτοαγίους». Μεταξύ αυτών συγκατέλεγε και τον π. Παΐσιο. Σχημάτισα τη γνώμη ότι αυτά τα έλεγε μάλλον από κάποια ζηλοτυπία.
Καλύτερη γνώμη είχε αρχικά για τους «ζηλωτές» του Αγίου Όρους, δηλ. τους Παλαιοημερολογίτες. Γρήγορα όμως άρχισε να καταφέρεται και κατ’ αυτών, όταν θύμωσε, επειδή ο μέχρι τότε φίλος του «ζηλωτής» μοναχός Αρσένιος Κοτέας, δεν του έδωσε ωρισμένα στοιχεία που ζήτησε να τα δημοσιεύσει, προπαντός δε όταν έγινε φιλοπατριαρχικός.
στ. Μετά τη διάσπαση της «Ζωής» το 1960 και τη στροφή μερικών οπαδών της προς το μοναχισμό ο π. Θεόκλητος άρχισε να προσανατολίζεται προς αυτούς, για ν’ αναλάβουν την επάνδρωση του αγίου Όρους. Αυτό και έγινε. Οι μοναχοί αυτοί απόκτησαν με τη βοήθειά του αρκετά μοναστήρια. Κινούνται έκτοτε στο ίδιο μήκος κύματος, που κινήθηκε και ο π. Θεόκλητος στην τελευταία φάση της ζωής του, ακολουθώντας την ίδια φιλοπατριαρχική γραμμή!
2. Ο παπα- Χαράλαμπος Βασιλόπουλος
Μεταξύ των προσώπων, που άρχισαν ν’ ανησυχούν για τα τεκταινόμενα σε βάρος της Ορθοδοξίας, σύμφωνα με τα όσα έβλεπαν το φως της δημοσιότητας, ήμουνα κι’ εγώ. Τότε σπούδαζα στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Είχα διαβάσει με πολύ ενδιαφέρον το βιβλίο του π. Ιωάννη Ρωμανίδη για το»Προπατορικό αμάρτημα» και παρακολουθούσα την αρθρογραφία του π. Θεοκλήτου Διονυσιάτη. Τις ανησυχίες μου αυτές τότε τις εμπιστεύθηκα στον μακαριστό π. Χαράλαμπο Βασιλόπουλο, γνωστό μου από τότε που ήταν ακόμα λαϊκός.
Τον επισκέφτηκα και του εξέθεσα όσα ανησυχητικά στοιχεία είχα υπ’ όψη μου. Ο παπα- Χαράλαμπος συμφώνησε απόλυτα μαζί μου, ότι οι παπικοί ενεργούν σε βάρος της Ορθοδοξίας και οι διάφορες δηλώσεις και ενέργειες του Αθηναγόρα ήταν απαράδεκτες. Τον ρώτησα, τι έπρεπε να γίνει. Μου απάντησε:
- «Ένα βήμα» να κάνουν ακόμα, και θα δεις τι έχει να γίνει!
Εγώ, το πίστεψα και ηρέμησα. Περίμενα «ένα βήμα» να κάνει ακόμα ο Αθηναγόρας. Ήμουνα βέβαιος ότι θα χάλαγε ο κόσμος από τις αντιδράσεις μας. Σε λίγο, γινότανε το επόμενο «ένα βήμα», χωρίς παραδόξως να γίνει τίποτε! Έτρεχα πάλι στον παπα- Χαράλαμπο και του έλεγα τα νέα κατορθώματα του Αθηναγόρα. Ο παπα -Χαράλαμπος μου έδινε πάλι την ίδια απάντηση. Εγώ ηρεμούσα και περίμενα το επόμενο «βήμα»! Και πάλι η ίδια ιστορία, η ίδια απάντηση! Ώσπου, απελπίστηκα και έπαψα να περιμένω. Επαναλήφθηκε ο μύθος του Χταποδιού και της μάνας του Χταπόδας, που έλεγε ο μακαρίτης ο Κόντογλου. Το 1990 επειδή δεν έβλεπα να γίνεται κανένα βήμα, απ’ όσα υπόσχονταν τότε όλοι γεροντάδες, αναγκάστηκα να το κάνω εγώ. Αποτειχίστηκα απ’ την «εκκλησία των πονηρευομένων» Αποτειχισμένος έμεινα οκτώ χρόνια, οπότε απέκτησα «κοινωνία» με την Εκκλησία του Παλαιού ημερολογίου.
Σε κάποια συζήτηση, που είχα με τον μακαριστό παπα-Χαράλαμπο, τον ρώτησα για τους Παλαιοημερολογίτες. Μου είπε:
- Καλοί είναι! Αυτοί έχουν δίκηο. Όχι εμείς!
Τον ξαναρώτησα:
- Τότε, πάτερ μου, γιατί δεν είσαι με τους Παλαιοημερολογίτες;
Μου απάντησε, αμήχανα:
- Δεν μπορώ, δεν μπορώ!.....
Ανέφερα τα παραπάνω για τις απόψεις του παπά – Χαράλαμπου, όχι μόνο γιατί την εποχή αυτή σκέπτονταν κατά τον ίδιο τρόπο περίπου και άλλοι «γεροντάδες», αλλά και για το γεγονός ότι από τότε άρχισε να εκδίδει την αγωνιστική εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος». Η εφημερίδα αυτή, μολονότι μέχρι σήμερα δεν μπόρεσε να απεμπλακεί πλήρως απ’ τα οργανωσιακά πλοκάμια, έχει συμβάλλει σημαντικά με την αρθρογραφία της στην αφύπνιση της Ορθόδοξης συνείδησης πολλών πιστών.
3. Ο π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος
α. Ήμουνα μάλλον δευτεροετής φοιτητής Θεολογίας, όταν γνώρισα τον π.
Επιφάνιο. Ομολογώ ότι εντυπωσιάστηκα από τη γνωριμία αυτή. Την εποχή εκείνη, που «όλα τάσκιαζε η φοβέρα των οργανώσεων και τα πλάκωνε η σκλαβιά του ευσεβισμού» ήταν το κάτι άλλο. Ανυπόκριτος! Σοφός και ενάρετος! Πολυτάλαντος! Άνθρωπος μεγάλης αγάπης, ακόμα και προς τους εχθρούς του, τους οποίους, όπως έλεγε, προσπαθούσε να «εκδικηθεί» ευεργετώντας τους!
Όταν τον γνώρισα ήταν ακόμα διάκονος. Δεν είχε θέση σε ναό. Έμενε στο ίδρυμα των «Τριών Ιεραρχών», επί της οδού Μενάνδρου 4. Για να εξοικονομεί τα έξοδά του έκανε διορθώσεις στα βιβλία, που εξέδιδε ο εκδοτικός οίκος Παπαδημητρίου. Τότε, τον είχαν πλησιάσει άλλοι δύο φοιτητές. Αργότερα απέκτησε πολλά πνευματικά παιδιά, μεταξύ των οποίων είναι οι σημερινοί Μητροπολίτες Νέας Σμύρνης Συμεών Κούτσας, Έδεσσας Ιωήλ Φραγκάκος, ο πρωτοσύγκελος της Αρχιεπισκοπής Αθηνών πρωτοπρεσβύτερος Θωμάς Συνοδινός, κ.ά.
΄Οταν χειροτονήθηκε ιερεύς, τον έκανα και εγώ για ένα διάστημα πνευματικό μου.
β. Για το θέμα του παπισμού, που εγώ τότε ενδιαφερόμουνα ιδιαίτερα, ο π. Επιφάνιος δεν ανησυχούσε, όπως όλοι οι πνευματικοί την εποχή εκείνη. Πίστευε, ότι ήταν «νεφύδριο», όπως έλεγε ο Μέγας Αθανάσιος για τον «αρειανισμό». Νόμιζε ότι τα πράγματα θα άλλαζαν γρήγορα, όταν θα πέθαινε ο Αθηναγόρας! Αδυνατούσε να συλλάβει το μέγεθος του προβλήματος. ΄Ηταν άλλωστε άγνωστα τα τόσα στοιχεία, που είναι σήμερα γνωστά σε μας. Παρά ταύτα, και με τα ελάχιστα αυτά στοιχεία, που είχε τότε υπόψη του, έγραφε εναντίον του παπισμού, του οικουμενισμού, του Αθηναγόρα και όλων των φιλενωτικών! Και σ’ αυτό διέφερε από τους άλλους πνευματικούς της εποχής εκείνης.
Αργότερα άρχισε να πιστεύει, ότι ο Αθηναγόρας και ωρισμένοι επίσκοποι του Φαναρίου υπερέβησαν τα όρια ασφαλείας από ένα Ορθόδοξο. Γι’ αυτό, το 1970, υποστήριξε τη διακοπή του μνημοσύνου του ονόματος του Αθηναγόρα. Δεν συμφωνούσε όμως και με τη παύση της «κοινωνίας», με όσους μνημόνευαν τον Αθηναγόρα, γιατί νόμιζε ότι έτσι θα αποκόπτονταν κάποιος από την Εκκλησία.
Ο π. Επιφάνιος είναι εκείνος που εξώθησε τον Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιο, με τον οποίο συνδεόταν στενά, να σταματήσει το μνημόσυνο του ονόματος του Αθηναγόρα. Ο Μητροπολίτης Αμβρόσιος πράγματι έπαυσε το μνημόσυνο του Αθηναγόρα το 1970. Το παράδειγμα του Αμβροσίου ακολούθησε τότε και ο Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης. Ύστερα, και ο Παραμυθίας Παύλος Καρβέλης. Διατήρησαν όμως «κοινωνία» με όσους εξακολουθούσαν να μνημονεύουν τον Αθηναγόρα. ΄Ετσι, η διακοπή αυτή του μνημόσυνου ήταν «κολοβή» και φαιδρή, γιατί σε μιά γιορτή που μπορεί να συλλειτουργούσε ένας απ’ τους τρεις αυτούς Μητροπολίτες, με κάποιον άλλο Μητροπολίτη των Νέων χωρών, ο μεν ένας δεν μνημόνευε τον Αθηναγόρα, τον μνημόνευε όμως ο άλλος στην ίδια λειτουργία! Οπότε μιά τέτοια διακοπή του μνημοσύνου, που την εισηγήθηκε π. Επιφάνιος, δεν ήταν ιδαίτερα οδυνηρή για τον Αθηναγόρα. Μάλλον, οι πονηροί φαναριώτες θα γελούσαν σε βάρος μας!
Όλα τα βαρυσήμαντα κείμενα του αείμνηστου Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως Αμβροσίου, σχετικά με την διακοπή του μνημόσυνου του Αθηναγόρα, είναι γραμμένα από τον π. Επιφάνιο. Τα κείμενα αυτά, όπως και πολλά άλλα που έγραφε, συνήθως προηγουμένως, προτού τα κυκλοφορήσει, μου τα διάβαζε στο τηλέφωνο, ή μου τα έστελνε σε αντίγραφο, να εκφράσω τη γνώμη μου, ή υποδείξω τυχόν διορθώσεις, που νόμιζα χρήσιμες. Πολλές φορές σε πολλά σημεία διαφωνούσα μαζί του. Τις διαφωνίες μου αυτές, άλλοτε τις αποδεχόταν, άλλοτε όχι!
γ. Το πρόβλημα με τον π. Επιφάνιο ήταν, αφενός μεν, η θεολογία την οποία εξέφραζε, και κυρίως η «εκκλησιολογία» του, και αφετέρου, ο λεγόμενος «αντι-παλαιοημερολογιτισμός» του.
Στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν τρία θεολογικά ρεύματα. Ένα «συντηρητικό», ένα «φιλελεύθερο» και ένα άλλο, από τα μέσα του 20ου αιώνα, το «Παραδοσιακό».
Ο π. Επιφάνιος μολονότι είχε διαβάσει τους Πατέρες ,ως φοιτητής ακόμα, όπως έλεγε, ήταν περισσότερο συντηρητικός θεολόγος. Το καυχιόταν άλλωστε ο ίδιος γι’ αυτό. Εξάλλου ήταν και εγκεφαλικός τύπος. Η θεολογία του και η «εκκλησιολογία» του ήταν επηρεασμένη περισσότερο από το συντηρητικό πνεύμα, το οποίο στην Ελλάδα εξέφραζαν καθηγητές, όπως ο Ανδρούτσος, τον οποίο θεωρούσε «αυθεντία» κ.ά. Η περίφημη Δογματική του Ανδρούτσου, όπως είχε εμπιστευθεί ο Ιω. Καρμίρης στον π. Ιω. Ρωμανίδη, είναι μετάφραση παπικού συγγράμματος!
Ως εκ τούτου, ο π. Επιφάνιος, είχε μεγάλη εκτίμηση στους συντηρητικούς καθηγητές των Θεολογικών Σχολών, όπως τον Παν. Τρεμπέλα, τον Παν. Μπρατσιώτη, τον Χρ. Ανδρούτσο, τον Κων. Μουρατίδη κ. ά. Δεν συμφωνούσε όμως, με το π. Ιω. Ρωμανίδη, η θεολογία του οποίου ήταν καθαρά Πατερική.
Ήταν αντίθετος σε κάποιες θεολογικές θέσεις και του νυν Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθέου Βλάχου, ο οποίος τότε ήταν ακόμα αρχιμανδρίτης και είχε ιδιαίτερες σχέσεις μαζί του.
Το πόσο συντηρητικός υπήρξε στη θεολογία του ο π. Επιφάνιος φαίνεται και από κάτι που μου είπε κάποτε, με αφορμή τις παρ’ ηλικία χειροτονίες ωρισμένων κληρικών. Ας υποτεθεί, μου είπε, ότι ήταν κάποτε επίσκοπος και κατέβαινε απ’ τον ουρανό ο Απ. Παύλος, ζητώντας του να τον χειροτονήσει ιερέα. Θα του έβαζε μετάνοια. Στη συνέχεια θα τον ρωτούσε, πόσο χρονών είναι. Αν του έλεγε ότι είναι 29 ετών και έξη μηνών, θα τον συμβούλευε να ξαναπάει στον ουρανό και να επιστρέψει μετά από έξη μήνες, μέχρι να συμπληρώσει το όριο των 30 ετών της ηλικίας του, που ορίζουν οι Ιεροί Κανόνες. Τότε θα τον χειροτονούσε!....
δ. Σε μιά συνάντηση, που έγινε στο Χαλάνδρι, στο σπίτι του νυν Παλαιοημερολογίτη Μητροπολίτη Αμερικής Παύλου, ο οποίος τότε ήταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, προκλήθηκε σφοδρή σύγκρουση μεταξύ π. Ιω. Ρωμανίδη και π. Επιφανίου. Στη συνάντηση αυτή συζητήθηκε το θέμα του Παλαιού Ημερολογίου. Ο π. Επιφάνιος υποστήριζε, όπως πάντα, ότι οι Παλαιοημερολογίτες είναι σχισματικοί και εκτός Εκκλησίας! Αντίθετη γνώμη είχε ο π. Ιω. Ρωμανίδης. Την τεκμηρίωνε με αδιάσειστα πατερικά θεολογικά επιχειρήματα. Ο π. Ιω. Ρωμανίδης υποστήριξε, όπως πάντα, τους Παλαιοημερολογίτες. Πίστευε ότι είχαν κι’ έχουν δίκηο. Το «Ημερολογιακό» έλεγε είναι «Κανονικοδογματικό ζήτημα»! Δεν είχα την ευκαιρία να παρευρεθώ στη συζήτηση αυτή. Μου τη μετέφερε όμως, τόσο ο Μητροπολίτης Παύλος, όσο και ο ίδιος ο π. Ιω. Ρωμανίδης.
Ο τελευταίος, «έξω φρενών» μου είπε την επομένη μέρα για τον π. Επιφάνιο:
- Τι είναι αυτά που λέει αυτός ο άνθρωπος! Αυτός είναι ο Επιφάνιος, που μου επαινείς;
Και μου εξιστόρησε όλη τη συζήτησή τους, εκφράζοντας την απόλυτη
αντίθεσή του με τις θεολογικές απόψεις του.
ε. Σημειωτέον, ότι ο π. Επιφάνιος είχε συγκρουσθεί για θεολογικά θέματα και με τον π. Θεόκλητο Διονυσιάτη, ο οποίος ήταν περισσότερο εμποτισμένος από την πατερική θεολογία, παρά από την ακαδημαϊκή, που ήταν ο μακαριστός γέροντας.
Με αυτά τα δεδομένα, είναι ευεξήγητη η στάση του π. Επιφανίου απέναντι στους Παλαιοημερολογίτες, τους οποίους θεωρούσε σχισματικούς, ακόμα και αιρετικούς! Θεωρούσε την παύση της «κοινωνίας» με τους κακοδόξους επισκόπους, μόνο ως δικαίωμα των πιστών, και όχι ως υποχρέωσή τους. Δεν ήθελε να ακούσει για παύση «κοινωνίας» με όσους «κοινωνούν» με αιρετικούς!
Φαίνεται ότι τον αντι- παλαιοημερολογιτισμό τον μετέδωσε σ’ αυτόν ο συμπατριώτης του π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος, τον οποίο εκτιμούσε βαθύτατα. Ο π. Ιωήλ έγραψε ένα μικρό βιβλίο για το Παληό Ημερολόγιο. Σ’ αυτό εξέτασε το Παλαιό Ημερολόγιο κυρίως ως αστρονομικό ζήτημα!
Ο π. Επιφάνιος κατέστη ο περισσότερο γνωστός αντι- παλαιοημερολογίτης. Σ’ αυτό τον βοήθησαν όχι μόνο οι πολλές γνώσεις του, αλλά και οι πολλές του ικανότητες, ώστε με λογικά επιχειρήματα να μπορεί να επιβάλει τη γνώμη του και εκεί ακόμα που τυχόν δεν είχε δίκηο. Από την άλλη μεριά η επίσημη εκπροσώπηση της Εκκλησίας του Παλαιού Ημερολογίου δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ μέχρι σήμερα να αντικρουστούν συστηματικά οι απόψεις αυτές του π. Επιφανίου.
στ. Είναι χαρακτηριστική μιά επιστολή, που έστειλε ο π. Επιφάνιος σε κάποιο αγιορείτη μοναχό, ονόματι Νικόδημο, παληό πνευματικό του τέκνο. Ο μοναχός αυτός ζήτησε τη γνώμη του για το αν θα πρέπει να παύσει η συνοδεία του το μνημόσυνο του Αθηναγόρα.
Ο π. Επιφάνιος στην απάντησή του αυτή δέχεται μεν την παύση του μνημοσύνου του Αθηναγόρα, αρνείται όμως την προσχώρηση στους «Ζηλωτές» (δηλ. τους Παλαιοημερολογίτες). Την επιστολή αυτή ξαναδημοσιεύει σε συνέχειες η εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος». ΄Εχει δε διαφημιστεί τόσο πολύ η επιστολή αυτή, ώστε έγινε το εντρύφημα κάθε Νεοημερολογίτη.
Μεταγενέστερα όμως, όταν εξ αιτίας του π. Ιωάννη Ρωμανίδη γνώρισα κάπως την Πατερική Θεολογία, διαπίστωσα πόσο ανερμάτιστη είναι η επιστολή αυτή. Μπορώ να πω, ότι σχεδόν όλα τα στοιχεία και οι ισχυρισμοί της είναι ανιστόρητοι και αθεολόγητοι. Σκέφτηκα πολλές φορές να την αντικρούσω με τα νεώτερα δεδομένα. Δεν το απεφάσισα όμως για συναισθηματικούς, και άλλους λόγους.
Πάντως οι απαράδεκτες από πλευράς Πατερικής Παραδόσεως αυτές απόψεις του π. Επιφανίου, επηρέασαν και επηρεάζουν αρνητικά μέχρι σήμερα πολύ κόσμο, θεολόγους, κληρικούς και μοναχούς, «γεροντάδες», όπως και τον π. Παΐσιο, όπως έλεγε ο ίδιος σε γνωστό μου μοναχό.
ζ. Είναι χαρακτηριστικά δύο περιστατικά, που μου ανέφερε ο ίδιος ο π. Επιφάνιος:
Το πρώτο αφορά τον τότε αρχιμανδρίτη και νυν πρώην Μητροπολίτη Φλωρίνης Αυγουστίνο Καντιώτη, ο οποίος είχε αποφασίσει κάποτε να γυρίσει με το Παληό Ημερολόγιο. ΄Οταν το έμαθε ο π. Επιφάνιος τον μετέπεισε με την διαλεκτική ικανότητα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι παληότερα ο π. Επιφάνιος με τον τότε αρχιμ. Αυγουστίνο Καντιώτη είχε πάει στην Κερατέα, όπου διέμενε ο παλαιοημερολογίτης επίσκοπος Βρεσθένης Ματθαίος Καρπαθάκης, για να τον συμφιλιώσει με τον ηγέτη της Εκκλησίας του Παλαιού Ημερολογίου Μητροπολίτη πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομο Καβουρίδη, για τη διένεξή τους του 1937, περί του αν οι Νεοημερολογίτες κατέστησαν από το 1924 σχισματικοί. ΄Οταν τον ρώτησα πως το έκανε αυτό, αφού θεωρεί τους Παλαιοημερολογίτες σχισματικούς και «εκτός Εκκλησίας», μου απάντησε ότι πήγε μόνο ως συνοδός του π. Αυγουστίνου. Περί τούτου γράφει σχετικά ο θεολόγος Σταύρος Καραμήτσος στο βιβλίο του « Η αγωνία στον κήπο της Γεσθημανή».
η. Το δεύτερο περιστατικό αφορά τον μακαριστό π. Φιλόθεο Ζερβάκο, που είναι μιά σπουδαία μορφή του μοναχισμού.
Ο π. Φιλόθεος Ζερβάκος πάντα συμπαθούσε το Παληό Ημερολόγιο. Ήδη, από το 1924 συμβούλευε τα μοναστήρια ν’ ακολουθούν το Παληό. Και υποσχόταν ότι και ο ίδιος θα το ακολουθούσε. Πράγματι, κάποτε προτού το αποφασίσει, ανέβηκε στην κορυφή ενός βουνού και εκεί κάθησε προσευχόμενος όλη τη νύκτα. Ζητούσε να τον φωτίσει ο Θεός, αν θα πρέπει να προσχωρήσει στην Εκκλησία του Παληού Ημερολογίου, ή όχι. Και πράγματι τη νύκτα εκείνη, όπως έγραψε ο ίδιος, άκουσε μέσα του μια φωνή, που του είπε:
- Το Παληό είναι το ορθό!
