Η ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ του Αγίου Ιουστίνου (Πόποβιτς)

Ποία είναι τα μέσα αυτά και αι δυνάμεις; Αι άγιαι ευαγγελικαί αρεταί:  η πίστις και η αγάπη, η νηστεία και η προσευχή, η πραότης και η ταπείνωσις, η ευσπλαγχνία και η αγαθωσύνη, η ελπίς και η υπομονή, η αλήθεια και η δικαιοσύνη. Πραγματοποιηθείσαι αι αρεταί αυταί δίδουν άγιον άνθρωπον, δηλαδή τέλειον και ωλοκληρωμένον άνθρωπον. Ο τοιούτος άνθρωπος γνωρίζει το πραγματικόν νόημα και του κόσμου και της ζωής, και εργάζεται με ολόκληρον το είναι του προς πραγματοποίησιν του δοθέντος σκοπού εις όλας τας περιοχάς της ανθρωπίνης δραστηριότητος. Υφασμένος από τας αγίας αρετάς, ο τοιούτος άνθρωπος, αντλεί ακαταπαύστως με την αορτήν του είναι του όλας τας αθανάτους δυνάμεις εκ του αειζώου Θεανθρώπου. Δια τούτο αισθάνεται ήδη εις αυτήν την ζωήν αθάνατος και αιώνιος, δια τούτο και εις έκαστον άλλον άνθρωπον βλέπει εν αθάνατον και αιώνιον ον. Αι ευαγγελικαί αρεταί είναι αγωγοί του θείου φωτός, εκάστη εξ αυτών εισάγει εις τον άνθρωπον δέσμην φωτός. Ένεκα τούτου ο άγιος ακτινοβολεί, φωτίζει και διαφωτίζει. Ούτος φέρει εν εαυτώ «το Φως του κόσμου», το Φως τούτο του φωτίζει ολόκληρον τον κόσμον, ώστε να βλέπη και το αιώνιον νόημά του και την αιωνίαν αξίαν του. Το Φως του κόσμου είναι ταυτοχρόνως και το «Φως της ζωής», τούτο φωτίζει την οδόν η οποία οδηγεί τον άνθρωπον εις την αθανασίαν και την αιώνιον ζωήν. Εις τον ανθρώπινον κόσμον μας το φως και η ζωή είναι συνώνυμα, όπως είναι συνώνυμα το σκότος και ο θάνατος.