ΜΙΑ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΤΟΥ ΒΑΤΙΚΑΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ

Ο νεοεκλεγείς τον Αύγουστον του 1671 δια την θέσιν του Βαϋλου εν Κων/πόλει, Τζιάκομος Κουϊρίνι, προτιθέμενος να αναχωρήση εκ Βενετίας δια την έδραν του, εδέχθη την επίσκεψιν του Νουντσίου της Αγίας  Έδρας, όστις τω εξέθηκε το κάτωθι  διαβολικόν σχέδιον, το οποίον ο ρηθείς Κουϊρίνι υπέβαλε δι΄ εκθέσεώς του εις την Γερουσίαν.

(Μiscellanea Codici—Archivio di Stato,  Τόμος 4.) :

«… εις το Πατριαρχείον της Κων/πόλεως υφίσταται τώρα μέγα σχίσμα, διότι οι υποψήφιοι Πατριάρχαι είνε τέσσαρες: Μεθόδιος, Παρθένιος, Παϊσιος και Διονύσιος. Εξ άλλου, οκτώ Έλληνες  μητροπολίται είνε κρυφά καθολικοί και θερμοί θιασώται της ενώσεως των δύο Εκκλησιών. Ούτοι τρέφουν από καιρού τα αισθήματα ταύτα, αλλ΄ εδίσταζον, εκ φόβου μήπως αποκαλυφθούν, να τα εκδηλώσουν. Τώρα όμως νομίζουν ότι επήλθεν η κατάλληλος ώρα, ίνα προβούν εις πραξικόπημα, επιτυγχάνοντες ώστε να καταλάβη τον Πατριαρχικόν θρόνον εις Καθολικός, όστις θα παρεχώρει εις όλους τους «μισσιοναρίους» της Ρωμαϊκής Εκκλησίας να διαδώσουν την Καθολικήν Πίστιν. –Εκ πείρας ούτοι γνωρίζουν ότι τούτο δεν είναι καθόλου δύσκολον, αρκεί να υπάρχη η υποστήριξις πρεσβευτού τινος μεγάλης Δυνάμεως εν Κων/πόλει, εφόσον είναι γνωστόν ότι ο Κύριλλος Λούκαρις, καίτοι ήτο μεστός σφαλμάτων και αιρεσιών, όχι μόνον εξελέγη, αλλά και παρέμεινε Πατριάρχης επί 27 σχεδόν έτη, μόνον καο μόνον χάρις εις την προστασίαν του Ολλανδού Πρέσβεως και δεν απεχώρησε του Πατριαρχείου, παρά μετά τον θάνατον του εν λόγω πρέσβεως.
Και προ αυτού ακόμη, ο Πατριάρχης Νεόφυτος, παρέμεινεν επί 21 περίπου έτη, χάρις εις την προστασίαν του Άγγλου πρέσβεως και θα παρέμενε και περισσότερον χρόνον, αν ο ίδιος, λόγω γήρατος, δεν απεχώρει εις το Μοναστήριον της Αγίας Μονής εν Χίω, όπου και απέθανεν. Οι εν λόγω Μητροπολίται ανέφερον ότι δύναται δια πολύ μεγαλείτερον λόγον να εκλεγή και διατηρηθή εις Καθολικός Πατριάρχης, αν οι Καθολικοί πρεσβευταί και ιδία ο της Αυλής της Βιέννης, ο της Φαλλίας και ο της Γαληνοτάτης Αυθεντίας της Βενετίας, ήθελον τον προστατεύσει. Οι εν λόγω Μητροπολίται είνε: ο Ιγνάτιος της Χίου, ο Ιάκωβος της Άνδρου, ο Ιωσήφ επίσκοπος της Σάμου, ο Παρθένιος αρχιεπίσκοπος Μυτιλήνης, Παρθένιος μητροπολίτης Μεθύμνης, Ζαχαρίας μητροπολίτης Νάξου και Θεοφάνης. Οι Μητροπολίται ούτοι συνεννοήθησαν να επιτύχουν την εκλογήν ενός εξ αυτών, διότι άλλους Καθολικούς δεν γνωρίζουν, και αν η Αυτού Αγιότης ο Πάπας ή το Ιερόν Σωματείον της προπαγάνδας, έχουν γνώσιν περί υπάρξεως και άλλου τινός Καθολικού, θα ευχαριστηθούν να το μάθουν οι ειρημένοι, οι οποίοι δεν επιζητούν άλλο τι, παρά να περιέλθη το Πατριαρχείον εις χείρας ενός Καθολικού.                                                                                                                    

Οι εν λόγω Μητροπολίται απέστειλαν ένα εξ αυτών ήτοι τον Μητροπολίτην της Νάξου εις Ρώμην, ίνα ενεργήση παρά τη Αγία Έδρα και τω Ιερώ Σωματείω της Προπαγάνδας και διαβιβασθούν θερμαί συστάσεις προς τον εν Βιέννη Αυτοκράτορα, προς τον Βασιλέα της Γαλλίας  και την Δημοκρατίαν της Βενετίας, όπως υποστηριχθή το ιερόν τούτο σχέδιον και ασφαλώς θα επιτευχθή το ποθούμενον, αν δοθούν εις τους Πρεσβευτάς ωρισμέναι έγγραφοι διαταγαί.                                                                                                                                                   Ο κίνδυνος είναι μέγας, διότι, αν γνωσθή σχετικόν τι εις τους σχισματικούς, όχι μόνον θα ματαιωθή η εκλογή, αλλά διατρέχουν και κίνδυνον δια την ζωήν των οι ρηθέντες ιεράρχαι και δη κατά τρόπον ακατανόμαστον. Προ τοιούτου κινδύνου, είναι απαραίτητος η σιωπή η απόλυτος. Δια τούτο οι εν λόγω Ιεράρχαι δεν ηθέλησαν να διατυπώσουν εγγράφως τας προθέσεις των, ίνα μη τυχόν πέση το έγγραφον εις χείρας των Τούρκων ή των σχισματικών. Διότι εν τοιαύτη περιπτώσει η ζωή των θα διέτρεχεν άμεσον κίνδυνον. Το ίδιον συνέβη και με τον Γαβριήλ μητροπολίτην Γάνου και Χώρας, όστις απηγχονίσθη, διότι τω ευρέθη μία επιστολή σταλείσα εις Μόσχαν. Συκοφαντηθείς αδίκως, απηγχονίσθη δημοσία εις την πύλην του Πατριαρχείου. Ο Πατριάρχης Παρθενάκης απηγχονίσθη δια την αυτήν αιτίαν εκ μιάς επιστολής του, εις τρόπον ώστε οι εν λόγω Μητροπολίται έχοντες υπ΄ όψιν τα παραδείγματα ταύτα, έκριναν προτιμότερον και ασφαλέστερον να εμπιστευθούν το σπουδαίον μυστικόν εις την Ρώμην δι΄ απεσταλμένου παρά να διακινδυνεύσουν την έγγραφον διατύπωσίν του.