Τη φωνή αυτή θεώρησε φωνή του Θεού. Αμέσως γύρισε αυτός και το
μοναστήρι του με το Παληό. Ο π. Επιφάνιος στενοχωρήθηκε πολύ με την απόφαση αυτή του π. Φιλόθεου Ζερβάκου. Φρόντισε, όσο μπορούσε μαζί με άλλους και τον μετέστρεψαν πάλι στο Νέο!
Και τη «φωνή του Θεού», που άκουσε ο μακαριστός γέροντας, κανένας δεν την αναφέρει σήμερα. Αν η φωνή αυτή του έλεγε, να πάει με το Νέο Ημερολόγιο, δεν θα υπήρχε αντι –παλαιοημερολογίτης, που να μην την έχει κάνει φλάμπουρο και ... ταμπούρλο!
θ. Ο π. Επιφάνιος για τη στάση του αυτή απέναντι στους Παλαιοημερολογίτες επικαλούνταν ως επιχείρημα το ότι δημιούργησαν σχίσμα στην Εκκλησία, το οποίο δεν ξεπλένει, όπως τόνιζε, ούτε αίμα μαρτυρίου, κατά τον άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο.
Όταν σε κάποια συζήτησή μας έκρουσα τον κώδωνα του κινδύνου της Ορθοδοξίας από τους Λατινόφρονες Πατριάρχες, μου είπε:
- Αχ, να μην υπήρχαν αυτοί οι Παλαιοημερολογίτες και θα έβλεπες, τι θα έκανα!
Έκπληκτος, του απάντησα:
- Πάτερ μου, υπόθεσε, πως δεν υπάρχουν οι Παλαιοημερολογίτες. Γιατί δεν κάνεις αυτό που προστάζουν οι Κανόνες κι’ οι Πατέρες; Και όχι μόνο αυτό, αλλά πολεμάς όσους έκαμαν αυτό, που λένε οι Πατέρες;
Μετά από αυτά, δεν δόθηκε άλλη συνέχεια στη συζήτησή μας.
ι. Μιά άλλη δε φορά, ο «Ορθόδοξος Τύπος» είχε δημοσιεύσει ένα άρθρο με φοβερά στοιχεία για τη διάβρωση της Ορθοδοξίας από τον Οικουμενισμό. Ο π. Επιφάνιος έτυχε να λάβει γνώση του φύλλου της εφημερίδας αυτής μιά μέρα προ της κυκλοφορίας της. Ανησύχησε πολύ από το δημοσίευμα αυτό. Φοβήθηκε, μήπως το εκμεταλλευτούν οι Παλαιοημερολογίτες. Έπεισε τους υπευθύνους της εφημερίδας αυτής να πολτοποιήσουν το τεύχος αυτό και ανέλαβε τα έξοδα για την εκτύπωση νέου, χωρίς το επίμαχο δημοσίευμα!
ια. Από την άλλη μεριά, ο π. Επιφάνιος εκμεταλλεύονταν ορισμένες άστοχες ενέργειες Παλαιοημερολογιτών για να πλήξει την Εκκλησία τους. Είχαν όμως και κάποια δικαιολογία οι άνθρωποι αυτοί, γιατί βρίσκονταν σε διωγμό από τους επισκόπους της κρατικής Εκκλησίας. Ακόμα, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι Παλαιοημερολογίτες, πολλές φορές, δεν είχαν και την καλύτερη εκπροσώπηση. Αυτό έδωσε πολλές φορές ευκαιρίες στον π. Επιφάνιο για οξεία κριτική σε βάρος τους. Εγώ, όμως αν και δεν ήμουνα την εποχή εκείνη Παλαιοημερολογίτης, τους βοηθούσα, όσο μπορούσα. Αυτό ενοχλούσε τον π. Επιφάνιο. Γι’ αυτό σε μια συζήτηση μου είπε:
- Θα πας στη κόλαση, γιατί γίνεσαι αιτία, η μισή Ελλάδα να είναι με το
Παληό!
Του απάντησα:
- Ευτυχώς, πάτερ μου, γιατί η άλλη μισή Ελλάδα, εξ αιτίας σου, είναι με
τον...πάπα!
ιβ. Πατά ταύτα, παρά τις διαφωνίες μας, τον αγαπούσα και με αγαπούσε
ιδιαίτερα. Δεν υπήρχε μέρα, που να μην επικοινωνήσουμε τουλάχιστο τηλεφωνικά, και μάλιστα όχι μιά φορά, άλλα και δυό και τρεις φορές.
Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση με τον π. Επιφάνιο ήταν ότι πολλές φορές, μολονότι ήταν όντως σοφός άνθρωπος, ζητούσε τη γνώμη μου, και ενίοτε, άλλαζε τη δική του. Νομίζω ότι τον αδίκησαν οι περιστάσεις της εποχής του, μέσα στις οποίες έζησε. ΄Ηταν κι’ αυτός «τέκνο της εποχής» του.
Είμαι βέβαιος, πως αν ζούσε σήμερα ο π. Επιφάνιος, θα άλλαζε στάση σε πολλά πράγματα. Ήταν τίμιος άνθρωπος. Αν ζούσε τώρα, θα λάμβανε υπόψη του τα σημερινά δεδομένα της προδοσίας της Ορθοδοξίας από τους ανάξιους ποιμένες της. Πιστεύω πως θα συμφωνούσαμε στις αντιδράσεις μας, απέναντι σ’ αυτή την κατάσταση.
Τότε, πίστευε, ότι όλοι οι επίσκοποι της Εκκλησίας της Ελλάδος, ίσως πλην ενός, του τότε Μητροπολίτη Περιστερίου Αλέξανδρου, ήταν αντιπαπικοί και αντιαθηναγορικοί!
Σήμερα όμως, που θα έβλεπε πως με τη γραμμή, που αυτός χάραξε και υιοθέτησαν οι Νεοημερολογίτες επίσκοποι, πνευματικοί, γεροντάδες, μοναχοί, θεολόγοι και λαϊκοί, όλοι οι επίσκοποι της Εκκλησίας της Ελλάδος, πλην ενός ίσως, είναι φιλοπαπικοί και φιλοπατριαρχικοί, αλλά και Λατινόφρονες, θα αντιμετώπιζε διαφορετικά αυτά τα θέματα.. Όταν θα διαπίστωνε ότι ήδη έγινε η Ένωση των Εκκλησιών, θα είχε αλλάξει γνώμη και τακτική!
Είμαι μάλλον βέβαιος, πως θα είμασταν σήμερα σ’ ένα κοινό μέτωπο! Κρίμα, που δεν ζει σήμερα αυτός άνθρωπος! Κρίμα!
μέρος Γ'
4. Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης
α. Τον μακαριστό π. Ιωάννη Ρωμανίδη γνώρισα το 1972. Είχα διαβάσει προηγουμένως, το βιβλίο του «Προπατορικό αμάρτημα». Δεν ξέρω, αν τότε είχα καταλάβει πολλά πράγματα. Μάλλον, όχι!
Η γνωριμία μου μαζί του ήταν για μένα μεγάλη ευλογία του Θεού, γιατί έγινε αιτία να γνωρίσω την Πατερική Θεολογία. Συνδέθηκα μαζί του. Πολλές μέρες κάθε βδομάδα, για πολλές ώρες, είμασταν μαζί, συζητώντας θεολογικά. Τότε άρχισα να καταλαβαίνω το βιβλίο του «Προπατορικό αμάρτημα». Νέους ορίζοντες στη σκέψη μου άνοιξε και το βιβλίο του «Ρωμηοσύνη», που πρωτοκυκλοφόρησε το 1975.
β. Από την προσωπική μου αυτή εμπειρία μαζί του, σχημάτισα τη εντύπωση ότι ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης, κατά λάθος της ιστορίας γεννήθηκε στην εποχή μας.
Έπρεπε ο άνθρωπος αυτός να είχε γεννηθεί τον 4ο, ή 5ο αιώνα, το «χρυσό αιώνα» της Εκκλησίας. Τότε, που έζησαν οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας. Υπήρξε μαθητής του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ και πνευματικό παιδί του γέροντα Ιερώνυμου, που ήταν παληά στο Σιμωνοπετρίτικο μετόχι στην Ανάληψη της Αθήνας. Θεωρούσε τον π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ ως το μεγαλύτερο Ορθόδοξο θεολόγο. Ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ πολέμησε τον παπισμό και τον οικουμενισμό, κόβοντας κάθε «κοινωνία» με όλα τα Πατριαρχεία και τις νεοημερολογίτικες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Σύμφωνα με πληροφορίες, που δεν μπόρεσα μέχρι σήμερα να επαληθεύσω, ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, όταν πέθανε δεν βρέθηκε παπάς να τον κηδεύσει, επειδή δεν είχε με καμιά Εκκλησία «κοινωνία»!
γ. Ο π. Ιωάννης ήταν στην πραγματικότητα ένας σύγχρονος Πατέρας της Εκκλησίας. Ένας ασκητής, που προσευχότανε, ξενυχτώντας, πάνω σ’ ένα σκαμνί, με το κομποσχοίνι στο χέρι. Άλλωστε και η μητέρα του Ευλαμπία, ήταν μοναχή στη Σουρωτή της Θεσσαλονίκης.
Η σκέψη του ήταν συνέχεια στους Πατέρες. Σκεφτόταν πως έπρεπε να αντιμετωπιστούν τα σχέδια.του παπισμού και του Οικουμενισμού, για την άλωση της Ορθοδοξίας. ΄Ηταν παθιασμένος με την υπόθεση της Ορθοδοξίας. Πίστευε ότι μόνο ένας πραγματικός μοναχισμός, θεμελιωμένος στη διδασκαλία των Πατέρων, και όχι στα δυτικά πρότυπα, θα βοηθούσε την Εκκλησία. Γι’ αυτό ήταν εχθρικός τόσο προς τις οργανώσεις, όσο και προς την φιλοπαπική τακτική ωρισμένων επισκόπων και θεολόγων. Έφθασε μάλιστα ολόκληρη Θεολογική Σχολή στον τόπο μας να καταγγείλει ως αιρετική.
Αυτό βέβαια του δημιούργησε και εχθρούς, μεταξύ των οποίων και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος με επιστολή του το απείλησε με καθαίρεση. Η επιστολή αυτή τον είχε θλίψει τόσο πολύ, ώστε σ’ αυτή μάλλον πρέπει ν’ αποδοθεί και ο πρόωρος θάνατός του σε ηλικία 74 χρόνων, το 2001.
Γνώριζε όσο κανένας άλλος Ορθόδοξος, ίσως και παπικός, τη παπική θεολογία. Μετείχε άλλωστε στην αρχική του φάση, ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος στο «Θεολογικό Διάλογο» με τους Λατίνους.
γ. Θα σημειώσω μερικά σημεία απ’ τις πληροφορίες, ή απόψεις του, που άκουσα από τον ίδιο, όπως ότι:
Η Ένωση των Εκκλησιών έγινε το 1965, με συμφωνία που υπόγραψε ο Πατριάρχης Αθηναγόρας με τον πάπα Παύλο 6ο. Τη συμφωνία αυτή την καμουφλάρισαν με την ταυτόχρονη άρση των αναθεμάτων. Το μοντέλο της Ενώσεως είναι η αναγνώριση από τους Ορθοδόξους του δόγματος του Πρωτείου του Πάπα, με ταυτόχρονη αναγνώριση από αυτόν του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ως «πρώτου» της ελληνόρρυθμης Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία με το λατινόρρυθμο άλλο τμήμα θα αποτελούν, λόγω της μεταξύ τους «κοινωνίας», την Μια υπό τον Πάπα καθολική Εκκλησία. Έτσι, τόσο οι Ορθόδοξοι, όσο και οι παπικοί, θα διατηρούν όλοι τα δόγματά τους, ως έθιμα, όπως τόνιζε από παληά ο Αθηναγόρας. Τότε θα καταργηθεί και η Ουνία, γιατί δεν θα έχει πλέον λόγο υπάρξεως, αφού οι Ορθόδοξοι θα τους έχουν αντικαταστήσει. Τότε, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως δεν θα είναι προκαθήμενος μιας μικρής Εκκλησίας Ρωμηών στην Πόλη, αλλά πραγματικός Οικουμενικός Πατριάρχης όλων των Ορθοδόξων, δηλ του ελληνόρρυθμου κομματιού της Μιας υπό τον Πάπα Εκκλησίας!
Ότι οι Ορθόδοξοι στην Ελλάδα δεν καταλαβαίνουν τίποτα, όταν τους μιλάει κάποιος για την Ορθοδοξία. Ενθουσιάζονται προς στιγμή, αλλά μετά ξεχνιούνται. Τα βάζουν όλα αυτά στο ντουλάπι, για να τα ξαναθυμηθούν κάποτε, όταν χρειαστεί να κάνουν επίδειξη των γνώσεών τους σε τρίτους.
Ότι μεγαλύτερο κακό κάνουν στην Ορθοδοξία οι λεγόμενοι συντηρητικοί, οι σύγχρονοι «Φαρισαίοι», παρά οι φιλελεύθεροι, που παρομοίαζε με τους «Σαδδουκαίους», που έζησαν την εποχή του Χριστού. Τόνιζε δε, ότι ο Χριστός τα περίφημα «ουαί», τα είπε για τους Φαρισαίους.
Ότι οι Παλαιοημερολογίτες έχουν δίκηο κι’ η Εκκλησία τους έχει χάρη και μυστήρια. Πίστευε όμως πως αν δεν είχε γίνει το σχίσμα το 1924 , θα ήταν άλλη η κατάσταση της Ορθοδοξίας στην Ελλάδα.
Διατηρούσε ιδιαίτερα καλές σχέσεις με αρκετούς επισκόπους των Παλαιοημερολογιτών, για μερικούς από τους οποίους πολλές φορές έλεγε «οι δικοί μας επίσκοποι»! Όταν δε για πρώτη φορά μετά τη χειροτονία τους συνάντησε δυο απ’ αυτούς τους επισκόπους μέσα σε κεντρική οδό της Αθήνας, έσκυψε, τους έβαλε μετάνοια μέσα στο δρόμο και τους φίλησε το χέρι!.
δ. Ο π. Παΐσιος
Τον γνώρισα όταν επέστρεφε από το Σινά. Δεν θυμάμαι την ακριβή ημερομηνία. Τον είχα φιλοξενήσει περίπου δεκαπέντε μέρες. Τότε ίσως δεν είχε άλλες γνωριμίες στην Αθήνα. Ερχόταν μάλιστα ωρισμένοι θεολόγοι, που σκέπτονταν ν’ αποχωρήσουν απ’ τη αδελφότητα της οργανώσεώς τους. Μερικοί απ’ αυτούς κατέφυγαν στο ΄Αγιο Όρος, όπως κι’ ο ίδιος ο π. Παΐσιος.
Τότε μου είχε διηγηθεί ωρισμένες μοναχικές του εμπειρίες, όπως εκείνη, που όταν ήταν στο μοναστήρι του στην Κόνιτσα, είδε ουράνια κλίμακα αγγέλων να δοξολογεί το Θεό. Η αποκάλυψή του αυτή σε μένα, μάλλον με σκανδάλισε, γιατί ήξερα ότι αυτά δεν πρέπει να διατυμπανίζονται ευκαίρως ακαίρως. Γι’ αυτό δεν επεδίωξα άλλες συναντήσεις και συζητήσεις μαζί του.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι κάποτε, συνοδευόμενος από νέο ηγούμενο, επεσκέφθη τον π. Θεόκλητο Διονυσιάτη, και μάλωσε μαζί του, γιατί ο τελευταίος «τα έβαζε» με γνωστό Νεορθόδοξο θεολόγο. Άλλοτε όμως ισχυρίζονταν ο ίδιος, ότι ο διάβολος έβαλε το θεολόγο αυτό κι’ έγραψε βιβλίο με κατάκριτες απόψεις!
Άλλοτε, σε ανθρώπους δικούς μου είχε προβλέψει ότι εκείνη τη χρονιά δεν θα βάφαμε κόκκινα αυγά, γιατί θα γίνονταν πόλεμος με την Τουρκία.
Άλλοτε, συζητώντας με δύο αξιωματικούς του στρατού, τους είπε ότι όταν θα πάρουμε την Πόλη, ό ένας απ’ αυτούς θ’ αναλάμβανε την στρατιωτική διοίκησή της!...
Και άλλοτε, έλεγε ότι ο Βαρθολομαίος είναι ο καλύτερος Πατριάρχης, που οικονόμησε ο Θεός στην εποχή μας για την Εκκλησία του! Γι’ αυτό, κι’ ο Βαρθολομαίος, όπως πληροφορούμαι, σκέπτεται να τον αγιοποιήσει προσεχώς!...
Όλα αυτά με έκαναν να κρατήσω αποστάσεις μαζί του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν ήταν ένας βιαστής, με πολλούς ασκητικούς αγώνες, τους οποίους όμως οι θαυμαστές του μάλλον έχουν κατά καιρούς υπερβάλει κατά πολύ, ώστε να φαίνεται ότι ξεπερνούν και αυτούς τους αγώνες των μεγάλων ασκητών της εποχής των Πατέρων της Εκκλησίας.Ο π.Παϊσιος ήταν ένας ενάρετος και άξιος του σεβασμού μας μοναχός.
ε. Ο π. Πορφύριος
Τον γνώρισα τη δεκαετία του 1970. Τότε είχε πρωτοπάει στον Ωρωπό. Ζούσε μέσα σ’ ένα παράπηγμα από τσιμεντόλιθους. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση. ΄Ηταν ένα από τα τρία πρόσωπα, που επέδρασαν καταλυτικά στη ζωή μου. Τα άλλα δύο ήταν ο π. Επιφάνιος και ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης. Για λόγους ευνόητους δεν μπορώ εγώ να αφηγηθώ εμπειρίες απ’ τον π. Πορφύριο, που με αφορούν. Υπάρχουν άλλα άτομα, που τα γνωρίζουν απ’ ευθείας από τον ίδιο.
Από το στόμα του π. Πορφυρίου άκουγα πατερικά λόγια, που άκουγα και από τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη, τον οποίο όμως δεν γνώρισε προσωπικά ποτέ. Τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη τον εκτιμούσε βαθύτατα ως Ορθόδοξο θεολόγο. Πολλές φορές δε ζητούσε από μένα να του πω τι λέει ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης. για διάφορα θέματα που συζητούσαμε, ή άλλες πληροφορίες γι’ αυτόν.
Μου διηγείτο πολλά περιστατικά απ’ τη ζωή του, τα οποία ατυχώς, παρά τις προτροπές φίλων μου δεν τα κατέγραψα.
Τον επισκεπτόμουνα τακτικότατα και μιλούσαμε κατ’ ιδίαν πολύ. Εξομολογήθηκα πολλές φορές σ’ αυτόν. ΄Ηταν θαυμάσιος στην εξομολόγηση. Έλεγα ποτέ να μην τελειώσει η εξομολόγηση. Ποτέ δεν χάρηκα τόσο την εξομολόγηση, όσο αυτή κάτω απ’ το πετραχήλι του. Τον ένοιωθα πραγματικά ως γιατρό. Μερικές φορές με πήρε τηλέφωνο σπίτι μου για να ρωτήσει τη γνώμη μου για την νομοκανονική υπόσταση του μοναστηριού του.
Συνήθως πήγαινα με φίλους μου, μερικοί απ’ τους οποίους ήταν με το Παλαιό, ένας δε από τους οποίους είναι ο νυν Μητροπολίτης Αμερικής Παύλος. Τους αγαπούσε ιδιαίτερα και μου έλεγε για τα άτομα αυτά τα καλύτερα λόγια. Κάποτε ο π. Παύλος, δεν ήταν ακόμα Μητροπολίτης, είχε επισκεφθεί τον π. Πορφύριο με τον Μητροπολίτη Λαύρο, που ανήκε στη Ρωσική Σύνοδο της Διασποράς και είχε κάνει παλαιά τον αφορισμό κατά του Οικουμενισμού και όλων των Οικουμενιστών. Ο π. Πορφύριος αγκάλιασε το Μητροπολίτη Λαύρο, τον φιλούσε και επαινούσε την παρουσία του στην Αμερική. Τότε οι Ρώσοι της Διασποράς είχαν ακόμα «κοινωνία» με την Εκκλησία του Παλαιού Ημερολογίου της Ελλάδας. Τώρα, δυστυχώς, ενώθηκαν με τη Μόσχα.
Άλλοτε πάλι μας μιλούσε για να ένα άγιο μοναχό, όπως τον χαρακτήριζε. Ήταν Παλαιοημερολογίτης και ονομάζονταν Μωϋσής. Ο μοναχός Μωϋσής ήταν άνθρωπος της νοεράς προσευχής, με θείες εμπειρίες και διορατικό χάρισμα. Ζήτησε μάλιστα από τους Παλαιοημερολογίτες φίλους μου αν μπορούσαν να του βρουν μια φωτογραφία του. Ο π. Μωϋσής αυτός, ήταν πνευματικό τέκνο του π. Παχωμίου, ενός αγίου ανθρώπου, που ίδρυσε τη σκήτη των αγίων Πατέρων στη Χίο, Ο Παχώμιος αυτός ήταν «πνευματικός» του αγίου Νεκταρίου. Ο δε π. Μωϋσής είχε ιδρύσει και αυτός δύο παλαιοημερολογίτικα μοναστήρια στη Κορινθία.
Μου αποκάλυψε ακόμα ότι ο γέροντάς του στο Άγιο Ορος, που ονομάζονταν π. Παντελεήμων, τον οποίο θεωρούσε άγιο, ήταν ζηλωτής, και μάλιστα απ’ τους πιό αυστηρούς. Ζηλωτής επίσης ήταν και ο αδελφός του γέροντά του π. Παντελεήμονα, που ζούσαν μαζί στα Καυσοκαλύβια του Αγίου Όρους.
Θα αναφερθώ επίσης σε μιά ερώτηση, που μου έκανε κάποτε για ένα γνωστό θεολόγο. Με ρώτησε, αν τον θεωρώ Ορθόδοξο, ή όχι. Όταν του απάντησα ότι τον θεωρώ αιρετικό, μου είπε
- Ναι! ΄Ετσι είναι! Είναι αιρετικός!
Άλλη φορά όταν του είπα ότι θα πήγαινα στην Εύβοια να γνωρίσω ένα
φημισμένο γέροντα, είπε:
-Ε, τι θα πας να κάνεις εκεί. Δεν λέει τίποτα αυτός!
Και εννοούσε ότι δεν άξιζε πολλά πράγματα.
Άλλοτε μου εκμυστηρεύτηκε ότι ήταν στενοχωρημένος, για μερικά λόγια που έμαθε ότι είπε γι’ αυτόν ο π. Παΐσιος. Απεναντίας, αγαπούσε πολύ τον π. Σωφρόνιο στην Αγγλία. Πολύ καλά λόγια άκουσα από το στόμα του και για τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ.
Μ’ αυτές τις προσωπικές μου εμπειρίες θα κλείσω το σημείωμά μου αυτό, χωρίς ν’ αναφερθώ για ευνόητους λόγους, στις γνωριμίες μου με μερικά άλλα σύγχρονα άτομα, τα οποία εκτιμώ βαθύτατα, επειδή βρίσκονται ακόμα στη ζωή.
Ας με συγχωρέσουν οι αδελφοί για την πολυλογία μου, που με παρέσυρε αγάπη μου για τα πρόσωπα αυτά, το καθένα απ’ τα οποία με το δικό του τρόπο έδωσε τη μαρτυρία του. Ο Θεός να αναπαύει όλους. Και ν’ ανταμώσουμε μιά μέρα, την ανέσπερη ημέρα Κυρίου, στη Βασιλεία Του. Αμήν.
μέρος Α'
1. Ωρισμένοι αδελφοί με παρακάλεσαν να εκθέσω ό,τι γνωρίζω απ’ την αναστροφή μου με ωρισμένα καταξιωμένα πρόσωπα, που διαδραμάτισαν τα τελευταία χρόνια σημαντικό ρόλο στο χώρο της Ορθοδοξίας.
Το πράττω με πολύ δισταγμό, ικανοποιώντας έτσι την παράκληση των καλών αυτών αδελφών. Ας με συγχωρήσουν οι αναγνώστες του κειμένου αυτού για την τόλμη μου.
2. Νομίζω, ότι είναι πολύ εύκολο να παραθέσω ένα κατάλογο τέτοιων προσώπων, που είχα την ευλογία του Θεού να γνωρίσω εδώ και πενήντα χρόνια περίπου, άλλους περισσότερο και άλλους λιγώτερο. Επίσης, με την ίδια ευκολία μπορώ να παραθέσω μερικά απ’ τα λόγια, τις απόψεις και τα έργα των προσώπων αυτών, που έχουν κάποια σχέση με το μεγάλο ζήτημα που απασχολεί σήμερα τους πιστούς, και είναι η αυτοσυνειδησία της Ορθοδοξίας, ως και ο μεγάλος κίνδυνος που διατρέχει να αφομοιωθεί από την κακοδοξία, και ιδιαίτερα τον παπισμό.
Αυτό όμως, δεν βοηθάει καθόλου το να σχηματίσει κάποιος μιά ορθή και σαφή γνώμη για τα πρόσωπα αυτά και για την πραγματική σημασία των λόγων και των πράξεων τους, αν δεν γνωρίζει τα πλαίσια της εποχής που έζησαν και διαμόρφωσαν το πιστεύω τους. Αυτό μπορεί να γίνει, μόνο αν εντάξουμε τα πρόσωπα αυτά μέσα στην εποχή τους, οι καταστάσεις της οποίας διαμόρφωσαν την προσωπικότητά τους και με τους προβληματισμούς της, που ασχολήθηκαν. Ήταν «τέκνα της εποχής» τους! Και αυτή την εποχή, αν θέλουμε, να είμαστε τίμιοι «προς εαυτούς και αλλήλους», πρέπει να «ακτινογραφήσουμε» προσεκτικά , περιγράφοντας, έστω επιγραμματικά, τα πλαίσιά της. Αυτό κάνουμε στη συνέχεια.
3. Η ιστορία της Ορθοδοξίας δεν είναι τίποτε άλλο από ιστορία της πάλης της με την κακοδοξία. Από τη στιγμή που ο διάβολος εξέπεσε από την ουράνια κατάστασή του και ειπώθηκε η προτροπή του αρχαγγέλου «Στώμεν καλώς», άρχισε ο πόλεμος της κακοδοξίας για τον αφανισμό της Ορθοδοξίας, που σκοπό έχει να ανεβάσει τον άνθρωπο στην κατάσταση που ήταν ο διάβολος πριν τη πτώση του.
Ορθοδοξία είναι ο ορθός τρόπος της θεραπείας του ανθρώπου, για να φτάσει στην ουράνια κατάσταση, τη θέωση, που βρίσκονταν τόσο οι άγγελοι, όσο και οι άνθρωποι προτού οι τελευταίοι εκπέσουν. Αίρεση και κακοδοξία είναι ο λανθασμένος τρόπος της θεραπείας του ανθρώπου, που δεν οδηγεί στον Παράδεισο. Όσοι αξιώνονται να φτάσουν στη θέωση, που χαρίζει ο Θεός σ’ εκείνους που αγωνίζονται ασκητικά να καθάρουν τον εαυτό τους από τα πάθη και τις αμαρτίες τους, αυτοί γίνονται και δικοί μας θεραπευτές. Με τέτοια πρόσωπα, που αναλαμβάνουν ρόλο «θεραπευτή», και πρέπει πράγματι να είναι «θεραπευτές», ασχολούμαστε στο σημείωμά μας αυτό. Είναι μερικά απ’ τα καταξιωμένα πρόσωπα, που διαδραμάτισαν κάποιο σημαντικό ρόλο στο χώρο της Ορθοδοξίας τα τελευταία αυτά χρόνια.
4. Η Ορθοδοξία τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες είχε εξαπλωθεί σ’ όλη την οικουμένη, που τότε αποτελούσε την χριστιανική ρωμαίϊκη αυτοκρατορία μας με πρωτεύουσα τη Κωνσταντινούπολη, ή Νέα Ρώμη. Είναι αυτό, που οι Φράγκοι ονόμασαν «Βυζάντιο».
Η Ορθοδοξία σ’ όλα τα χρόνια της ιστορίας της την πρώτη χριστιανική χιλιετηρίδα δοκιμάστηκε πολλές φορές από την κακοδοξία. Η μεγαλύτερη όμως δοκιμασία της ήταν η καταστροφή που υπέστη από τον 9ο αιώνα και μετά, στο δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας μας απ’ την υποδούλωσή της στη κακοδοξία των μεγαλύτερων εχθρών της, των Φράγκων. ΄Ετσι, ο μισός κόσμος των τότε Ορθοδόξων φράγκεψε!
Ο άλλος μισός κόσμος των τότε Ορθοδόξων υποδουλώθηκε στους Τούρκους. Οι Τούρκοι, παρά τα τόσα δεινά που επισώρευσαν στο Γένος μας, πρόσφεραν χωρίς να το θέλουν, κατά Πρόνοια του Θεού, και μιά θετική υπηρεσία. Εμπόδισαν το βέβαιο φράγκεμά μας, που επεδίωκαν οι Φράγκοι Αυτό επεδίωξαν άλλωστε με τις διαβόητες σταυροφορίες τους, που έγιναν με τις ευλογίες των Παπών τους.
Με την απελευθέρωση της Ελλάδας με την επανάσταση του 1821 η Δύση επανήλθε στα παληά σχέδιά της, να αλώσει την Ορθοδοξία.
5. Σήμερα έχουμε πολλά στοιχεία, που αποδεικνύουν ότι οι μεγάλοι εχθροί της Ορθοδοξίας, μετά την απελευθέρωση του 1821, άρχισαν να οργανώνουν και πάλι την εναντίον της επίθεσή τους, ήδη από τον 18ο αιώνα. Τέτοιοι εχθροί είναι οι μασόνοι, οι εμπνευστές της «Νέας Εποχής» κ.α., που έχουν σκοπό τη δημιουργία της «Πανθρησκείας» και της Παγκόσμιας Κυριαρχίας του Αντίχριστου.
Ήδη, η Βαυαροκρατία, που επιβλήθηκε στον τόπο μας μετά την απελευθέρωση, αποτελεί μια πρώτη υλοποίηση των σχεδίων αυτών. Η Ορθοδοξία την εποχή αυτή έπαυσε ουσιαστικά να έχει οποιαδήποτε εμπράγματη σχέση με την Ορθοδοξία, που μας παρέδωσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Αυτή η Ορθοδοξία εξακολουθούσε ακόμα να διασώζεται περισσότερο στους Ορθοδόξους της Μικράς Ασίας, μολονότι ήδη η Μασονία είχε αρχίσει την εποχή αυτή να εισχωρεί και εκεί, ιδιαίτερα στα ανώτερα κλιμάκια του Πατριαρχείου, με πρώτο τον Πατριάρχη Ιωακείμ τον 3ο !
Είναι αξιοθαύμαστη η προφητική διαίσθηση του μοναχού Κοσμά Φλαμιάτου για τους κινδύνους της Ορθοδοξίας και του Γένους μας από τα σχέδια αυτά των ξένων, και ιδίως των μασόνων.
6. Οι ξένοι είχαν στόχο την απο-ορθοδοξοποίηση του Ορθόδοξου λαού του τόπου μας. Ήδη η Ορθοδοξία στη Ρωσία από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου είχε φραγκέψει. Το φράγκεμα αυτό των Ρώσων άρχισε να διοχετεύεται και προς άλλους σλαβικούς λαούς, ακόμα και προς τους Άραβες Ορθόδοξους. Είχε απομείνει πλέον η Ελλάδα και η Μικρά Ασία.
Με την απο-ορθοδοξοποίηση οι ξένοι ήθελαν ένα λαό, που να θρησκεύει μεν, αλλά όχι με τις ορθόδοξες προδιαγραφές. Οι Φράγκοι από παληά, είχαν τόσο μίσος κατά της Ορθοδοξίας, ώστε την θεωρούσαν ειδωλολατρία. Η ειδοποιός διαφορά μας με τους Φράγκους είναι η πίστη μας, η οποία για μας είναι η Ορθοδοξία, γι’ αυτούς η κακοδοξία. Κι’ όπως είπαμε πιό πάνω, Ορθοδοξία είναι ο ορθός τρόπος της θεραπείας του ανθρώπου, για την απόκτηση της Βασιλείας των Ουρανών. Αντίθετα, κακοδοξία είναι ο λανθασμένος τρόπος της θεραπείας, με αποτέλεσμα το αιώνιο θάνατο του ανθρώπου στην ατελεύτητη κόλαση.
Ένας απο-ορθοδοξοποιημένος λαός δεν έχει θεραπευθεί πνευματικά, οπότε δεν μπορεί να σωθεί. Σκοπός της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι να παράγει άγια λείψανα, δηλ. να αναδεικνύει αγίους. Αυτοί είναι οι απλανείς οδηγοί μας, οι πραγματικοί «θεραπευτές» μας. Τον 19ο και 20ο αιώνα η Ορθοδοξία ανέδειξε πάρα πολύ λίγους αγίους, σε αντίθεση με την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η οποία ήταν από αυτής της πλευράς «λαμπρή περίοδος» για την Εκκλησία, γιατί ανέδειξε χιλιάδες. Κατά την εκτίμηση του Φώτη Κόντογλου οι νεομάρτυρες μόνο ανέρχονται σε τριάντα πέντε χιλιάδες! Αυτό σημαίνει ότι από το 1821 και δώθε κάτι δεν πήγε καλά με την Ορθοδοξία μας.
7. Οι ξένοι πέτυχαν τον 19ο και 20ο αιώνα αρκετά στα σχέδιά τους. Από-
ορθοδοξοποίησαν τον Ορθόδοξο λαό της Ελλάδας. Πέτυχαν να διαμορφώσουν ένα λαό, που να είναι «κατ’ εικόνα και ομοίωση» δική τους». Ένα λαό, που είναι από θρησκευτικής άποψης, άχρους, άοσμος και άγευστος! Με αχρηστευμένα τα ορθόδοξα αντανακλαστικά του. Να του μιλάς για Ορθοδοξία και να μη καταλαβαίνει τίποτα! Να νομίζει ότι του μιλάς κινέζικα! Να βλέπει να προδίνεται η Ορθοδοξία, στην οποία υποτίθεται ότι πιστεύει, και να αδιαφορεί!
Πώς το πέτυχαν αυτό, οι δυνάμεις αυτές των ξένων; Με το να καταστρέψουν τα δύο στοιχεία, από τα οποία συντίθεται η Ορθοδοξία! Ορθοδοξία σημαίνει ορθή πίστη και ορθή ζωή. Ας τα εξηγήσουμε λίγο αυτά τα δύο:
α. Οταν λέμε ορθή πίστη εννοούμε όλα όσα μας αποκάλυψε ο Χριστός, όσα μας παράδωσαν οι Απόστολοι και μας δίδαξαν οι Πατέρες για την σωτηρία μας. Όλες αυτές οι αλήθειες είναι δόγματα της Ορθοδοξίας, τα οποία δεν είναι τίποτε άλλο από την εμπειρία των θεουμένων, όταν φτάνουν σε κατάσταση «θεωρίας», που είναι ο «φωτισμός» και η «θέωση» του ανθρώπου.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει, ότι όποιος πιστός, ακολουθώντας τη θεραπευτική μέθοδο της Ορθοδοξίας, φτάσει στη κατάσταση αυτή της «θεωρίας», «γνωρίζει τα μυστήρια της βασιλείας των Ουρανών», όπως τα γνώρισε ο Απ. Παύλος και όλοι οι άγιοι. Αυτή η εμπειρία είναι το περιεχόμενο των δογμάτων. Αυτό είναι η Ορθοδοξία!
Η εμπειρία που είχαν π.χ. όσοι Ορθόδοξοι την εποχή του 3ου αιώνα βρίσκονταν στη θέωση, που έβλεπαν τον Χριστό «άκτιστο» και όχι «κτιστό», αποτέλεσε το δόγμα του «ομοουσίου», που διατύπωσαν οι Πατέρες στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο εναντίον του Άρειου. Οι θεούμενοι έβλεπαν ότι ο Χριστός δεν είναι «κτίσμα», αλλά άκτιστος, όπως είναι ο Πατέρας, που είναι τέλειος Θεός. Άρα, και ο Υιός είναι τέλειος Θεός. Αυτό είναι το δόγμα του «ομοούσιου», δηλ. ότι ο Χριστός είναι άκτιστος, όπως είναι και ο Πατέρας, με τον οποίο έχει την ίδια κοινή ουσία, εκτός από τα λεγόμενα ακοινώνητα ιδιώματα.
Όποιος δεν έχει αυτή την εμπειρία, που είναι κοινή σε όλους τους αγίους, σημαίνει, ότι δεν έφτασε ποτέ σε κατάσταση θεωρίας. Σημαίνει ότι δεν έγινε άγιος, ή, ότι ακολουθεί λανθασμένο τρόπο θεραπείας της ψυχής του και δεν μπορεί να φτάσει στη θέωση. Με άλλα λόγια σημαίνει ότι ο άνθρωπος αυτός κακοδοξεί.
Οι Πατέρες δίνουν τεράστια σημασία στο ζήτημα της πίστεως. Την διακρίνουν σε «ψιλή πίστη», που είναι η νοητική αποδοχή ότι υπάρχει κάποια ανώτερη δύναμη, που λέγεται Θεός. Άλλοι λαοί, τη δύναμη αυτή την ονομάζουν με άλλα ονόματα. Οι Πατέρες διακρίνουν επίσης τη πίστη και σε «πίστη εκ θεωρίας». Αυτή είναι η εμπειρία, που αποκτά κάποιος στο φωτισμό ή στη θέωση. Οι Φράγκοι αγνοούν όλα αυτά. Δεν γνωρίζουν καν τη σημασία των δογμάτων για την ορθή πίστη.
Οι ξένοι, λοιπόν, ξέκοψαν μετά το 1821 τον Ορθόδοξο λαό της Ελλάδας από αυτή την ορθή πίστη, που λέγεται «πίστη εκ θεωρίας». Τον περιόρισαν στη «ψιλή πίστη», την οποία διαθέτει ακόμα και ο διάβολος! Έτσι, ο υποτιθέμενος πλέον Ορθόδοξος λαός της Ελλάδος, ξεκομμένος από τις πιό πάνω πατερικές προδιαγραφές, έπαυσε κατ’ ουσία μετά το 1821 να είναι Ορθόδοξος! Σταμάτησαν να λειτουργούν τα αντανακλαστικά του στα θέματα πίστεως. Μπορεί να ακούει οποιαδήποτε κακοδοξία από τους ποιμένες του και όχι μόνο να μην αντιδρά, αλλ’ ούτε να καταλαβαίνει τι λένε οι άνθρωποι αυτοί και να τους χειροκροτεί ακόμα, πιστεύοντας ότι είναι και Ορθόδοξοι! Εκεί φτάσαμε!
β. ΄Οταν λέμε «ορθή ζωή» εννοούμε την «ασκητική ζωή», που σημαίνει ότι η απόκτηση από κάποιο πιστό μιας αρετής, δεν είναι μιά ξεκομμένη «καλή», ή «ηθική» πράξη. Δεν είναι αποτέλεσμα ευσεβών στοχασμών, σαν αυτούς που παρακινεί ο Θωμάς Κεμπήσιος να κάνουν οι άνθρωποι στο βιβλίου του «Μίμηση Χριστού». Η αρετή είναι το αποτέλεσμα μιας διεργασίας, που προκύπτει από μιά θεραπευτική αγωγή, που ακολουθεί ο πιστός, κάτω από την καθοδήγηση πνευματικού πατέρα, ο οποίος όμως προηγουμένως πρέπει να έχει φτάσει ο ίδιος σε κατάσταση «θεωρίας του Θεού», για να είναι «θεραπευτής». Αλλοιώς, τα «καλά έργα», μοιάζουν με τα έργα του Φαρισαίου της γνωστής παραβολής. Ή, όπως έλεγε ο μακαριστός π. Ιωάννης Ρωμανίδης, αν υπήρχε εδώ στην Ελλάδα ένας Φαρισαίος, οι Ορθόδοξοι θα τον είχαν κάνει Αρχιεπίσκοπο!
Οι ξένοι αντικατέστησαν την «ορθή ζωή», με τα λεγόμενα «καλά έργα», που είναι προϊόντα «ευσεβών στοχασμών». Από τους «ευσεβείς στοχασμούς», προέκυψε ο λεγόμενος «ευσεβισμός», που σημαίνει την απόκτηση «καλών έργων», που δεν είναι καρπός της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, που αποκτιέται με την πίστη «εκ θεωρίας», αλλά από τις ευσεβείς σκέψεις του κάθε πιστού. Το φαινόμενο του «ευσεβισμού», μεταφυτεύτηκε από τη Δύση και στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα με τη γενόμενη απο-ορθοδοξοποίηση του Ορθόδοξου λαού.
8. Περαιτέρω, πρέπει να εξετάσουμε τον τρόπο, με τον οποίο οι ξένοι κατέστρεψαν τα δύο αυτά στοιχεία, την «ορθή πίστη» και την «ορθή ζωή», από τα οποία συντίθεται η Ορθοδοξία, για να πετύχουν την απο-ορθοδοξοποίηση των Ορθοδόξων.
α. Την καταστροφή της «ορθής πίστεως» ανέλαβαν κυρίως οι Θεολογικές Σχολές και οι θεολόγοι τους.
Οι Πατέρες ξεκαθάρισαν το τι είναι «θεολογία» και ποιοί είναι πραγματικοί «θεολόγοι». Ο άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος π.χ. λέει ότι θεολόγοι είναι όσοι έφτασαν στη «θεωρία του Θεού», ή το ελάχιστον, όσοι διανύουν το στάδιο της καθάρσεως. Γι’ αυτό η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι φειδωλή στην απονομή του τίτλου «θεολόγος», μολονότι όλοι οι θεούμενοι είναι πραγματικοί θεολόγοι. Εξαιρετικά ονόμασε θεολόγους μόνο τρεις αγίους της, τον Ιωάννη το Θεολόγο, το Γρηγόριο το Θεολόγο και τον Συμεών το νέο Θεολόγο.
Για τους Πατέρες «θεολογία» είναι η εμπειρία της θεώσεως, που απόκτησαν οι άγιοί της. Γι’ αυτό η εμπειρία της θεώσεως αυτής είναι το θεμέλιο της Ορθοδοξίας. Χωρίς αυτή δεν υπάρχει Ορθοδοξία.
β. Για τους Φράγκους θεολόγοι είναι οι ασχολούμενοι σχολαστικά με τη στοχαστική ενασχόληση με τη γνώση του Θεού. Ο στοχασμός είναι το θεμέλιο της σχολαστικής θεολογίας, όπως τη διαμόρφωσε ο Θωμάς Ακινάτης. Τη θεολογία αυτή, που είναι θεολογία του παπισμού, πάντα την πολέμησαν οι Πατέρες της Εκκλησίας, κυρίως ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς.
Aυτή θέλησαν να μεταφυτεύσουν στην Ορθοδοξία οι Φράγκοι, αφού παρόμοιο εγχείρημά τους τον 14ο αιώνα επί αγίου Γρηγορίου Παλαμά απέτυχε.
γ. Για το σκοπό αυτό ιδρύθηκαν οι Θεολογικές Σχολές στο χώρο της Ορθοδοξίας. Ο Κοσμάς Φλαμιάτος, όταν τον 19ο αιώνα ιδρύθηκε η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, με τη διορατικότητά του απoκάλυψε ότι ο σκοπός που ιδρύονται τέτοιες Σχολές στο χώρο της Ορθοδοξίας είναι το να διαπλάσουν ένα νέο τύπο θεολόγου, πέρα απ’ τις Ορθόδοξες προδιαγραφές, προκειμένου τα άτομα αυτά να γίνουν επίσκοποι και να συνέλθουν κάποια μέρα σε Οικουμενική Σύνοδο, για ν’ αποφασίσουν την κατάργηση της Ορθοδοξίας!
δ. Οι καθηγητές, που διορίστηκαν απ’ την αρχή για να διδάσκουν σ’ αυτές τις θεολογικές Σχολές, ήταν σπουδαγμένοι είτε στη Δύση, είτε στη Ρωσία. Οι μεν πρώτοι ήταν συνήθως φιλελεύθεροι, οι δε άλλοι συντηρητικοί.
΄Ετσι, οι «Ορθόδοξες» αυτές Θεολογικές Σχολές άρχισαν να «παράγουν» θεολόγους φιλελεύθερους, ή συντηρητικούς. Όχι όμως «παραδοσιακούς», δηλ. φορείς της Πατερικής Παραδόσεως, που να διδάσκουν πώς φτάνει ο πιστός στην κατάσταση της θεώσεως. Αντιλαμβάνεται λοιπόν ο καθένας, το πόση ζημιά προκάλεσαν στην Ορθοδοξία οι Θεολογικές Σχολές, από τις οποίες αποφοίτησαν κατά καιρούς οι κληρικοί της, αλλά και οι θεολόγοι, που διδάσκουν την Ορθοδοξία τα νέα παιδιά στα σχολεία.
9. Για την καταστροφή της «ορθής ζωής» των πιστών στο χώρο της
Ορθοδοξίας ευθύνονται κυρίως οι λεγόμενες θρησκευτικές οργανώσεις. Με τον «ευσεβισμό», που έφεραν στο τόπο μας, αντικατέστησαν τον ασκητικό βίο, ως μέθοδο θεραπείας της ψυχής του ανθρώπου, με τα «καλά έργα»!
α. Γι’ αυτό κηρύχτηκε ένας υπόγειος κατατρεγμός και διασυρμός των μοναχών, τάχα ως αγράμματων, άξεστων και αποτυχημένων στην κοινωνία ατόμων, με τα οποία δεν αξίζει το κόπο ν’ ασχολείται κανένας. Δεν πρέπει να αμφιβάλλει κανένας, ότι οι θρησκευτικές οργανώσεις ξεπήγασαν από τη Δύση. Ένας άνθρωπος, που συντέλεσε στην εμφάνισή τους στον τόπο μας, είναι ο Απόστολος Μακράκης, ο οποίος είναι αντιπροσωπευτικός τύπος της απο-ορθοδοξοποιημένης Ορθοδοξίας!
Από το κίνημα του πλανεμένου αυτού ανθρώπου προήλθε ο ιερομόναχος Ευσέβιος Ματθόπουλος, ο ιδρυτής της γνωστής αδελφότητας, η οποία έμελλε τον περασμένο αιώνα να κυριαρχήσει στην πνευματική και εκκλησιαστική ζωή του τόπου μας.
Είναι αξιοπερίεργο το ότι ο ιερομόναχος αυτός, ο Ευσέβιος Ματθόπουλος, που ενώ προερχόταν απ’ το μοναχισμό, δεν τον είχε αγγίξει καθόλου η ασκητική ζωή, που διδάσκουν οι Πατέρες ως μέθοδο για τη σωτηρία των ανθρώπων. Τις ιδέες του μάλιστα, ο Ευσέβιος Ματθόπουλος, τις αποτύπωσε σε ένα βιβλίο του, που φέρει τον τίτλο «ο Προορισμός του ανθρώπου», κι αποτέλεσε το αγαπημένο εντρύφημα των ανθρώπων των οργανώσεων τον περασμένο αιώνα.
β. Τις κατευθύνσεις, που έπρεπε να ακολουθεί η λεγόμενη Ορθοδοξία στο τόπο μας περιγράφει ένας μασόνος υπουργός, ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος, ο οποίος με επιστολή που έστειλε το 1916 στον Ελευθέριο Βενιζέλο, του πρότεινε να καλέσει από την Κύπρο, τον εκεί μασόνο Μητροπολίτη Κιτίου Μελέτιο Μεταξάκη, ν’ αναλάβει την πρωτοκαθεδρία της Εκκλησίας της Ελλάδος για να εφαρμόσει περαιτέρω τα προδοτικά σχέδια των ξένων. Η επιστολή αυτή αξίζει να διαβαστεί από κάθε πιστό.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πράγματι κάλεσε τον Μελέτιο Μεταξάκη και τον ανέδειξε Μητροπολίτη Αθηνών. Αργότερα δόθηκε στον Μητροπολίτη Αθηνών, ο τίτλος του Αρχιεπισκόπου. Ήδη, το πεδίον ήταν ελεύθερο, να σύρουν όπου ήθελαν οι ξένοι, σύμφωνα με τα σχέδιά τους και χωρίς αντιδράσεις, τον προδομένο και απο-ορθοδοξοποιημένο λαό της Ελλάδας.
Το Πατριαρχείο, με Πατριαρχική Εγκύκλιο το 1919, είχε ανοίξει το δρόμο. Ο Μελέτιος Μεταξάκης είχε καταλάβει τον Πατριαρχικό θρόνο και μπορούσε πλέον να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην εκτέλεση των σχεδίων των ξένων. Είχε συγκαλέσει το λεγόμενο «Πανορθόδοξο Συνέδριο», που ενέκρινε τις μεταρρυθμίσεις που επεδίωξε, μεταξύ των οποίων και την αποδοχή του Φράγκικου ή Γρηγοριανού Ημερολογίου. Ήδη, είχαν δρομολογηθεί τα πάντα, για τη διάλυση της Ορθοδοξίας.
γ. Το απροσδόκητο όμως γεγονός της Μικρασιατικής καταστροφής, άλλαξε κάπως την κατάσταση. Ενάμιση εκατομμύριο περίπου ξεριζωμένου ελληνισμού βρήκε καταφύγιο στην Ελλάδα. Ο ελληνισμός αυτός, οι πρόσφυγες, δεν είχαν απεμπολήσει την Ορθοδοξία, όπως οι Ελλαδίτες. Μέσα στη δυστυχία τους έκπληκτοι είδαν την κατάντια της Ορθοδοξίας στο τόπο μας. Δεν είχαν αχρηστευθεί τα αντανακλαστικά τους. Και όταν ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος στις 10 Μαρτίου 1924 θέλησε να εισαγάγει το φράγκικο ημερολόγιο, αυτοί κυρίως ξεσηκώθηκαν. Μαζί τους ξεσηκώθηκαν και όσοι απ’ την Ελλάδα, διατήρησαν κάτι απ’ την Ορθοδοξία. Δεν ξεσηκώθηκε όμως κανένας επίσκοπος, ή θεολόγος, δείγμα του φραγκέματός τους.
Ο λαός αυτός απέδωσε την αλλαγή του ημερολογίου στο «φράγκεμα» των Ορθοδόξων. Γι’ αυτό απέκοψε κάθε «κοινωνία» με την καινοτόμο Ιεραρχία. ΄Ετσι, προκλήθηκε το ημερολογιακό σχίσμα του 1924., με υπαιτιότητα του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου και της περί αυτόν Ιεραρχίας,
δ. Οι πιστοί στην Ελλάδα, με το σχίσμα αυτό, διασπάστηκαν σε δύο μερίδες. Τους Νεοημερολογίτες και τους Παλαιοημερολογίτες.
Το σχίσμα αυτό επηρέασε και τους δύο χώρους, δηλ τόσο το Παλαιό, όσο και το Νέο Ημερολόγιο.
Ο μεν χώρος του Παλαιού Ημερολογίου, περιέλαβε ίσως τα πιό συνειδητά μέλη της Εκκλησίας, που ενδιαφέρονταν για τα θέματα της πίστεως. Κατ’ ανάγκην περιχαρακώθηκαν οι άνθρωποι αυτοί σε μιά «κλειστή κοινωνία», λόγω του διωγμού τους που άρχισε να υφίσταται από την κρατούσα Εκκλησία. ΄Ετσι, προφυλάχτηκαν από το ορατό φράγκεμα, που επεδίωκαν σκοτεινά κέντρα. Οι αξιόλογες αυτές δυνάμεις, κατ’ ουσίαν παροπλίστηκαν σε μιά ιδιαίτερα κρίσιμη για την Ορθοδοξία περίοδο, που ήταν αναγκαία η συστράτευση όλων των πιστών για την άμυνά της. Η στάση τους όμως αυτή υπαγορεύτηκε υποχρεωτικά από τις εντολές των Πατέρων να μην έχουν ως Ορθόδοξοι καμία «κοινωνία» με τους καινοτόμους αδελφούς τους.
Ο χώρος του Νέου Ημερολογίου επεδόθη σε μιά λυσσαλέα αντίδραση εναντίον των ανθρώπων αυτών, που δεν δέχτηκαν την ημερολογιακή αλλαγή στην Παράδοσή τους.
10. Το ημερολογιακό σχίσμα σηματοδότησε μιά νέα εποχή για την Ορθοδοξία στον τόπο μας. Έδειξε, ότι παρ’ όλες τις προσπάθειες των ξένων, υπήρξε ακόμη κάποιο εκλεκτό «λείμμα, κατ’ επιλογήν της χάριτος» (Ρωμ. 11, 5). Επέζησε δηλ. ένα «μικρό ποίμνιο» (Λουκ. 12, 32), στο οποίο περιορίστηκε η Εκκλησία του Χριστού!
Την ίδια περίοδο οι θρησκευτικές οργανώσεις άρχισαν να θεριεύουν, ιδίως μετά τον πόλεμο του 1940, που παρατηρήθηκε μιά θρησκευτική έξαρση, όπως συνήθως συμβαίνει μετά από κάθε συμφορά.
Άρχισε όμως να παρατηρείται και μιά αποσύνθεσή τους. Μέλη τους άρχισαν να αποχωρούν απ’ τους κόλπους τους, χωρίς όμως να προσανατολίζονται προς την Πατερική Παράδοση. Και αυτό είναι το άσχημο. Δεν είχαν όμως και τη δυνατότητα ενός τέτοιου προσανατολισμού. Οι αποχωρούντες συνέχισαν να σκέπτονται και να ενεργούν όπως και οι παραμείναντες, καμιά φορά δε, χειρότερα και από αυτούς!
Σημειώνουμε ως τέτοιες χαρακτηριστικές αποχωρήσεις, την αποχώρηση του μακαριστού π. Χαραλάμπους Βασιλόπουλου και του π. Αυγουστίνου Καντιώτη, μετέπειτα Μητροπολίτη Φλώρινας. Ο πρώτος εξακολούθησε να εργάζεται ιεραποστολικά και να έχει αγαστή συνεργασία με τους πρώην αδελφούς του. Ο δεύτερος, τα πρώτα χρόνια της αποχωρήσεώς του, άσκησε οξεία κριτική κατά της αδελφότητας «Ζωή», του Παναγιώτη Τρεμπέλα και, αργότερα, του αρχιμ. Ιερώνυμου Κατσώνη, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπου Αθηνών. Τη φιλοπατριαρχική συμπεριφορά του Ιερώνυμου Κοτσώνη εξακολουθούν ν’ ακολουθούν μέχρι σήμερα οι προερχόμενοι απ’ τις Οργανώσεις Επίσκοποι, Ηγούμενοι και λοιποί γεροντάδες! Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος το 1972 είχε χαρακτηρίσει τον Αθηναγόρα ως «προφηταπόστολο»!..
Τη εποχή αυτή, την αυστηρότερη κριτική άσκησε ένας άλλος κληρικός ο αρχιμανδρίτης Χριστοφόρος Καλύβας, με τα ωρισμένα αποκαλυπτικά βιβλία του, όπως το «Φως και φωτιά» κ. ά.! Δυστυχώς, αυτές οι ενδο-οργανωσιακές αντιδράσεις και διενέξεις, δεν εμπνέονταν από μιά διάθεση αναζήτησης της γνήσιας Πατερικής Παραδόσεως. Άρχισαν όμως να κλονίζουν την αυθεντία των Οργανώσεων μεταξύ του λαού.
11. Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση της απο-ορθοδοξοποίησης και της γενικώτερης θεολογικής αφασίας και θρησκευτικής αδιαφορίας του λεγομένου Ορθόδοξου λαού για την Πατερική παράδοση, στην αρχή του δεύτερου ήμισυ του περασμένου αιώνα άρχισε μιά κάποια αναζήτηση της Ορθοδοξίας. Την αφορμή έδωσε ο μακαριστός π. Ιωάννης Ρωμανίδης, κορυφαίος σύγχρονος θεολόγος, ο οποίος πέθανε το 2001. Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης το 1955 υπέβαλε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας την διδακτορική διατριβή του με θέμα το «Προπατορικό αμάρτημα».
Η διατριβή αυτή ισοπέδωσε στο τόπο μας την σχολαστική θεολογία των ακαδημαϊκών θεολόγων. Πρόβαλε την άγνωστη σε μας Πατερική θεολογία. Την πολέμησε όμως, μ’ όλες του τις δυνάμεις, ο συντηρητικός θεολόγος Παναγιώτης Τρεμπέλας. Περιέργως, ίσως από αντίδραση προς τον οργανωσιακό Παν. Τρεμπέλα, την υποστήριξαν σθεναρά φιλεύθεροι καθηγητές, όπως ο Αμίλκας Αλιβιζάτος κ.ά.
Τότε μεταξύ Τρεμπέλα και Ρωμανίδη είχε διεξαχθεί πολύ ενδιαφέρουσα αλληλογραφία. Για τη σύνταξη των απαντήσεών του προς τον Παν. Τρεμπέλα, ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης πήγε στο Άγιο Όρος και συνεργάστηκε με το μοναχό π. Θεόκλητο Διονυσιάτη, ο οποίος είχε αρκετή οικειότητα με τα πατερικά κείμενα. Ο π. Θεόκλητος τότε, με τη συνεργασία του αυτή με τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη, άρχισε να υποψιάζεται την αλλοίωση που υπέστη η Ορθοδοξία στον τόπο μας από τον παπισμό. Την αλληλογραφία αυτή ο π. Ιω. Ρωμανίδης είχε ετοιμάσει για έκδοση. Δεν την εξέδωσε όμως. Την κράτησε αδημοσίευτη, γιατί ο Παν. Τρεμπέλας αργότερα του ζήτησε συγγνώμη και τον υπερασπίστηκε, όταν ο Στυλιανός Χαρκιανάκις, νυν Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας, τον κατηγόρησε ως αιρετικό.
Σώζονται μέχρι σήμερα τόσο η Αλληλογραφία αυτή, όσο και η «δικογραφία» της καταγγελίας του Στυλιανού Χαρκιανάκη, που σχηματίστηκε στην Ιερά Σύνοδο και η οποία τον απάλλαξε από κάθε κατηγορία για αίρεση. Και τα δύο αυτά κείμενα είναι πολύ σημαντικά και πρέπει να διαβαστούν από όλους όσους θέλουν να γνωρίσουν την Πατερική Θεολογία.
Ο θόρυβος που προκλήθηκε από τη διατριβή του π. Ιωάννη Ρωμανίδη και τις σχετικές αντιδράσεις του Παναγιώτη Τρεμπέλα άρχισαν να προβληματίζουν αρκετούς για την κατάσταση της Ορθοδοξίας στο τόπο μας, που ήταν αποκομμένη από την Πατερική Παράδοση και την ανάγκη επανόδου σ’ αυτήν.
12. Εν τω μεταξύ το 1960, ο Θεός παρεχώρησε το πρώτο ισχυρό πλήγμα κατά της αδελφότητας «ΖΩΗ», που διασπάσθηκε σε δύο κομμάτια. Ένα ήταν ο «ΣΩΤΗΡ», στον οποίο πήγε ο Παν. Τρεμπέλας και άλλα συντηρητικά στελέχη, και άλλο η «ΖΩΗ», στην οποία παρέμειναν τα νεώτερα μέλη της, τα οποία συνήθως ήταν και τα περισσότερο φιλελεύθερα, μερικά απ’ τα οποία πήγαν στο Άγιο ΄Ορος κι’ έγιναν μοναχοί.
Η διάσπαση αυτή κλόνισε την αυθεντία των οργανώσεων, οι οποίες κυριολεκτικά κυριαρχούσαν παντού στη ζωή της Εκκλησίας και ήλεγχαν ασφυκτικά την πνευματική και εκκλησιαστική ζωή του τόπου. Τότε άρχισαν να εκδηλώνονται οι πρώτες ανησυχίες για την Ορθοδοξία από πολλούς πιστούς, και να ασκείται κάποια κριτική για το ρόλο των Οργανώσεων αυτών.
13. Την εποχή αυτή είχαν επιλέξει οι ξένοι ν’ αρχίσουν να επιβάλλουν την τελική υλοποίηση των σχεδίων τους για την αφομοίωση της Ορθοδοξίας από τους Φράγκους. Τα γεγονότα, τα οποία άρχισαν να εκτυλίσσονται τότε, ήταν τα εξής:
α. Το Βατικανό συμφιλιώθηκε με τη Μασονία, με την οποία μέχρι τότε είχε εχθρικές σχέσεις.
β. Το 1958 έγινε Πάπας ο Ιωάννης 23ος , οποίος απ’ τη πρώτη στιγμή ζήτησε την επιστροφή των Ορθοδόξων στον παπισμό.
γ. Από την πλευρά τη δική μας, ο μασόνος Πατριάρχης Αθηναγόρας, έκανε στροφή προς τον παπισμό. Έγινε ο πιό ένθερμος υποστηρικτής της Ενώσεως των δύο Εκκλησιών, την οποία πέτυχε τελικά το 1965! Πρέπει να σημειωθεί ότι τον Αθηναγόρα επέβαλαν στον Πατριαρχικό θρόνο το 1948 οι μυστικές Υπηρεσίες της Αμερικής, με τη συνδρομή της Τουρκίας, αφού προηγουμένως διώχτηκε απ’ τον Πατριαρχικό θρόνο ο μέχρι τότε Πατριάρχης Μάξιμος Ε΄, δήθεν ως τρελλός!
Τα γεγονότα αυτά, πρώτος άρχισε να τα σχολιάζει τότε ο αγιορείτης μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης με πύρινα άρθρα του τα οποία δημοσίευε σε διάφορα περιοδικά, όπως την «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη» του Σχοινά, που έβγαινε στο Βόλο, στο περιοδικό «Άγιος Παύλος», που έβγαζε η αγιορείτικη Μονή του Αγίου Παύλου Ξηροποτάμου, και αργότερα στο «Ορθόδοξο Τύπο», που εξέδιδε ο π. Χαράλαμπος Βασιλόπουλος, με τον αρχικό τίτλο « Τύπος, Ελληνικός –Ορθόδοξος».
Όλα αυτά άρχισαν να προβληματίζουν, ωρισμένα άτομα. Η μεγάλη μάζα όμως των Ορθοδόξων, μάλλον παρέμεινε αδιάφορη και ανυποψίαστη, γιατί δεν υπήρξε παρακίνηση των τότε πνευματικών του οδηγών, στους οποίους έκαναν τυφλή υπακοή. Αυτό έκανε αργότερα τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη να λέει, όποιος κάνει σήμερα υπακοή σε τέτοιους γεροντάδες, πάει κατ’ ευθείαν στη κόλαση!
Ας δούμε όμως τώρα, μερικά από τα καταξιωμένα αυτά εκκλησιαστικά πρόσωπα και τους λεγόμενους «γεροντάδες», που είχαν κάποια ευρύτερη εμβέλεια στο χώρο της Ορθοδοξία. Ας δούμε, πως την εποχή αυτή της θεολογικής αφασίας και θρησκευτικής αδιαφορίας, τα άτομα αυτά, αντιμετώπισαν τους κίνδυνους για την Ορθοδοξία, που άρχισαν πλέον να γίνονται ορατοί. ΄Ετσι θα μπορέσει ο καθένας μας να κρίνει αν τα πρόσωπα μπόρεσαν να αποτινάξουν τη θεολογική αφασία που τους καταπλάκωνε και προσδέθηκαν στο άρμα της Ορθοδοξίας.
1. Ωρισμένοι αδελφοί με παρακάλεσαν να εκθέσω ό,τι γνωρίζω απ’ την αναστροφή μου με ωρισμένα καταξιωμένα πρόσωπα, που διαδραμάτισαν τα τελευταία χρόνια σημαντικό ρόλο στο χώρο της Ορθοδοξίας.
Το πράττω με πολύ δισταγμό, ικανοποιώντας έτσι την παράκληση των καλών αυτών αδελφών. Ας με συγχωρήσουν οι αναγνώστες του κειμένου αυτού για την τόλμη μου.
2. Νομίζω, ότι είναι πολύ εύκολο να παραθέσω ένα κατάλογο τέτοιων προσώπων, που είχα την ευλογία του Θεού να γνωρίσω εδώ και πενήντα χρόνια περίπου, άλλους περισσότερο και άλλους λιγώτερο. Επίσης, με την ίδια ευκολία μπορώ να παραθέσω μερικά απ’ τα λόγια, τις απόψεις και τα έργα των προσώπων αυτών, που έχουν κάποια σχέση με το μεγάλο ζήτημα που απασχολεί σήμερα τους πιστούς, και είναι η αυτοσυνειδησία της Ορθοδοξίας, ως και ο μεγάλος κίνδυνος που διατρέχει να αφομοιωθεί από την κακοδοξία, και ιδιαίτερα τον παπισμό.
Αυτό όμως, δεν βοηθάει καθόλου το να σχηματίσει κάποιος μιά ορθή και σαφή γνώμη για τα πρόσωπα αυτά και για την πραγματική σημασία των λόγων και των πράξεων τους, αν δεν γνωρίζει τα πλαίσια της εποχής που έζησαν και διαμόρφωσαν το πιστεύω τους. Αυτό μπορεί να γίνει, μόνο αν εντάξουμε τα πρόσωπα αυτά μέσα στην εποχή τους, οι καταστάσεις της οποίας διαμόρφωσαν την προσωπικότητά τους και με τους προβληματισμούς της, που ασχολήθηκαν. Ήταν «τέκνα της εποχής» τους! Και αυτή την εποχή, αν θέλουμε, να είμαστε τίμιοι «προς εαυτούς και αλλήλους», πρέπει να «ακτινογραφήσουμε» προσεκτικά , περιγράφοντας, έστω επιγραμματικά, τα πλαίσιά της. Αυτό κάνουμε στη συνέχεια.
3. Η ιστορία της Ορθοδοξίας δεν είναι τίποτε άλλο από ιστορία της πάλης της με την κακοδοξία. Από τη στιγμή που ο διάβολος εξέπεσε από την ουράνια κατάστασή του και ειπώθηκε η προτροπή του αρχαγγέλου «Στώμεν καλώς», άρχισε ο πόλεμος της κακοδοξίας για τον αφανισμό της Ορθοδοξίας, που σκοπό έχει να ανεβάσει τον άνθρωπο στην κατάσταση που ήταν ο διάβολος πριν τη πτώση του.
Ορθοδοξία είναι ο ορθός τρόπος της θεραπείας του ανθρώπου, για να φτάσει στην ουράνια κατάσταση, τη θέωση, που βρίσκονταν τόσο οι άγγελοι, όσο και οι άνθρωποι προτού οι τελευταίοι εκπέσουν. Αίρεση και κακοδοξία είναι ο λανθασμένος τρόπος της θεραπείας του ανθρώπου, που δεν οδηγεί στον Παράδεισο. Όσοι αξιώνονται να φτάσουν στη θέωση, που χαρίζει ο Θεός σ’ εκείνους που αγωνίζονται ασκητικά να καθάρουν τον εαυτό τους από τα πάθη και τις αμαρτίες τους, αυτοί γίνονται και δικοί μας θεραπευτές. Με τέτοια πρόσωπα, που αναλαμβάνουν ρόλο «θεραπευτή», και πρέπει πράγματι να είναι «θεραπευτές», ασχολούμαστε στο σημείωμά μας αυτό. Είναι μερικά απ’ τα καταξιωμένα πρόσωπα, που διαδραμάτισαν κάποιο σημαντικό ρόλο στο χώρο της Ορθοδοξίας τα τελευταία αυτά χρόνια.
4. Η Ορθοδοξία τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες είχε εξαπλωθεί σ’ όλη την οικουμένη, που τότε αποτελούσε την χριστιανική ρωμαίϊκη αυτοκρατορία μας με πρωτεύουσα τη Κωνσταντινούπολη, ή Νέα Ρώμη. Είναι αυτό, που οι Φράγκοι ονόμασαν «Βυζάντιο».
Η Ορθοδοξία σ’ όλα τα χρόνια της ιστορίας της την πρώτη χριστιανική χιλιετηρίδα δοκιμάστηκε πολλές φορές από την κακοδοξία. Η μεγαλύτερη όμως δοκιμασία της ήταν η καταστροφή που υπέστη από τον 9ο αιώνα και μετά, στο δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας μας απ’ την υποδούλωσή της στη κακοδοξία των μεγαλύτερων εχθρών της, των Φράγκων. ΄Ετσι, ο μισός κόσμος των τότε Ορθοδόξων φράγκεψε!
Ο άλλος μισός κόσμος των τότε Ορθοδόξων υποδουλώθηκε στους Τούρκους. Οι Τούρκοι, παρά τα τόσα δεινά που επισώρευσαν στο Γένος μας, πρόσφεραν χωρίς να το θέλουν, κατά Πρόνοια του Θεού, και μιά θετική υπηρεσία. Εμπόδισαν το βέβαιο φράγκεμά μας, που επεδίωκαν οι Φράγκοι Αυτό επεδίωξαν άλλωστε με τις διαβόητες σταυροφορίες τους, που έγιναν με τις ευλογίες των Παπών τους.
Με την απελευθέρωση της Ελλάδας με την επανάσταση του 1821 η Δύση επανήλθε στα παληά σχέδιά της, να αλώσει την Ορθοδοξία.
5. Σήμερα έχουμε πολλά στοιχεία, που αποδεικνύουν ότι οι μεγάλοι εχθροί της Ορθοδοξίας, μετά την απελευθέρωση του 1821, άρχισαν να οργανώνουν και πάλι την εναντίον της επίθεσή τους, ήδη από τον 18ο αιώνα. Τέτοιοι εχθροί είναι οι μασόνοι, οι εμπνευστές της «Νέας Εποχής» κ.α., που έχουν σκοπό τη δημιουργία της «Πανθρησκείας» και της Παγκόσμιας Κυριαρχίας του Αντίχριστου.
Ήδη, η Βαυαροκρατία, που επιβλήθηκε στον τόπο μας μετά την απελευθέρωση, αποτελεί μια πρώτη υλοποίηση των σχεδίων αυτών. Η Ορθοδοξία την εποχή αυτή έπαυσε ουσιαστικά να έχει οποιαδήποτε εμπράγματη σχέση με την Ορθοδοξία, που μας παρέδωσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Αυτή η Ορθοδοξία εξακολουθούσε ακόμα να διασώζεται περισσότερο στους Ορθοδόξους της Μικράς Ασίας, μολονότι ήδη η Μασονία είχε αρχίσει την εποχή αυτή να εισχωρεί και εκεί, ιδιαίτερα στα ανώτερα κλιμάκια του Πατριαρχείου, με πρώτο τον Πατριάρχη Ιωακείμ τον 3ο !
Είναι αξιοθαύμαστη η προφητική διαίσθηση του μοναχού Κοσμά Φλαμιάτου για τους κινδύνους της Ορθοδοξίας και του Γένους μας από τα σχέδια αυτά των ξένων, και ιδίως των μασόνων.
6. Οι ξένοι είχαν στόχο την απο-ορθοδοξοποίηση του Ορθόδοξου λαού του τόπου μας. Ήδη η Ορθοδοξία στη Ρωσία από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου είχε φραγκέψει. Το φράγκεμα αυτό των Ρώσων άρχισε να διοχετεύεται και προς άλλους σλαβικούς λαούς, ακόμα και προς τους Άραβες Ορθόδοξους. Είχε απομείνει πλέον η Ελλάδα και η Μικρά Ασία.
Με την απο-ορθοδοξοποίηση οι ξένοι ήθελαν ένα λαό, που να θρησκεύει μεν, αλλά όχι με τις ορθόδοξες προδιαγραφές. Οι Φράγκοι από παληά, είχαν τόσο μίσος κατά της Ορθοδοξίας, ώστε την θεωρούσαν ειδωλολατρία. Η ειδοποιός διαφορά μας με τους Φράγκους είναι η πίστη μας, η οποία για μας είναι η Ορθοδοξία, γι’ αυτούς η κακοδοξία. Κι’ όπως είπαμε πιό πάνω, Ορθοδοξία είναι ο ορθός τρόπος της θεραπείας του ανθρώπου, για την απόκτηση της Βασιλείας των Ουρανών. Αντίθετα, κακοδοξία είναι ο λανθασμένος τρόπος της θεραπείας, με αποτέλεσμα το αιώνιο θάνατο του ανθρώπου στην ατελεύτητη κόλαση.
Ένας απο-ορθοδοξοποιημένος λαός δεν έχει θεραπευθεί πνευματικά, οπότε δεν μπορεί να σωθεί. Σκοπός της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι να παράγει άγια λείψανα, δηλ. να αναδεικνύει αγίους. Αυτοί είναι οι απλανείς οδηγοί μας, οι πραγματικοί «θεραπευτές» μας. Τον 19ο και 20ο αιώνα η Ορθοδοξία ανέδειξε πάρα πολύ λίγους αγίους, σε αντίθεση με την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η οποία ήταν από αυτής της πλευράς «λαμπρή περίοδος» για την Εκκλησία, γιατί ανέδειξε χιλιάδες. Κατά την εκτίμηση του Φώτη Κόντογλου οι νεομάρτυρες μόνο ανέρχονται σε τριάντα πέντε χιλιάδες! Αυτό σημαίνει ότι από το 1821 και δώθε κάτι δεν πήγε καλά με την Ορθοδοξία μας.
7. Οι ξένοι πέτυχαν τον 19ο και 20ο αιώνα αρκετά στα σχέδιά τους. Από-
ορθοδοξοποίησαν τον Ορθόδοξο λαό της Ελλάδας. Πέτυχαν να διαμορφώσουν ένα λαό, που να είναι «κατ’ εικόνα και ομοίωση» δική τους». Ένα λαό, που είναι από θρησκευτικής άποψης, άχρους, άοσμος και άγευστος! Με αχρηστευμένα τα ορθόδοξα αντανακλαστικά του. Να του μιλάς για Ορθοδοξία και να μη καταλαβαίνει τίποτα! Να νομίζει ότι του μιλάς κινέζικα! Να βλέπει να προδίνεται η Ορθοδοξία, στην οποία υποτίθεται ότι πιστεύει, και να αδιαφορεί!
Πώς το πέτυχαν αυτό, οι δυνάμεις αυτές των ξένων; Με το να καταστρέψουν τα δύο στοιχεία, από τα οποία συντίθεται η Ορθοδοξία! Ορθοδοξία σημαίνει ορθή πίστη και ορθή ζωή. Ας τα εξηγήσουμε λίγο αυτά τα δύο:
α. Οταν λέμε ορθή πίστη εννοούμε όλα όσα μας αποκάλυψε ο Χριστός, όσα μας παράδωσαν οι Απόστολοι και μας δίδαξαν οι Πατέρες για την σωτηρία μας. Όλες αυτές οι αλήθειες είναι δόγματα της Ορθοδοξίας, τα οποία δεν είναι τίποτε άλλο από την εμπειρία των θεουμένων, όταν φτάνουν σε κατάσταση «θεωρίας», που είναι ο «φωτισμός» και η «θέωση» του ανθρώπου.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει, ότι όποιος πιστός, ακολουθώντας τη θεραπευτική μέθοδο της Ορθοδοξίας, φτάσει στη κατάσταση αυτή της «θεωρίας», «γνωρίζει τα μυστήρια της βασιλείας των Ουρανών», όπως τα γνώρισε ο Απ. Παύλος και όλοι οι άγιοι. Αυτή η εμπειρία είναι το περιεχόμενο των δογμάτων. Αυτό είναι η Ορθοδοξία!
Η εμπειρία που είχαν π.χ. όσοι Ορθόδοξοι την εποχή του 3ου αιώνα βρίσκονταν στη θέωση, που έβλεπαν τον Χριστό «άκτιστο» και όχι «κτιστό», αποτέλεσε το δόγμα του «ομοουσίου», που διατύπωσαν οι Πατέρες στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο εναντίον του Άρειου. Οι θεούμενοι έβλεπαν ότι ο Χριστός δεν είναι «κτίσμα», αλλά άκτιστος, όπως είναι ο Πατέρας, που είναι τέλειος Θεός. Άρα, και ο Υιός είναι τέλειος Θεός. Αυτό είναι το δόγμα του «ομοούσιου», δηλ. ότι ο Χριστός είναι άκτιστος, όπως είναι και ο Πατέρας, με τον οποίο έχει την ίδια κοινή ουσία, εκτός από τα λεγόμενα ακοινώνητα ιδιώματα.
Όποιος δεν έχει αυτή την εμπειρία, που είναι κοινή σε όλους τους αγίους, σημαίνει, ότι δεν έφτασε ποτέ σε κατάσταση θεωρίας. Σημαίνει ότι δεν έγινε άγιος, ή, ότι ακολουθεί λανθασμένο τρόπο θεραπείας της ψυχής του και δεν μπορεί να φτάσει στη θέωση. Με άλλα λόγια σημαίνει ότι ο άνθρωπος αυτός κακοδοξεί.
Οι Πατέρες δίνουν τεράστια σημασία στο ζήτημα της πίστεως. Την διακρίνουν σε «ψιλή πίστη», που είναι η νοητική αποδοχή ότι υπάρχει κάποια ανώτερη δύναμη, που λέγεται Θεός. Άλλοι λαοί, τη δύναμη αυτή την ονομάζουν με άλλα ονόματα. Οι Πατέρες διακρίνουν επίσης τη πίστη και σε «πίστη εκ θεωρίας». Αυτή είναι η εμπειρία, που αποκτά κάποιος στο φωτισμό ή στη θέωση. Οι Φράγκοι αγνοούν όλα αυτά. Δεν γνωρίζουν καν τη σημασία των δογμάτων για την ορθή πίστη.
Οι ξένοι, λοιπόν, ξέκοψαν μετά το 1821 τον Ορθόδοξο λαό της Ελλάδας από αυτή την ορθή πίστη, που λέγεται «πίστη εκ θεωρίας». Τον περιόρισαν στη «ψιλή πίστη», την οποία διαθέτει ακόμα και ο διάβολος! Έτσι, ο υποτιθέμενος πλέον Ορθόδοξος λαός της Ελλάδος, ξεκομμένος από τις πιό πάνω πατερικές προδιαγραφές, έπαυσε κατ’ ουσία μετά το 1821 να είναι Ορθόδοξος! Σταμάτησαν να λειτουργούν τα αντανακλαστικά του στα θέματα πίστεως. Μπορεί να ακούει οποιαδήποτε κακοδοξία από τους ποιμένες του και όχι μόνο να μην αντιδρά, αλλ’ ούτε να καταλαβαίνει τι λένε οι άνθρωποι αυτοί και να τους χειροκροτεί ακόμα, πιστεύοντας ότι είναι και Ορθόδοξοι! Εκεί φτάσαμε!
β. ΄Οταν λέμε «ορθή ζωή» εννοούμε την «ασκητική ζωή», που σημαίνει ότι η απόκτηση από κάποιο πιστό μιας αρετής, δεν είναι μιά ξεκομμένη «καλή», ή «ηθική» πράξη. Δεν είναι αποτέλεσμα ευσεβών στοχασμών, σαν αυτούς που παρακινεί ο Θωμάς Κεμπήσιος να κάνουν οι άνθρωποι στο βιβλίου του «Μίμηση Χριστού». Η αρετή είναι το αποτέλεσμα μιας διεργασίας, που προκύπτει από μιά θεραπευτική αγωγή, που ακολουθεί ο πιστός, κάτω από την καθοδήγηση πνευματικού πατέρα, ο οποίος όμως προηγουμένως πρέπει να έχει φτάσει ο ίδιος σε κατάσταση «θεωρίας του Θεού», για να είναι «θεραπευτής». Αλλοιώς, τα «καλά έργα», μοιάζουν με τα έργα του Φαρισαίου της γνωστής παραβολής. Ή, όπως έλεγε ο μακαριστός π. Ιωάννης Ρωμανίδης, αν υπήρχε εδώ στην Ελλάδα ένας Φαρισαίος, οι Ορθόδοξοι θα τον είχαν κάνει Αρχιεπίσκοπο!
Οι ξένοι αντικατέστησαν την «ορθή ζωή», με τα λεγόμενα «καλά έργα», που είναι προϊόντα «ευσεβών στοχασμών». Από τους «ευσεβείς στοχασμούς», προέκυψε ο λεγόμενος «ευσεβισμός», που σημαίνει την απόκτηση «καλών έργων», που δεν είναι καρπός της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, που αποκτιέται με την πίστη «εκ θεωρίας», αλλά από τις ευσεβείς σκέψεις του κάθε πιστού. Το φαινόμενο του «ευσεβισμού», μεταφυτεύτηκε από τη Δύση και στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα με τη γενόμενη απο-ορθοδοξοποίηση του Ορθόδοξου λαού.
8. Περαιτέρω, πρέπει να εξετάσουμε τον τρόπο, με τον οποίο οι ξένοι κατέστρεψαν τα δύο αυτά στοιχεία, την «ορθή πίστη» και την «ορθή ζωή», από τα οποία συντίθεται η Ορθοδοξία, για να πετύχουν την απο-ορθοδοξοποίηση των Ορθοδόξων.
α. Την καταστροφή της «ορθής πίστεως» ανέλαβαν κυρίως οι Θεολογικές Σχολές και οι θεολόγοι τους.
Οι Πατέρες ξεκαθάρισαν το τι είναι «θεολογία» και ποιοί είναι πραγματικοί «θεολόγοι». Ο άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος π.χ. λέει ότι θεολόγοι είναι όσοι έφτασαν στη «θεωρία του Θεού», ή το ελάχιστον, όσοι διανύουν το στάδιο της καθάρσεως. Γι’ αυτό η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι φειδωλή στην απονομή του τίτλου «θεολόγος», μολονότι όλοι οι θεούμενοι είναι πραγματικοί θεολόγοι. Εξαιρετικά ονόμασε θεολόγους μόνο τρεις αγίους της, τον Ιωάννη το Θεολόγο, το Γρηγόριο το Θεολόγο και τον Συμεών το νέο Θεολόγο.
Για τους Πατέρες «θεολογία» είναι η εμπειρία της θεώσεως, που απόκτησαν οι άγιοί της. Γι’ αυτό η εμπειρία της θεώσεως αυτής είναι το θεμέλιο της Ορθοδοξίας. Χωρίς αυτή δεν υπάρχει Ορθοδοξία.
β. Για τους Φράγκους θεολόγοι είναι οι ασχολούμενοι σχολαστικά με τη στοχαστική ενασχόληση με τη γνώση του Θεού. Ο στοχασμός είναι το θεμέλιο της σχολαστικής θεολογίας, όπως τη διαμόρφωσε ο Θωμάς Ακινάτης. Τη θεολογία αυτή, που είναι θεολογία του παπισμού, πάντα την πολέμησαν οι Πατέρες της Εκκλησίας, κυρίως ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς.
Aυτή θέλησαν να μεταφυτεύσουν στην Ορθοδοξία οι Φράγκοι, αφού παρόμοιο εγχείρημά τους τον 14ο αιώνα επί αγίου Γρηγορίου Παλαμά απέτυχε.
γ. Για το σκοπό αυτό ιδρύθηκαν οι Θεολογικές Σχολές στο χώρο της Ορθοδοξίας. Ο Κοσμάς Φλαμιάτος, όταν τον 19ο αιώνα ιδρύθηκε η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, με τη διορατικότητά του απoκάλυψε ότι ο σκοπός που ιδρύονται τέτοιες Σχολές στο χώρο της Ορθοδοξίας είναι το να διαπλάσουν ένα νέο τύπο θεολόγου, πέρα απ’ τις Ορθόδοξες προδιαγραφές, προκειμένου τα άτομα αυτά να γίνουν επίσκοποι και να συνέλθουν κάποια μέρα σε Οικουμενική Σύνοδο, για ν’ αποφασίσουν την κατάργηση της Ορθοδοξίας!
δ. Οι καθηγητές, που διορίστηκαν απ’ την αρχή για να διδάσκουν σ’ αυτές τις θεολογικές Σχολές, ήταν σπουδαγμένοι είτε στη Δύση, είτε στη Ρωσία. Οι μεν πρώτοι ήταν συνήθως φιλελεύθεροι, οι δε άλλοι συντηρητικοί.
΄Ετσι, οι «Ορθόδοξες» αυτές Θεολογικές Σχολές άρχισαν να «παράγουν» θεολόγους φιλελεύθερους, ή συντηρητικούς. Όχι όμως «παραδοσιακούς», δηλ. φορείς της Πατερικής Παραδόσεως, που να διδάσκουν πώς φτάνει ο πιστός στην κατάσταση της θεώσεως. Αντιλαμβάνεται λοιπόν ο καθένας, το πόση ζημιά προκάλεσαν στην Ορθοδοξία οι Θεολογικές Σχολές, από τις οποίες αποφοίτησαν κατά καιρούς οι κληρικοί της, αλλά και οι θεολόγοι, που διδάσκουν την Ορθοδοξία τα νέα παιδιά στα σχολεία.
9. Για την καταστροφή της «ορθής ζωής» των πιστών στο χώρο της
Ορθοδοξίας ευθύνονται κυρίως οι λεγόμενες θρησκευτικές οργανώσεις. Με τον «ευσεβισμό», που έφεραν στο τόπο μας, αντικατέστησαν τον ασκητικό βίο, ως μέθοδο θεραπείας της ψυχής του ανθρώπου, με τα «καλά έργα»!
α. Γι’ αυτό κηρύχτηκε ένας υπόγειος κατατρεγμός και διασυρμός των μοναχών, τάχα ως αγράμματων, άξεστων και αποτυχημένων στην κοινωνία ατόμων, με τα οποία δεν αξίζει το κόπο ν’ ασχολείται κανένας. Δεν πρέπει να αμφιβάλλει κανένας, ότι οι θρησκευτικές οργανώσεις ξεπήγασαν από τη Δύση. Ένας άνθρωπος, που συντέλεσε στην εμφάνισή τους στον τόπο μας, είναι ο Απόστολος Μακράκης, ο οποίος είναι αντιπροσωπευτικός τύπος της απο-ορθοδοξοποιημένης Ορθοδοξίας!
Από το κίνημα του πλανεμένου αυτού ανθρώπου προήλθε ο ιερομόναχος Ευσέβιος Ματθόπουλος, ο ιδρυτής της γνωστής αδελφότητας, η οποία έμελλε τον περασμένο αιώνα να κυριαρχήσει στην πνευματική και εκκλησιαστική ζωή του τόπου μας.
Είναι αξιοπερίεργο το ότι ο ιερομόναχος αυτός, ο Ευσέβιος Ματθόπουλος, που ενώ προερχόταν απ’ το μοναχισμό, δεν τον είχε αγγίξει καθόλου η ασκητική ζωή, που διδάσκουν οι Πατέρες ως μέθοδο για τη σωτηρία των ανθρώπων. Τις ιδέες του μάλιστα, ο Ευσέβιος Ματθόπουλος, τις αποτύπωσε σε ένα βιβλίο του, που φέρει τον τίτλο «ο Προορισμός του ανθρώπου», κι αποτέλεσε το αγαπημένο εντρύφημα των ανθρώπων των οργανώσεων τον περασμένο αιώνα.
β. Τις κατευθύνσεις, που έπρεπε να ακολουθεί η λεγόμενη Ορθοδοξία στο τόπο μας περιγράφει ένας μασόνος υπουργός, ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος, ο οποίος με επιστολή που έστειλε το 1916 στον Ελευθέριο Βενιζέλο, του πρότεινε να καλέσει από την Κύπρο, τον εκεί μασόνο Μητροπολίτη Κιτίου Μελέτιο Μεταξάκη, ν’ αναλάβει την πρωτοκαθεδρία της Εκκλησίας της Ελλάδος για να εφαρμόσει περαιτέρω τα προδοτικά σχέδια των ξένων. Η επιστολή αυτή αξίζει να διαβαστεί από κάθε πιστό.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πράγματι κάλεσε τον Μελέτιο Μεταξάκη και τον ανέδειξε Μητροπολίτη Αθηνών. Αργότερα δόθηκε στον Μητροπολίτη Αθηνών, ο τίτλος του Αρχιεπισκόπου. Ήδη, το πεδίον ήταν ελεύθερο, να σύρουν όπου ήθελαν οι ξένοι, σύμφωνα με τα σχέδιά τους και χωρίς αντιδράσεις, τον προδομένο και απο-ορθοδοξοποιημένο λαό της Ελλάδας.
Το Πατριαρχείο, με Πατριαρχική Εγκύκλιο το 1919, είχε ανοίξει το δρόμο. Ο Μελέτιος Μεταξάκης είχε καταλάβει τον Πατριαρχικό θρόνο και μπορούσε πλέον να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην εκτέλεση των σχεδίων των ξένων. Είχε συγκαλέσει το λεγόμενο «Πανορθόδοξο Συνέδριο», που ενέκρινε τις μεταρρυθμίσεις που επεδίωξε, μεταξύ των οποίων και την αποδοχή του Φράγκικου ή Γρηγοριανού Ημερολογίου. Ήδη, είχαν δρομολογηθεί τα πάντα, για τη διάλυση της Ορθοδοξίας.
γ. Το απροσδόκητο όμως γεγονός της Μικρασιατικής καταστροφής, άλλαξε κάπως την κατάσταση. Ενάμιση εκατομμύριο περίπου ξεριζωμένου ελληνισμού βρήκε καταφύγιο στην Ελλάδα. Ο ελληνισμός αυτός, οι πρόσφυγες, δεν είχαν απεμπολήσει την Ορθοδοξία, όπως οι Ελλαδίτες. Μέσα στη δυστυχία τους έκπληκτοι είδαν την κατάντια της Ορθοδοξίας στο τόπο μας. Δεν είχαν αχρηστευθεί τα αντανακλαστικά τους. Και όταν ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος στις 10 Μαρτίου 1924 θέλησε να εισαγάγει το φράγκικο ημερολόγιο, αυτοί κυρίως ξεσηκώθηκαν. Μαζί τους ξεσηκώθηκαν και όσοι απ’ την Ελλάδα, διατήρησαν κάτι απ’ την Ορθοδοξία. Δεν ξεσηκώθηκε όμως κανένας επίσκοπος, ή θεολόγος, δείγμα του φραγκέματός τους.
Ο λαός αυτός απέδωσε την αλλαγή του ημερολογίου στο «φράγκεμα» των Ορθοδόξων. Γι’ αυτό απέκοψε κάθε «κοινωνία» με την καινοτόμο Ιεραρχία. ΄Ετσι, προκλήθηκε το ημερολογιακό σχίσμα του 1924., με υπαιτιότητα του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου και της περί αυτόν Ιεραρχίας,
δ. Οι πιστοί στην Ελλάδα, με το σχίσμα αυτό, διασπάστηκαν σε δύο μερίδες. Τους Νεοημερολογίτες και τους Παλαιοημερολογίτες.
Το σχίσμα αυτό επηρέασε και τους δύο χώρους, δηλ τόσο το Παλαιό, όσο και το Νέο Ημερολόγιο.
Ο μεν χώρος του Παλαιού Ημερολογίου, περιέλαβε ίσως τα πιό συνειδητά μέλη της Εκκλησίας, που ενδιαφέρονταν για τα θέματα της πίστεως. Κατ’ ανάγκην περιχαρακώθηκαν οι άνθρωποι αυτοί σε μιά «κλειστή κοινωνία», λόγω του διωγμού τους που άρχισε να υφίσταται από την κρατούσα Εκκλησία. ΄Ετσι, προφυλάχτηκαν από το ορατό φράγκεμα, που επεδίωκαν σκοτεινά κέντρα. Οι αξιόλογες αυτές δυνάμεις, κατ’ ουσίαν παροπλίστηκαν σε μιά ιδιαίτερα κρίσιμη για την Ορθοδοξία περίοδο, που ήταν αναγκαία η συστράτευση όλων των πιστών για την άμυνά της. Η στάση τους όμως αυτή υπαγορεύτηκε υποχρεωτικά από τις εντολές των Πατέρων να μην έχουν ως Ορθόδοξοι καμία «κοινωνία» με τους καινοτόμους αδελφούς τους.
Ο χώρος του Νέου Ημερολογίου επεδόθη σε μιά λυσσαλέα αντίδραση εναντίον των ανθρώπων αυτών, που δεν δέχτηκαν την ημερολογιακή αλλαγή στην Παράδοσή τους.
10. Το ημερολογιακό σχίσμα σηματοδότησε μιά νέα εποχή για την Ορθοδοξία στον τόπο μας. Έδειξε, ότι παρ’ όλες τις προσπάθειες των ξένων, υπήρξε ακόμη κάποιο εκλεκτό «λείμμα, κατ’ επιλογήν της χάριτος» (Ρωμ. 11, 5). Επέζησε δηλ. ένα «μικρό ποίμνιο» (Λουκ. 12, 32), στο οποίο περιορίστηκε η Εκκλησία του Χριστού!
Την ίδια περίοδο οι θρησκευτικές οργανώσεις άρχισαν να θεριεύουν, ιδίως μετά τον πόλεμο του 1940, που παρατηρήθηκε μιά θρησκευτική έξαρση, όπως συνήθως συμβαίνει μετά από κάθε συμφορά.
Άρχισε όμως να παρατηρείται και μιά αποσύνθεσή τους. Μέλη τους άρχισαν να αποχωρούν απ’ τους κόλπους τους, χωρίς όμως να προσανατολίζονται προς την Πατερική Παράδοση. Και αυτό είναι το άσχημο. Δεν είχαν όμως και τη δυνατότητα ενός τέτοιου προσανατολισμού. Οι αποχωρούντες συνέχισαν να σκέπτονται και να ενεργούν όπως και οι παραμείναντες, καμιά φορά δε, χειρότερα και από αυτούς!
Σημειώνουμε ως τέτοιες χαρακτηριστικές αποχωρήσεις, την αποχώρηση του μακαριστού π. Χαραλάμπους Βασιλόπουλου και του π. Αυγουστίνου Καντιώτη, μετέπειτα Μητροπολίτη Φλώρινας. Ο πρώτος εξακολούθησε να εργάζεται ιεραποστολικά και να έχει αγαστή συνεργασία με τους πρώην αδελφούς του. Ο δεύτερος, τα πρώτα χρόνια της αποχωρήσεώς του, άσκησε οξεία κριτική κατά της αδελφότητας «Ζωή», του Παναγιώτη Τρεμπέλα και, αργότερα, του αρχιμ. Ιερώνυμου Κατσώνη, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπου Αθηνών. Τη φιλοπατριαρχική συμπεριφορά του Ιερώνυμου Κοτσώνη εξακολουθούν ν’ ακολουθούν μέχρι σήμερα οι προερχόμενοι απ’ τις Οργανώσεις Επίσκοποι, Ηγούμενοι και λοιποί γεροντάδες! Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος το 1972 είχε χαρακτηρίσει τον Αθηναγόρα ως «προφηταπόστολο»!..
Τη εποχή αυτή, την αυστηρότερη κριτική άσκησε ένας άλλος κληρικός ο αρχιμανδρίτης Χριστοφόρος Καλύβας, με τα ωρισμένα αποκαλυπτικά βιβλία του, όπως το «Φως και φωτιά» κ. ά.! Δυστυχώς, αυτές οι ενδο-οργανωσιακές αντιδράσεις και διενέξεις, δεν εμπνέονταν από μιά διάθεση αναζήτησης της γνήσιας Πατερικής Παραδόσεως. Άρχισαν όμως να κλονίζουν την αυθεντία των Οργανώσεων μεταξύ του λαού.
11. Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση της απο-ορθοδοξοποίησης και της γενικώτερης θεολογικής αφασίας και θρησκευτικής αδιαφορίας του λεγομένου Ορθόδοξου λαού για την Πατερική παράδοση, στην αρχή του δεύτερου ήμισυ του περασμένου αιώνα άρχισε μιά κάποια αναζήτηση της Ορθοδοξίας. Την αφορμή έδωσε ο μακαριστός π. Ιωάννης Ρωμανίδης, κορυφαίος σύγχρονος θεολόγος, ο οποίος πέθανε το 2001. Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης το 1955 υπέβαλε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας την διδακτορική διατριβή του με θέμα το «Προπατορικό αμάρτημα».
Η διατριβή αυτή ισοπέδωσε στο τόπο μας την σχολαστική θεολογία των ακαδημαϊκών θεολόγων. Πρόβαλε την άγνωστη σε μας Πατερική θεολογία. Την πολέμησε όμως, μ’ όλες του τις δυνάμεις, ο συντηρητικός θεολόγος Παναγιώτης Τρεμπέλας. Περιέργως, ίσως από αντίδραση προς τον οργανωσιακό Παν. Τρεμπέλα, την υποστήριξαν σθεναρά φιλεύθεροι καθηγητές, όπως ο Αμίλκας Αλιβιζάτος κ.ά.
Τότε μεταξύ Τρεμπέλα και Ρωμανίδη είχε διεξαχθεί πολύ ενδιαφέρουσα αλληλογραφία. Για τη σύνταξη των απαντήσεών του προς τον Παν. Τρεμπέλα, ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης πήγε στο Άγιο Όρος και συνεργάστηκε με το μοναχό π. Θεόκλητο Διονυσιάτη, ο οποίος είχε αρκετή οικειότητα με τα πατερικά κείμενα. Ο π. Θεόκλητος τότε, με τη συνεργασία του αυτή με τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη, άρχισε να υποψιάζεται την αλλοίωση που υπέστη η Ορθοδοξία στον τόπο μας από τον παπισμό. Την αλληλογραφία αυτή ο π. Ιω. Ρωμανίδης είχε ετοιμάσει για έκδοση. Δεν την εξέδωσε όμως. Την κράτησε αδημοσίευτη, γιατί ο Παν. Τρεμπέλας αργότερα του ζήτησε συγγνώμη και τον υπερασπίστηκε, όταν ο Στυλιανός Χαρκιανάκις, νυν Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας, τον κατηγόρησε ως αιρετικό.
Σώζονται μέχρι σήμερα τόσο η Αλληλογραφία αυτή, όσο και η «δικογραφία» της καταγγελίας του Στυλιανού Χαρκιανάκη, που σχηματίστηκε στην Ιερά Σύνοδο και η οποία τον απάλλαξε από κάθε κατηγορία για αίρεση. Και τα δύο αυτά κείμενα είναι πολύ σημαντικά και πρέπει να διαβαστούν από όλους όσους θέλουν να γνωρίσουν την Πατερική Θεολογία.
Ο θόρυβος που προκλήθηκε από τη διατριβή του π. Ιωάννη Ρωμανίδη και τις σχετικές αντιδράσεις του Παναγιώτη Τρεμπέλα άρχισαν να προβληματίζουν αρκετούς για την κατάσταση της Ορθοδοξίας στο τόπο μας, που ήταν αποκομμένη από την Πατερική Παράδοση και την ανάγκη επανόδου σ’ αυτήν.
12. Εν τω μεταξύ το 1960, ο Θεός παρεχώρησε το πρώτο ισχυρό πλήγμα κατά της αδελφότητας «ΖΩΗ», που διασπάσθηκε σε δύο κομμάτια. Ένα ήταν ο «ΣΩΤΗΡ», στον οποίο πήγε ο Παν. Τρεμπέλας και άλλα συντηρητικά στελέχη, και άλλο η «ΖΩΗ», στην οποία παρέμειναν τα νεώτερα μέλη της, τα οποία συνήθως ήταν και τα περισσότερο φιλελεύθερα, μερικά απ’ τα οποία πήγαν στο Άγιο ΄Ορος κι’ έγιναν μοναχοί.
Η διάσπαση αυτή κλόνισε την αυθεντία των οργανώσεων, οι οποίες κυριολεκτικά κυριαρχούσαν παντού στη ζωή της Εκκλησίας και ήλεγχαν ασφυκτικά την πνευματική και εκκλησιαστική ζωή του τόπου. Τότε άρχισαν να εκδηλώνονται οι πρώτες ανησυχίες για την Ορθοδοξία από πολλούς πιστούς, και να ασκείται κάποια κριτική για το ρόλο των Οργανώσεων αυτών.
13. Την εποχή αυτή είχαν επιλέξει οι ξένοι ν’ αρχίσουν να επιβάλλουν την τελική υλοποίηση των σχεδίων τους για την αφομοίωση της Ορθοδοξίας από τους Φράγκους. Τα γεγονότα, τα οποία άρχισαν να εκτυλίσσονται τότε, ήταν τα εξής:
α. Το Βατικανό συμφιλιώθηκε με τη Μασονία, με την οποία μέχρι τότε είχε εχθρικές σχέσεις.
β. Το 1958 έγινε Πάπας ο Ιωάννης 23ος , οποίος απ’ τη πρώτη στιγμή ζήτησε την επιστροφή των Ορθοδόξων στον παπισμό.
γ. Από την πλευρά τη δική μας, ο μασόνος Πατριάρχης Αθηναγόρας, έκανε στροφή προς τον παπισμό. Έγινε ο πιό ένθερμος υποστηρικτής της Ενώσεως των δύο Εκκλησιών, την οποία πέτυχε τελικά το 1965! Πρέπει να σημειωθεί ότι τον Αθηναγόρα επέβαλαν στον Πατριαρχικό θρόνο το 1948 οι μυστικές Υπηρεσίες της Αμερικής, με τη συνδρομή της Τουρκίας, αφού προηγουμένως διώχτηκε απ’ τον Πατριαρχικό θρόνο ο μέχρι τότε Πατριάρχης Μάξιμος Ε΄, δήθεν ως τρελλός!
Τα γεγονότα αυτά, πρώτος άρχισε να τα σχολιάζει τότε ο αγιορείτης μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης με πύρινα άρθρα του τα οποία δημοσίευε σε διάφορα περιοδικά, όπως την «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη» του Σχοινά, που έβγαινε στο Βόλο, στο περιοδικό «Άγιος Παύλος», που έβγαζε η αγιορείτικη Μονή του Αγίου Παύλου Ξηροποτάμου, και αργότερα στο «Ορθόδοξο Τύπο», που εξέδιδε ο π. Χαράλαμπος Βασιλόπουλος, με τον αρχικό τίτλο « Τύπος, Ελληνικός –Ορθόδοξος».
Όλα αυτά άρχισαν να προβληματίζουν, ωρισμένα άτομα. Η μεγάλη μάζα όμως των Ορθοδόξων, μάλλον παρέμεινε αδιάφορη και ανυποψίαστη, γιατί δεν υπήρξε παρακίνηση των τότε πνευματικών του οδηγών, στους οποίους έκαναν τυφλή υπακοή. Αυτό έκανε αργότερα τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη να λέει, όποιος κάνει σήμερα υπακοή σε τέτοιους γεροντάδες, πάει κατ’ ευθείαν στη κόλαση!
Ας δούμε όμως τώρα, μερικά από τα καταξιωμένα αυτά εκκλησιαστικά πρόσωπα και τους λεγόμενους «γεροντάδες», που είχαν κάποια ευρύτερη εμβέλεια στο χώρο της Ορθοδοξία. Ας δούμε, πως την εποχή αυτή της θεολογικής αφασίας και θρησκευτικής αδιαφορίας, τα άτομα αυτά, αντιμετώπισαν τους κίνδυνους για την Ορθοδοξία, που άρχισαν πλέον να γίνονται ορατοί. ΄Ετσι θα μπορέσει ο καθένας μας να κρίνει αν τα πρόσωπα μπόρεσαν να αποτινάξουν τη θεολογική αφασία που τους καταπλάκωνε και προσδέθηκαν στο άρμα της Ορθοδοξίας.
μέρος Β'
1. Ο π. Θεόκλητος Διονυσιάτης
α. Περισσότερο υποψιασμένος τα χρόνια αυτά, τέλη της δεκαετίας 1950 και αρχές της δεκαετίας 1960, για τα γεγονότα αυτά ήταν ο π. Θεόκλητος Διονυσιάτης. Είχε άλλωστε κάποια εμπειρία από τις αντιδράσεις του συντηρητικού θεολογικού κατεστημένου από όσα εκτυλίχτηκαν κατά την έγκριση της διδακτορικής διατριβής του π. Ιωάννη Ρωμανίδη, που εκθέσαμε πιό πάνω.
Ο π. Θεόκλητος υπήρξε ίσως την εποχή αυτή η σημαντικώτερη μορφή του αγιορείτικου μοναχισμού. Τα βιβλία του είναι πράγματι αξιόλογα, μοναδικά για την εποχή τους. Ειδικά, η α΄ έκδοση του βιβλίου «Μεταξύ Ουρανού και γης» έγινε αιτία πολλοί νέοι να εγκαταλείψουν τον κόσμο και να στραφούν προς τη μοναχική ζωή.
β. Τον π. Θεόκλητο γνώρισα, όπως και τον γέροντά του π. Γαβριήλ Διονυσιάτη, το 1959 στο Άγιο Όρος. Έκτοτε, είχα πολλές συναντήσεις και συζητήσεις μαζί του, τόσο στο ΄Άγιο ΄Όρος, όσο και στην Αθήνα. Άλλος όμως ήταν ο π. Θεόκλητος τα πρώτα χρόνια της γνωριμίας μας και άλλος, δυστυχώς, ο μετέπειτα.
Τα πρώτα χρόνια της γνωριμίας μας ο π. Θεόκλητος εξέφραζε αρκετά την πατερική Παράδοση. Ήταν ένας αντιπαπικός και ανθενωτικός μοναχός.
Τα πρώτα αυτά χρόνια της γνωριμίας μας ο π. Θεόκλητος ασκούσε οξύτατη κριτική στον Αθηναγόρα. Τον θεωρούσε αιρετικό. Τον αποκαλούσε «στόμα του Άδη»! Δεν ήταν ευχαριστημένος από τους (παλαιούς) αγιορείτες μοναχούς, οι οποίοι αδυνατούσαν να συλλάβουν τα απόψεις του. Ακόμα, ούτε με τον γέροντά του, τον π. Γαβριήλ, ένα πολύ αξιόλογο γέροντα, ήταν ευχαριστημένος ο π. Θεόκλητος.
Αυτόν που εκτιμούσε βαθύτατα ήταν ο π. Αθανάσιος Ιβηρίτης, περί του οποίου μου αποκάλυψε ότι ήταν προηγουμένως ιερέας στο Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας. Εκεί, οι ιερείς του Πατριαρχείου πωλούσαν τη «θεία Κοινωνία» σε άτομα, για να τη χρησιμοποιήσουν στις διάφορες «μαγείες» τους! Ο π. Αθανάσιος, μου είχε πει ο π. Θεόκλητος, εγκατέλειψε το Πατριαρχείο, παραιτήθηκε από την ιερωσύνη και ήρθε το Άγιο Όρος, όπου ζούσε ασκητικά. Ο π. Αθανάσιος αγαπούσε πολύ τον άγιο Νικόδημο Αγιορείτη, και πολύ βοήθησε την «αγιοποίησή» του από το Πατριαρχείο. Σημειωτέον, ότι το Πατριαρχείο προέβη στην «αγιοποίηση» του ως Ορθοδόξου διδασκάλου, ενώ μέχρι τότε όλες οι «αγιοποιήσεις» επικαλούνταν, κι’ όπως είναι το σωστό, ως δικαιολογητική βάση, είτε το μαρτύριο, είτε την οσιακή ζωή τους.
γ. Εν τω μεταξύ άρχισε η επάνδρωση πολλών Μοναστηριών του Αγίου Όρους με οργανωσιακούς μοναχούς. Στις διάφορες συζητήσεις μας διαπίστωσα ότι δεν είχε ιδιαίτερη εμπιστοσύνη και εκτίμηση στους νέους Ηγουμένους, οι οποίοι με την δική του κυρίως βοήθεια εγκαταστάθηκαν στο Άγιο ΄Όρος. Πίστευε όμως ότι «τα παιδιά» τους είναι καλά, και ότι ήταν εύκολο εγκαταλείψουν το πνεύμα των Οργανώσεων, με το οποίο ανατράφηκαν και να «μπολιαστούν» στην αγιορείτικη πραγματικότητα.
δ. Εν τω μεταξύ ο π. Θεόκλητος άρχισε ο ίδιος να μεταλλάσσεται. Άρχισε να συμφιλιώνεται με το Πατριαρχείο. Έφτασε στο σημείο να γίνει ο έμπιστός του στο άγιο Όρος. Το Πατριαρχείο, στα πλαίσια της φαναριώτικης πολιτικής του, προφανώς για να τον κολακεύσει για τη μεταλλαγή του αυτή, άρχισε να δέχεται τις υποδείξεις του στ’ αγιορείτικα ζητήματα. Ο ίδιος δε αποκήρυξε τα πρώτα άρθρα του, με τα οποία στρέφονταν εναντίον του Αθηναγόρα. Τα θεωρούσε πλέον ως προϊόντα νεανικού ενθουσιασμού, που έπαυσαν πλέον να τον εκφράζουν. Ακόμα και τις κακόδοξες δηλώσεις του Αθηναγόρα, τις θεωρούσε ως απλές εκφράσεις, που ειπώθηκαν από τον Πατριάρχη στα πλαίσια των κοινωνικών του σχέσεων! Έπαυσε πλέον να οσφραίνεται κανένα κίνδυνο για την Ορθοδοξία.
ε. Ο π. Θεόκλητος δεν είχε εκτίμηση και σ’ ωρισμένους καταξιωμένους αγιορείτες «γεροντάδες», τους οποίους άκουσα ν’ αποκαλεί «ψευτοαγίους». Μεταξύ αυτών συγκατέλεγε και τον π. Παΐσιο. Σχημάτισα τη γνώμη ότι αυτά τα έλεγε μάλλον από κάποια ζηλοτυπία.
Καλύτερη γνώμη είχε αρχικά για τους «ζηλωτές» του Αγίου Όρους, δηλ. τους Παλαιοημερολογίτες. Γρήγορα όμως άρχισε να καταφέρεται και κατ’ αυτών, όταν θύμωσε, επειδή ο μέχρι τότε φίλος του «ζηλωτής» μοναχός Αρσένιος Κοτέας, δεν του έδωσε ωρισμένα στοιχεία που ζήτησε να τα δημοσιεύσει, προπαντός δε όταν έγινε φιλοπατριαρχικός.
στ. Μετά τη διάσπαση της «Ζωής» το 1960 και τη στροφή μερικών οπαδών της προς το μοναχισμό ο π. Θεόκλητος άρχισε να προσανατολίζεται προς αυτούς, για ν’ αναλάβουν την επάνδρωση του αγίου Όρους. Αυτό και έγινε. Οι μοναχοί αυτοί απόκτησαν με τη βοήθειά του αρκετά μοναστήρια. Κινούνται έκτοτε στο ίδιο μήκος κύματος, που κινήθηκε και ο π. Θεόκλητος στην τελευταία φάση της ζωής του, ακολουθώντας την ίδια φιλοπατριαρχική γραμμή!
2. Ο παπα- Χαράλαμπος Βασιλόπουλος
Μεταξύ των προσώπων, που άρχισαν ν’ ανησυχούν για τα τεκταινόμενα σε βάρος της Ορθοδοξίας, σύμφωνα με τα όσα έβλεπαν το φως της δημοσιότητας, ήμουνα κι’ εγώ. Τότε σπούδαζα στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Είχα διαβάσει με πολύ ενδιαφέρον το βιβλίο του π. Ιωάννη Ρωμανίδη για το»Προπατορικό αμάρτημα» και παρακολουθούσα την αρθρογραφία του π. Θεοκλήτου Διονυσιάτη. Τις ανησυχίες μου αυτές τότε τις εμπιστεύθηκα στον μακαριστό π. Χαράλαμπο Βασιλόπουλο, γνωστό μου από τότε που ήταν ακόμα λαϊκός.
Τον επισκέφτηκα και του εξέθεσα όσα ανησυχητικά στοιχεία είχα υπ’ όψη μου. Ο παπα- Χαράλαμπος συμφώνησε απόλυτα μαζί μου, ότι οι παπικοί ενεργούν σε βάρος της Ορθοδοξίας και οι διάφορες δηλώσεις και ενέργειες του Αθηναγόρα ήταν απαράδεκτες. Τον ρώτησα, τι έπρεπε να γίνει. Μου απάντησε:
- «Ένα βήμα» να κάνουν ακόμα, και θα δεις τι έχει να γίνει!
Εγώ, το πίστεψα και ηρέμησα. Περίμενα «ένα βήμα» να κάνει ακόμα ο Αθηναγόρας. Ήμουνα βέβαιος ότι θα χάλαγε ο κόσμος από τις αντιδράσεις μας. Σε λίγο, γινότανε το επόμενο «ένα βήμα», χωρίς παραδόξως να γίνει τίποτε! Έτρεχα πάλι στον παπα- Χαράλαμπο και του έλεγα τα νέα κατορθώματα του Αθηναγόρα. Ο παπα -Χαράλαμπος μου έδινε πάλι την ίδια απάντηση. Εγώ ηρεμούσα και περίμενα το επόμενο «βήμα»! Και πάλι η ίδια ιστορία, η ίδια απάντηση! Ώσπου, απελπίστηκα και έπαψα να περιμένω. Επαναλήφθηκε ο μύθος του Χταποδιού και της μάνας του Χταπόδας, που έλεγε ο μακαρίτης ο Κόντογλου. Το 1990 επειδή δεν έβλεπα να γίνεται κανένα βήμα, απ’ όσα υπόσχονταν τότε όλοι γεροντάδες, αναγκάστηκα να το κάνω εγώ. Αποτειχίστηκα απ’ την «εκκλησία των πονηρευομένων» Αποτειχισμένος έμεινα οκτώ χρόνια, οπότε απέκτησα «κοινωνία» με την Εκκλησία του Παλαιού ημερολογίου.
Σε κάποια συζήτηση, που είχα με τον μακαριστό παπα-Χαράλαμπο, τον ρώτησα για τους Παλαιοημερολογίτες. Μου είπε:
- Καλοί είναι! Αυτοί έχουν δίκηο. Όχι εμείς!
Τον ξαναρώτησα:
- Τότε, πάτερ μου, γιατί δεν είσαι με τους Παλαιοημερολογίτες;
Μου απάντησε, αμήχανα:
- Δεν μπορώ, δεν μπορώ!.....
Ανέφερα τα παραπάνω για τις απόψεις του παπά – Χαράλαμπου, όχι μόνο γιατί την εποχή αυτή σκέπτονταν κατά τον ίδιο τρόπο περίπου και άλλοι «γεροντάδες», αλλά και για το γεγονός ότι από τότε άρχισε να εκδίδει την αγωνιστική εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος». Η εφημερίδα αυτή, μολονότι μέχρι σήμερα δεν μπόρεσε να απεμπλακεί πλήρως απ’ τα οργανωσιακά πλοκάμια, έχει συμβάλλει σημαντικά με την αρθρογραφία της στην αφύπνιση της Ορθόδοξης συνείδησης πολλών πιστών.
3. Ο π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος
α. Ήμουνα μάλλον δευτεροετής φοιτητής Θεολογίας, όταν γνώρισα τον π.
Επιφάνιο. Ομολογώ ότι εντυπωσιάστηκα από τη γνωριμία αυτή. Την εποχή εκείνη, που «όλα τάσκιαζε η φοβέρα των οργανώσεων και τα πλάκωνε η σκλαβιά του ευσεβισμού» ήταν το κάτι άλλο. Ανυπόκριτος! Σοφός και ενάρετος! Πολυτάλαντος! Άνθρωπος μεγάλης αγάπης, ακόμα και προς τους εχθρούς του, τους οποίους, όπως έλεγε, προσπαθούσε να «εκδικηθεί» ευεργετώντας τους!
Όταν τον γνώρισα ήταν ακόμα διάκονος. Δεν είχε θέση σε ναό. Έμενε στο ίδρυμα των «Τριών Ιεραρχών», επί της οδού Μενάνδρου 4. Για να εξοικονομεί τα έξοδά του έκανε διορθώσεις στα βιβλία, που εξέδιδε ο εκδοτικός οίκος Παπαδημητρίου. Τότε, τον είχαν πλησιάσει άλλοι δύο φοιτητές. Αργότερα απέκτησε πολλά πνευματικά παιδιά, μεταξύ των οποίων είναι οι σημερινοί Μητροπολίτες Νέας Σμύρνης Συμεών Κούτσας, Έδεσσας Ιωήλ Φραγκάκος, ο πρωτοσύγκελος της Αρχιεπισκοπής Αθηνών πρωτοπρεσβύτερος Θωμάς Συνοδινός, κ.ά.
΄Οταν χειροτονήθηκε ιερεύς, τον έκανα και εγώ για ένα διάστημα πνευματικό μου.
β. Για το θέμα του παπισμού, που εγώ τότε ενδιαφερόμουνα ιδιαίτερα, ο π. Επιφάνιος δεν ανησυχούσε, όπως όλοι οι πνευματικοί την εποχή εκείνη. Πίστευε, ότι ήταν «νεφύδριο», όπως έλεγε ο Μέγας Αθανάσιος για τον «αρειανισμό». Νόμιζε ότι τα πράγματα θα άλλαζαν γρήγορα, όταν θα πέθαινε ο Αθηναγόρας! Αδυνατούσε να συλλάβει το μέγεθος του προβλήματος. ΄Ηταν άλλωστε άγνωστα τα τόσα στοιχεία, που είναι σήμερα γνωστά σε μας. Παρά ταύτα, και με τα ελάχιστα αυτά στοιχεία, που είχε τότε υπόψη του, έγραφε εναντίον του παπισμού, του οικουμενισμού, του Αθηναγόρα και όλων των φιλενωτικών! Και σ’ αυτό διέφερε από τους άλλους πνευματικούς της εποχής εκείνης.
Αργότερα άρχισε να πιστεύει, ότι ο Αθηναγόρας και ωρισμένοι επίσκοποι του Φαναρίου υπερέβησαν τα όρια ασφαλείας από ένα Ορθόδοξο. Γι’ αυτό, το 1970, υποστήριξε τη διακοπή του μνημοσύνου του ονόματος του Αθηναγόρα. Δεν συμφωνούσε όμως και με τη παύση της «κοινωνίας», με όσους μνημόνευαν τον Αθηναγόρα, γιατί νόμιζε ότι έτσι θα αποκόπτονταν κάποιος από την Εκκλησία.
Ο π. Επιφάνιος είναι εκείνος που εξώθησε τον Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιο, με τον οποίο συνδεόταν στενά, να σταματήσει το μνημόσυνο του ονόματος του Αθηναγόρα. Ο Μητροπολίτης Αμβρόσιος πράγματι έπαυσε το μνημόσυνο του Αθηναγόρα το 1970. Το παράδειγμα του Αμβροσίου ακολούθησε τότε και ο Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης. Ύστερα, και ο Παραμυθίας Παύλος Καρβέλης. Διατήρησαν όμως «κοινωνία» με όσους εξακολουθούσαν να μνημονεύουν τον Αθηναγόρα. ΄Ετσι, η διακοπή αυτή του μνημόσυνου ήταν «κολοβή» και φαιδρή, γιατί σε μιά γιορτή που μπορεί να συλλειτουργούσε ένας απ’ τους τρεις αυτούς Μητροπολίτες, με κάποιον άλλο Μητροπολίτη των Νέων χωρών, ο μεν ένας δεν μνημόνευε τον Αθηναγόρα, τον μνημόνευε όμως ο άλλος στην ίδια λειτουργία! Οπότε μιά τέτοια διακοπή του μνημοσύνου, που την εισηγήθηκε π. Επιφάνιος, δεν ήταν ιδαίτερα οδυνηρή για τον Αθηναγόρα. Μάλλον, οι πονηροί φαναριώτες θα γελούσαν σε βάρος μας!
Όλα τα βαρυσήμαντα κείμενα του αείμνηστου Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως Αμβροσίου, σχετικά με την διακοπή του μνημόσυνου του Αθηναγόρα, είναι γραμμένα από τον π. Επιφάνιο. Τα κείμενα αυτά, όπως και πολλά άλλα που έγραφε, συνήθως προηγουμένως, προτού τα κυκλοφορήσει, μου τα διάβαζε στο τηλέφωνο, ή μου τα έστελνε σε αντίγραφο, να εκφράσω τη γνώμη μου, ή υποδείξω τυχόν διορθώσεις, που νόμιζα χρήσιμες. Πολλές φορές σε πολλά σημεία διαφωνούσα μαζί του. Τις διαφωνίες μου αυτές, άλλοτε τις αποδεχόταν, άλλοτε όχι!
γ. Το πρόβλημα με τον π. Επιφάνιο ήταν, αφενός μεν, η θεολογία την οποία εξέφραζε, και κυρίως η «εκκλησιολογία» του, και αφετέρου, ο λεγόμενος «αντι-παλαιοημερολογιτισμός» του.
Στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν τρία θεολογικά ρεύματα. Ένα «συντηρητικό», ένα «φιλελεύθερο» και ένα άλλο, από τα μέσα του 20ου αιώνα, το «Παραδοσιακό».
Ο π. Επιφάνιος μολονότι είχε διαβάσει τους Πατέρες ,ως φοιτητής ακόμα, όπως έλεγε, ήταν περισσότερο συντηρητικός θεολόγος. Το καυχιόταν άλλωστε ο ίδιος γι’ αυτό. Εξάλλου ήταν και εγκεφαλικός τύπος. Η θεολογία του και η «εκκλησιολογία» του ήταν επηρεασμένη περισσότερο από το συντηρητικό πνεύμα, το οποίο στην Ελλάδα εξέφραζαν καθηγητές, όπως ο Ανδρούτσος, τον οποίο θεωρούσε «αυθεντία» κ.ά. Η περίφημη Δογματική του Ανδρούτσου, όπως είχε εμπιστευθεί ο Ιω. Καρμίρης στον π. Ιω. Ρωμανίδη, είναι μετάφραση παπικού συγγράμματος!
Ως εκ τούτου, ο π. Επιφάνιος, είχε μεγάλη εκτίμηση στους συντηρητικούς καθηγητές των Θεολογικών Σχολών, όπως τον Παν. Τρεμπέλα, τον Παν. Μπρατσιώτη, τον Χρ. Ανδρούτσο, τον Κων. Μουρατίδη κ. ά. Δεν συμφωνούσε όμως, με το π. Ιω. Ρωμανίδη, η θεολογία του οποίου ήταν καθαρά Πατερική.
Ήταν αντίθετος σε κάποιες θεολογικές θέσεις και του νυν Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθέου Βλάχου, ο οποίος τότε ήταν ακόμα αρχιμανδρίτης και είχε ιδιαίτερες σχέσεις μαζί του.
Το πόσο συντηρητικός υπήρξε στη θεολογία του ο π. Επιφάνιος φαίνεται και από κάτι που μου είπε κάποτε, με αφορμή τις παρ’ ηλικία χειροτονίες ωρισμένων κληρικών. Ας υποτεθεί, μου είπε, ότι ήταν κάποτε επίσκοπος και κατέβαινε απ’ τον ουρανό ο Απ. Παύλος, ζητώντας του να τον χειροτονήσει ιερέα. Θα του έβαζε μετάνοια. Στη συνέχεια θα τον ρωτούσε, πόσο χρονών είναι. Αν του έλεγε ότι είναι 29 ετών και έξη μηνών, θα τον συμβούλευε να ξαναπάει στον ουρανό και να επιστρέψει μετά από έξη μήνες, μέχρι να συμπληρώσει το όριο των 30 ετών της ηλικίας του, που ορίζουν οι Ιεροί Κανόνες. Τότε θα τον χειροτονούσε!....
δ. Σε μιά συνάντηση, που έγινε στο Χαλάνδρι, στο σπίτι του νυν Παλαιοημερολογίτη Μητροπολίτη Αμερικής Παύλου, ο οποίος τότε ήταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, προκλήθηκε σφοδρή σύγκρουση μεταξύ π. Ιω. Ρωμανίδη και π. Επιφανίου. Στη συνάντηση αυτή συζητήθηκε το θέμα του Παλαιού Ημερολογίου. Ο π. Επιφάνιος υποστήριζε, όπως πάντα, ότι οι Παλαιοημερολογίτες είναι σχισματικοί και εκτός Εκκλησίας! Αντίθετη γνώμη είχε ο π. Ιω. Ρωμανίδης. Την τεκμηρίωνε με αδιάσειστα πατερικά θεολογικά επιχειρήματα. Ο π. Ιω. Ρωμανίδης υποστήριξε, όπως πάντα, τους Παλαιοημερολογίτες. Πίστευε ότι είχαν κι’ έχουν δίκηο. Το «Ημερολογιακό» έλεγε είναι «Κανονικοδογματικό ζήτημα»! Δεν είχα την ευκαιρία να παρευρεθώ στη συζήτηση αυτή. Μου τη μετέφερε όμως, τόσο ο Μητροπολίτης Παύλος, όσο και ο ίδιος ο π. Ιω. Ρωμανίδης.
Ο τελευταίος, «έξω φρενών» μου είπε την επομένη μέρα για τον π. Επιφάνιο:
- Τι είναι αυτά που λέει αυτός ο άνθρωπος! Αυτός είναι ο Επιφάνιος, που μου επαινείς;
Και μου εξιστόρησε όλη τη συζήτησή τους, εκφράζοντας την απόλυτη
αντίθεσή του με τις θεολογικές απόψεις του.
ε. Σημειωτέον, ότι ο π. Επιφάνιος είχε συγκρουσθεί για θεολογικά θέματα και με τον π. Θεόκλητο Διονυσιάτη, ο οποίος ήταν περισσότερο εμποτισμένος από την πατερική θεολογία, παρά από την ακαδημαϊκή, που ήταν ο μακαριστός γέροντας.
Με αυτά τα δεδομένα, είναι ευεξήγητη η στάση του π. Επιφανίου απέναντι στους Παλαιοημερολογίτες, τους οποίους θεωρούσε σχισματικούς, ακόμα και αιρετικούς! Θεωρούσε την παύση της «κοινωνίας» με τους κακοδόξους επισκόπους, μόνο ως δικαίωμα των πιστών, και όχι ως υποχρέωσή τους. Δεν ήθελε να ακούσει για παύση «κοινωνίας» με όσους «κοινωνούν» με αιρετικούς!
Φαίνεται ότι τον αντι- παλαιοημερολογιτισμό τον μετέδωσε σ’ αυτόν ο συμπατριώτης του π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος, τον οποίο εκτιμούσε βαθύτατα. Ο π. Ιωήλ έγραψε ένα μικρό βιβλίο για το Παληό Ημερολόγιο. Σ’ αυτό εξέτασε το Παλαιό Ημερολόγιο κυρίως ως αστρονομικό ζήτημα!
Ο π. Επιφάνιος κατέστη ο περισσότερο γνωστός αντι- παλαιοημερολογίτης. Σ’ αυτό τον βοήθησαν όχι μόνο οι πολλές γνώσεις του, αλλά και οι πολλές του ικανότητες, ώστε με λογικά επιχειρήματα να μπορεί να επιβάλει τη γνώμη του και εκεί ακόμα που τυχόν δεν είχε δίκηο. Από την άλλη μεριά η επίσημη εκπροσώπηση της Εκκλησίας του Παλαιού Ημερολογίου δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ μέχρι σήμερα να αντικρουστούν συστηματικά οι απόψεις αυτές του π. Επιφανίου.
στ. Είναι χαρακτηριστική μιά επιστολή, που έστειλε ο π. Επιφάνιος σε κάποιο αγιορείτη μοναχό, ονόματι Νικόδημο, παληό πνευματικό του τέκνο. Ο μοναχός αυτός ζήτησε τη γνώμη του για το αν θα πρέπει να παύσει η συνοδεία του το μνημόσυνο του Αθηναγόρα.
Ο π. Επιφάνιος στην απάντησή του αυτή δέχεται μεν την παύση του μνημοσύνου του Αθηναγόρα, αρνείται όμως την προσχώρηση στους «Ζηλωτές» (δηλ. τους Παλαιοημερολογίτες). Την επιστολή αυτή ξαναδημοσιεύει σε συνέχειες η εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος». ΄Εχει δε διαφημιστεί τόσο πολύ η επιστολή αυτή, ώστε έγινε το εντρύφημα κάθε Νεοημερολογίτη.
Μεταγενέστερα όμως, όταν εξ αιτίας του π. Ιωάννη Ρωμανίδη γνώρισα κάπως την Πατερική Θεολογία, διαπίστωσα πόσο ανερμάτιστη είναι η επιστολή αυτή. Μπορώ να πω, ότι σχεδόν όλα τα στοιχεία και οι ισχυρισμοί της είναι ανιστόρητοι και αθεολόγητοι. Σκέφτηκα πολλές φορές να την αντικρούσω με τα νεώτερα δεδομένα. Δεν το απεφάσισα όμως για συναισθηματικούς, και άλλους λόγους.
Πάντως οι απαράδεκτες από πλευράς Πατερικής Παραδόσεως αυτές απόψεις του π. Επιφανίου, επηρέασαν και επηρεάζουν αρνητικά μέχρι σήμερα πολύ κόσμο, θεολόγους, κληρικούς και μοναχούς, «γεροντάδες», όπως και τον π. Παΐσιο, όπως έλεγε ο ίδιος σε γνωστό μου μοναχό.
ζ. Είναι χαρακτηριστικά δύο περιστατικά, που μου ανέφερε ο ίδιος ο π. Επιφάνιος:
Το πρώτο αφορά τον τότε αρχιμανδρίτη και νυν πρώην Μητροπολίτη Φλωρίνης Αυγουστίνο Καντιώτη, ο οποίος είχε αποφασίσει κάποτε να γυρίσει με το Παληό Ημερολόγιο. ΄Οταν το έμαθε ο π. Επιφάνιος τον μετέπεισε με την διαλεκτική ικανότητα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι παληότερα ο π. Επιφάνιος με τον τότε αρχιμ. Αυγουστίνο Καντιώτη είχε πάει στην Κερατέα, όπου διέμενε ο παλαιοημερολογίτης επίσκοπος Βρεσθένης Ματθαίος Καρπαθάκης, για να τον συμφιλιώσει με τον ηγέτη της Εκκλησίας του Παλαιού Ημερολογίου Μητροπολίτη πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομο Καβουρίδη, για τη διένεξή τους του 1937, περί του αν οι Νεοημερολογίτες κατέστησαν από το 1924 σχισματικοί. ΄Οταν τον ρώτησα πως το έκανε αυτό, αφού θεωρεί τους Παλαιοημερολογίτες σχισματικούς και «εκτός Εκκλησίας», μου απάντησε ότι πήγε μόνο ως συνοδός του π. Αυγουστίνου. Περί τούτου γράφει σχετικά ο θεολόγος Σταύρος Καραμήτσος στο βιβλίο του « Η αγωνία στον κήπο της Γεσθημανή».
η. Το δεύτερο περιστατικό αφορά τον μακαριστό π. Φιλόθεο Ζερβάκο, που είναι μιά σπουδαία μορφή του μοναχισμού.
Ο π. Φιλόθεος Ζερβάκος πάντα συμπαθούσε το Παληό Ημερολόγιο. Ήδη, από το 1924 συμβούλευε τα μοναστήρια ν’ ακολουθούν το Παληό. Και υποσχόταν ότι και ο ίδιος θα το ακολουθούσε. Πράγματι, κάποτε προτού το αποφασίσει, ανέβηκε στην κορυφή ενός βουνού και εκεί κάθησε προσευχόμενος όλη τη νύκτα. Ζητούσε να τον φωτίσει ο Θεός, αν θα πρέπει να προσχωρήσει στην Εκκλησία του Παληού Ημερολογίου, ή όχι. Και πράγματι τη νύκτα εκείνη, όπως έγραψε ο ίδιος, άκουσε μέσα του μια φωνή, που του είπε:
- Το Παληό είναι το ορθό!
Τη φωνή αυτή θεώρησε φωνή του Θεού. Αμέσως γύρισε αυτός και το
μοναστήρι του με το Παληό. Ο π. Επιφάνιος στενοχωρήθηκε πολύ με την απόφαση αυτή του π. Φιλόθεου Ζερβάκου. Φρόντισε, όσο μπορούσε μαζί με άλλους και τον μετέστρεψαν πάλι στο Νέο!
Και τη «φωνή του Θεού», που άκουσε ο μακαριστός γέροντας, κανένας δεν την αναφέρει σήμερα. Αν η φωνή αυτή του έλεγε, να πάει με το Νέο Ημερολόγιο, δεν θα υπήρχε αντι –παλαιοημερολογίτης, που να μην την έχει κάνει φλάμπουρο και ... ταμπούρλο!
θ. Ο π. Επιφάνιος για τη στάση του αυτή απέναντι στους Παλαιοημερολογίτες επικαλούνταν ως επιχείρημα το ότι δημιούργησαν σχίσμα στην Εκκλησία, το οποίο δεν ξεπλένει, όπως τόνιζε, ούτε αίμα μαρτυρίου, κατά τον άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο.
Όταν σε κάποια συζήτησή μας έκρουσα τον κώδωνα του κινδύνου της Ορθοδοξίας από τους Λατινόφρονες Πατριάρχες, μου είπε:
- Αχ, να μην υπήρχαν αυτοί οι Παλαιοημερολογίτες και θα έβλεπες, τι θα έκανα!
Έκπληκτος, του απάντησα:
- Πάτερ μου, υπόθεσε, πως δεν υπάρχουν οι Παλαιοημερολογίτες. Γιατί δεν κάνεις αυτό που προστάζουν οι Κανόνες κι’ οι Πατέρες; Και όχι μόνο αυτό, αλλά πολεμάς όσους έκαμαν αυτό, που λένε οι Πατέρες;
Μετά από αυτά, δεν δόθηκε άλλη συνέχεια στη συζήτησή μας.
ι. Μιά άλλη δε φορά, ο «Ορθόδοξος Τύπος» είχε δημοσιεύσει ένα άρθρο με φοβερά στοιχεία για τη διάβρωση της Ορθοδοξίας από τον Οικουμενισμό. Ο π. Επιφάνιος έτυχε να λάβει γνώση του φύλλου της εφημερίδας αυτής μιά μέρα προ της κυκλοφορίας της. Ανησύχησε πολύ από το δημοσίευμα αυτό. Φοβήθηκε, μήπως το εκμεταλλευτούν οι Παλαιοημερολογίτες. Έπεισε τους υπευθύνους της εφημερίδας αυτής να πολτοποιήσουν το τεύχος αυτό και ανέλαβε τα έξοδα για την εκτύπωση νέου, χωρίς το επίμαχο δημοσίευμα!
ια. Από την άλλη μεριά, ο π. Επιφάνιος εκμεταλλεύονταν ορισμένες άστοχες ενέργειες Παλαιοημερολογιτών για να πλήξει την Εκκλησία τους. Είχαν όμως και κάποια δικαιολογία οι άνθρωποι αυτοί, γιατί βρίσκονταν σε διωγμό από τους επισκόπους της κρατικής Εκκλησίας. Ακόμα, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι Παλαιοημερολογίτες, πολλές φορές, δεν είχαν και την καλύτερη εκπροσώπηση. Αυτό έδωσε πολλές φορές ευκαιρίες στον π. Επιφάνιο για οξεία κριτική σε βάρος τους. Εγώ, όμως αν και δεν ήμουνα την εποχή εκείνη Παλαιοημερολογίτης, τους βοηθούσα, όσο μπορούσα. Αυτό ενοχλούσε τον π. Επιφάνιο. Γι’ αυτό σε μια συζήτηση μου είπε:
- Θα πας στη κόλαση, γιατί γίνεσαι αιτία, η μισή Ελλάδα να είναι με το
Παληό!
Του απάντησα:
- Ευτυχώς, πάτερ μου, γιατί η άλλη μισή Ελλάδα, εξ αιτίας σου, είναι με
τον...πάπα!
ιβ. Πατά ταύτα, παρά τις διαφωνίες μας, τον αγαπούσα και με αγαπούσε
ιδιαίτερα. Δεν υπήρχε μέρα, που να μην επικοινωνήσουμε τουλάχιστο τηλεφωνικά, και μάλιστα όχι μιά φορά, άλλα και δυό και τρεις φορές.
Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση με τον π. Επιφάνιο ήταν ότι πολλές φορές, μολονότι ήταν όντως σοφός άνθρωπος, ζητούσε τη γνώμη μου, και ενίοτε, άλλαζε τη δική του. Νομίζω ότι τον αδίκησαν οι περιστάσεις της εποχής του, μέσα στις οποίες έζησε. ΄Ηταν κι’ αυτός «τέκνο της εποχής» του.
Είμαι βέβαιος, πως αν ζούσε σήμερα ο π. Επιφάνιος, θα άλλαζε στάση σε πολλά πράγματα. Ήταν τίμιος άνθρωπος. Αν ζούσε τώρα, θα λάμβανε υπόψη του τα σημερινά δεδομένα της προδοσίας της Ορθοδοξίας από τους ανάξιους ποιμένες της. Πιστεύω πως θα συμφωνούσαμε στις αντιδράσεις μας, απέναντι σ’ αυτή την κατάσταση.
Τότε, πίστευε, ότι όλοι οι επίσκοποι της Εκκλησίας της Ελλάδος, ίσως πλην ενός, του τότε Μητροπολίτη Περιστερίου Αλέξανδρου, ήταν αντιπαπικοί και αντιαθηναγορικοί!
Σήμερα όμως, που θα έβλεπε πως με τη γραμμή, που αυτός χάραξε και υιοθέτησαν οι Νεοημερολογίτες επίσκοποι, πνευματικοί, γεροντάδες, μοναχοί, θεολόγοι και λαϊκοί, όλοι οι επίσκοποι της Εκκλησίας της Ελλάδος, πλην ενός ίσως, είναι φιλοπαπικοί και φιλοπατριαρχικοί, αλλά και Λατινόφρονες, θα αντιμετώπιζε διαφορετικά αυτά τα θέματα.. Όταν θα διαπίστωνε ότι ήδη έγινε η Ένωση των Εκκλησιών, θα είχε αλλάξει γνώμη και τακτική!
Είμαι μάλλον βέβαιος, πως θα είμασταν σήμερα σ’ ένα κοινό μέτωπο! Κρίμα, που δεν ζει σήμερα αυτός άνθρωπος! Κρίμα!
μέρος Γ'
4. Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης
α. Τον μακαριστό π. Ιωάννη Ρωμανίδη γνώρισα το 1972. Είχα διαβάσει προηγουμένως, το βιβλίο του «Προπατορικό αμάρτημα». Δεν ξέρω, αν τότε είχα καταλάβει πολλά πράγματα. Μάλλον, όχι!
Η γνωριμία μου μαζί του ήταν για μένα μεγάλη ευλογία του Θεού, γιατί έγινε αιτία να γνωρίσω την Πατερική Θεολογία. Συνδέθηκα μαζί του. Πολλές μέρες κάθε βδομάδα, για πολλές ώρες, είμασταν μαζί, συζητώντας θεολογικά. Τότε άρχισα να καταλαβαίνω το βιβλίο του «Προπατορικό αμάρτημα». Νέους ορίζοντες στη σκέψη μου άνοιξε και το βιβλίο του «Ρωμηοσύνη», που πρωτοκυκλοφόρησε το 1975.
β. Από την προσωπική μου αυτή εμπειρία μαζί του, σχημάτισα τη εντύπωση ότι ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης, κατά λάθος της ιστορίας γεννήθηκε στην εποχή μας.
Έπρεπε ο άνθρωπος αυτός να είχε γεννηθεί τον 4ο, ή 5ο αιώνα, το «χρυσό αιώνα» της Εκκλησίας. Τότε, που έζησαν οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας. Υπήρξε μαθητής του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ και πνευματικό παιδί του γέροντα Ιερώνυμου, που ήταν παληά στο Σιμωνοπετρίτικο μετόχι στην Ανάληψη της Αθήνας. Θεωρούσε τον π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ ως το μεγαλύτερο Ορθόδοξο θεολόγο. Ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ πολέμησε τον παπισμό και τον οικουμενισμό, κόβοντας κάθε «κοινωνία» με όλα τα Πατριαρχεία και τις νεοημερολογίτικες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Σύμφωνα με πληροφορίες, που δεν μπόρεσα μέχρι σήμερα να επαληθεύσω, ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, όταν πέθανε δεν βρέθηκε παπάς να τον κηδεύσει, επειδή δεν είχε με καμιά Εκκλησία «κοινωνία»!
γ. Ο π. Ιωάννης ήταν στην πραγματικότητα ένας σύγχρονος Πατέρας της Εκκλησίας. Ένας ασκητής, που προσευχότανε, ξενυχτώντας, πάνω σ’ ένα σκαμνί, με το κομποσχοίνι στο χέρι. Άλλωστε και η μητέρα του Ευλαμπία, ήταν μοναχή στη Σουρωτή της Θεσσαλονίκης.
Η σκέψη του ήταν συνέχεια στους Πατέρες. Σκεφτόταν πως έπρεπε να αντιμετωπιστούν τα σχέδια.του παπισμού και του Οικουμενισμού, για την άλωση της Ορθοδοξίας. ΄Ηταν παθιασμένος με την υπόθεση της Ορθοδοξίας. Πίστευε ότι μόνο ένας πραγματικός μοναχισμός, θεμελιωμένος στη διδασκαλία των Πατέρων, και όχι στα δυτικά πρότυπα, θα βοηθούσε την Εκκλησία. Γι’ αυτό ήταν εχθρικός τόσο προς τις οργανώσεις, όσο και προς την φιλοπαπική τακτική ωρισμένων επισκόπων και θεολόγων. Έφθασε μάλιστα ολόκληρη Θεολογική Σχολή στον τόπο μας να καταγγείλει ως αιρετική.
Αυτό βέβαια του δημιούργησε και εχθρούς, μεταξύ των οποίων και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος με επιστολή του το απείλησε με καθαίρεση. Η επιστολή αυτή τον είχε θλίψει τόσο πολύ, ώστε σ’ αυτή μάλλον πρέπει ν’ αποδοθεί και ο πρόωρος θάνατός του σε ηλικία 74 χρόνων, το 2001.
Γνώριζε όσο κανένας άλλος Ορθόδοξος, ίσως και παπικός, τη παπική θεολογία. Μετείχε άλλωστε στην αρχική του φάση, ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος στο «Θεολογικό Διάλογο» με τους Λατίνους.
γ. Θα σημειώσω μερικά σημεία απ’ τις πληροφορίες, ή απόψεις του, που άκουσα από τον ίδιο, όπως ότι:
Η Ένωση των Εκκλησιών έγινε το 1965, με συμφωνία που υπόγραψε ο Πατριάρχης Αθηναγόρας με τον πάπα Παύλο 6ο. Τη συμφωνία αυτή την καμουφλάρισαν με την ταυτόχρονη άρση των αναθεμάτων. Το μοντέλο της Ενώσεως είναι η αναγνώριση από τους Ορθοδόξους του δόγματος του Πρωτείου του Πάπα, με ταυτόχρονη αναγνώριση από αυτόν του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ως «πρώτου» της ελληνόρρυθμης Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία με το λατινόρρυθμο άλλο τμήμα θα αποτελούν, λόγω της μεταξύ τους «κοινωνίας», την Μια υπό τον Πάπα καθολική Εκκλησία. Έτσι, τόσο οι Ορθόδοξοι, όσο και οι παπικοί, θα διατηρούν όλοι τα δόγματά τους, ως έθιμα, όπως τόνιζε από παληά ο Αθηναγόρας. Τότε θα καταργηθεί και η Ουνία, γιατί δεν θα έχει πλέον λόγο υπάρξεως, αφού οι Ορθόδοξοι θα τους έχουν αντικαταστήσει. Τότε, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως δεν θα είναι προκαθήμενος μιας μικρής Εκκλησίας Ρωμηών στην Πόλη, αλλά πραγματικός Οικουμενικός Πατριάρχης όλων των Ορθοδόξων, δηλ του ελληνόρρυθμου κομματιού της Μιας υπό τον Πάπα Εκκλησίας!
Ότι οι Ορθόδοξοι στην Ελλάδα δεν καταλαβαίνουν τίποτα, όταν τους μιλάει κάποιος για την Ορθοδοξία. Ενθουσιάζονται προς στιγμή, αλλά μετά ξεχνιούνται. Τα βάζουν όλα αυτά στο ντουλάπι, για να τα ξαναθυμηθούν κάποτε, όταν χρειαστεί να κάνουν επίδειξη των γνώσεών τους σε τρίτους.
Ότι μεγαλύτερο κακό κάνουν στην Ορθοδοξία οι λεγόμενοι συντηρητικοί, οι σύγχρονοι «Φαρισαίοι», παρά οι φιλελεύθεροι, που παρομοίαζε με τους «Σαδδουκαίους», που έζησαν την εποχή του Χριστού. Τόνιζε δε, ότι ο Χριστός τα περίφημα «ουαί», τα είπε για τους Φαρισαίους.
Ότι οι Παλαιοημερολογίτες έχουν δίκηο κι’ η Εκκλησία τους έχει χάρη και μυστήρια. Πίστευε όμως πως αν δεν είχε γίνει το σχίσμα το 1924 , θα ήταν άλλη η κατάσταση της Ορθοδοξίας στην Ελλάδα.
Διατηρούσε ιδιαίτερα καλές σχέσεις με αρκετούς επισκόπους των Παλαιοημερολογιτών, για μερικούς από τους οποίους πολλές φορές έλεγε «οι δικοί μας επίσκοποι»! Όταν δε για πρώτη φορά μετά τη χειροτονία τους συνάντησε δυο απ’ αυτούς τους επισκόπους μέσα σε κεντρική οδό της Αθήνας, έσκυψε, τους έβαλε μετάνοια μέσα στο δρόμο και τους φίλησε το χέρι!.
δ. Ο π. Παΐσιος
Τον γνώρισα όταν επέστρεφε από το Σινά. Δεν θυμάμαι την ακριβή ημερομηνία. Τον είχα φιλοξενήσει περίπου δεκαπέντε μέρες. Τότε ίσως δεν είχε άλλες γνωριμίες στην Αθήνα. Ερχόταν μάλιστα ωρισμένοι θεολόγοι, που σκέπτονταν ν’ αποχωρήσουν απ’ τη αδελφότητα της οργανώσεώς τους. Μερικοί απ’ αυτούς κατέφυγαν στο ΄Αγιο Όρος, όπως κι’ ο ίδιος ο π. Παΐσιος.
Τότε μου είχε διηγηθεί ωρισμένες μοναχικές του εμπειρίες, όπως εκείνη, που όταν ήταν στο μοναστήρι του στην Κόνιτσα, είδε ουράνια κλίμακα αγγέλων να δοξολογεί το Θεό. Η αποκάλυψή του αυτή σε μένα, μάλλον με σκανδάλισε, γιατί ήξερα ότι αυτά δεν πρέπει να διατυμπανίζονται ευκαίρως ακαίρως. Γι’ αυτό δεν επεδίωξα άλλες συναντήσεις και συζητήσεις μαζί του.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι κάποτε, συνοδευόμενος από νέο ηγούμενο, επεσκέφθη τον π. Θεόκλητο Διονυσιάτη, και μάλωσε μαζί του, γιατί ο τελευταίος «τα έβαζε» με γνωστό Νεορθόδοξο θεολόγο. Άλλοτε όμως ισχυρίζονταν ο ίδιος, ότι ο διάβολος έβαλε το θεολόγο αυτό κι’ έγραψε βιβλίο με κατάκριτες απόψεις!
Άλλοτε, σε ανθρώπους δικούς μου είχε προβλέψει ότι εκείνη τη χρονιά δεν θα βάφαμε κόκκινα αυγά, γιατί θα γίνονταν πόλεμος με την Τουρκία.
Άλλοτε, συζητώντας με δύο αξιωματικούς του στρατού, τους είπε ότι όταν θα πάρουμε την Πόλη, ό ένας απ’ αυτούς θ’ αναλάμβανε την στρατιωτική διοίκησή της!...
Και άλλοτε, έλεγε ότι ο Βαρθολομαίος είναι ο καλύτερος Πατριάρχης, που οικονόμησε ο Θεός στην εποχή μας για την Εκκλησία του! Γι’ αυτό, κι’ ο Βαρθολομαίος, όπως πληροφορούμαι, σκέπτεται να τον αγιοποιήσει προσεχώς!...
Όλα αυτά με έκαναν να κρατήσω αποστάσεις μαζί του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν ήταν ένας βιαστής, με πολλούς ασκητικούς αγώνες, τους οποίους όμως οι θαυμαστές του μάλλον έχουν κατά καιρούς υπερβάλει κατά πολύ, ώστε να φαίνεται ότι ξεπερνούν και αυτούς τους αγώνες των μεγάλων ασκητών της εποχής των Πατέρων της Εκκλησίας.Ο π.Παϊσιος ήταν ένας ενάρετος και άξιος του σεβασμού μας μοναχός.
ε. Ο π. Πορφύριος
Τον γνώρισα τη δεκαετία του 1970. Τότε είχε πρωτοπάει στον Ωρωπό. Ζούσε μέσα σ’ ένα παράπηγμα από τσιμεντόλιθους. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση. ΄Ηταν ένα από τα τρία πρόσωπα, που επέδρασαν καταλυτικά στη ζωή μου. Τα άλλα δύο ήταν ο π. Επιφάνιος και ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης. Για λόγους ευνόητους δεν μπορώ εγώ να αφηγηθώ εμπειρίες απ’ τον π. Πορφύριο, που με αφορούν. Υπάρχουν άλλα άτομα, που τα γνωρίζουν απ’ ευθείας από τον ίδιο.
Από το στόμα του π. Πορφυρίου άκουγα πατερικά λόγια, που άκουγα και από τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη, τον οποίο όμως δεν γνώρισε προσωπικά ποτέ. Τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη τον εκτιμούσε βαθύτατα ως Ορθόδοξο θεολόγο. Πολλές φορές δε ζητούσε από μένα να του πω τι λέει ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης. για διάφορα θέματα που συζητούσαμε, ή άλλες πληροφορίες γι’ αυτόν.
Μου διηγείτο πολλά περιστατικά απ’ τη ζωή του, τα οποία ατυχώς, παρά τις προτροπές φίλων μου δεν τα κατέγραψα.
Τον επισκεπτόμουνα τακτικότατα και μιλούσαμε κατ’ ιδίαν πολύ. Εξομολογήθηκα πολλές φορές σ’ αυτόν. ΄Ηταν θαυμάσιος στην εξομολόγηση. Έλεγα ποτέ να μην τελειώσει η εξομολόγηση. Ποτέ δεν χάρηκα τόσο την εξομολόγηση, όσο αυτή κάτω απ’ το πετραχήλι του. Τον ένοιωθα πραγματικά ως γιατρό. Μερικές φορές με πήρε τηλέφωνο σπίτι μου για να ρωτήσει τη γνώμη μου για την νομοκανονική υπόσταση του μοναστηριού του.
Συνήθως πήγαινα με φίλους μου, μερικοί απ’ τους οποίους ήταν με το Παλαιό, ένας δε από τους οποίους είναι ο νυν Μητροπολίτης Αμερικής Παύλος. Τους αγαπούσε ιδιαίτερα και μου έλεγε για τα άτομα αυτά τα καλύτερα λόγια. Κάποτε ο π. Παύλος, δεν ήταν ακόμα Μητροπολίτης, είχε επισκεφθεί τον π. Πορφύριο με τον Μητροπολίτη Λαύρο, που ανήκε στη Ρωσική Σύνοδο της Διασποράς και είχε κάνει παλαιά τον αφορισμό κατά του Οικουμενισμού και όλων των Οικουμενιστών. Ο π. Πορφύριος αγκάλιασε το Μητροπολίτη Λαύρο, τον φιλούσε και επαινούσε την παρουσία του στην Αμερική. Τότε οι Ρώσοι της Διασποράς είχαν ακόμα «κοινωνία» με την Εκκλησία του Παλαιού Ημερολογίου της Ελλάδας. Τώρα, δυστυχώς, ενώθηκαν με τη Μόσχα.
Άλλοτε πάλι μας μιλούσε για να ένα άγιο μοναχό, όπως τον χαρακτήριζε. Ήταν Παλαιοημερολογίτης και ονομάζονταν Μωϋσής. Ο μοναχός Μωϋσής ήταν άνθρωπος της νοεράς προσευχής, με θείες εμπειρίες και διορατικό χάρισμα. Ζήτησε μάλιστα από τους Παλαιοημερολογίτες φίλους μου αν μπορούσαν να του βρουν μια φωτογραφία του. Ο π. Μωϋσής αυτός, ήταν πνευματικό τέκνο του π. Παχωμίου, ενός αγίου ανθρώπου, που ίδρυσε τη σκήτη των αγίων Πατέρων στη Χίο, Ο Παχώμιος αυτός ήταν «πνευματικός» του αγίου Νεκταρίου. Ο δε π. Μωϋσής είχε ιδρύσει και αυτός δύο παλαιοημερολογίτικα μοναστήρια στη Κορινθία.
Μου αποκάλυψε ακόμα ότι ο γέροντάς του στο Άγιο Ορος, που ονομάζονταν π. Παντελεήμων, τον οποίο θεωρούσε άγιο, ήταν ζηλωτής, και μάλιστα απ’ τους πιό αυστηρούς. Ζηλωτής επίσης ήταν και ο αδελφός του γέροντά του π. Παντελεήμονα, που ζούσαν μαζί στα Καυσοκαλύβια του Αγίου Όρους.
Θα αναφερθώ επίσης σε μιά ερώτηση, που μου έκανε κάποτε για ένα γνωστό θεολόγο. Με ρώτησε, αν τον θεωρώ Ορθόδοξο, ή όχι. Όταν του απάντησα ότι τον θεωρώ αιρετικό, μου είπε
- Ναι! ΄Ετσι είναι! Είναι αιρετικός!
Άλλη φορά όταν του είπα ότι θα πήγαινα στην Εύβοια να γνωρίσω ένα
φημισμένο γέροντα, είπε:
-Ε, τι θα πας να κάνεις εκεί. Δεν λέει τίποτα αυτός!
Και εννοούσε ότι δεν άξιζε πολλά πράγματα.
Άλλοτε μου εκμυστηρεύτηκε ότι ήταν στενοχωρημένος, για μερικά λόγια που έμαθε ότι είπε γι’ αυτόν ο π. Παΐσιος. Απεναντίας, αγαπούσε πολύ τον π. Σωφρόνιο στην Αγγλία. Πολύ καλά λόγια άκουσα από το στόμα του και για τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ.
Μ’ αυτές τις προσωπικές μου εμπειρίες θα κλείσω το σημείωμά μου αυτό, χωρίς ν’ αναφερθώ για ευνόητους λόγους, στις γνωριμίες μου με μερικά άλλα σύγχρονα άτομα, τα οποία εκτιμώ βαθύτατα, επειδή βρίσκονται ακόμα στη ζωή.
Ας με συγχωρέσουν οι αδελφοί για την πολυλογία μου, που με παρέσυρε αγάπη μου για τα πρόσωπα αυτά, το καθένα απ’ τα οποία με το δικό του τρόπο έδωσε τη μαρτυρία του. Ο Θεός να αναπαύει όλους. Και ν’ ανταμώσουμε μιά μέρα, την ανέσπερη ημέρα Κυρίου, στη Βασιλεία Του. Αμήν.
Πηγή : http://orthodoxia.forumup.gr/about348-orthodoxia.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου