Τροπάριον : Ιερόν ηγέρθη κέρας θεόφροσι, της κεφαλής των απάντων ο Σταυρός εν ω αμαρτωλών νοουμένων,συνθλώνται τα κέρατα πάντα· δι΄ ου νυν υψουμένου, προσκυνούμεν αυτόν, και μεγαλύνομεν.

Ερμηνεία.

 

Το όνομα του κέρατος σημαίνει μεν την Βασιλείαν κατά τον Άγιον Αθανάσιον, επειδή δια του κέρατος του περιέχοντος το έλαιον του χρίσματος εχρίοντο οι Βασιλείς· περί ου είρηται: «Εκεί εξανατελώ κέρας τω Δαβίδ» (Ψαλμ. ρλα: 17) σημαίνει δε και την δόξαν· κυρίως όμως σημαίνει την δύναμιν και το όπλον. Λέγεται δε κέρας η δύναμις εκ μεταφοράς των κερασφόρων ζώων, τα οποία έχουν ως δύναμιν και όπλον τα κέρατα· οίον βόες, κριοί, τράγοι, έλαφοι, και άλλα. Όθεν εάν κανέν τοιούτον ζώον χάση τα κέρατά του, ευθύς χάνει και την δύναμίν του, και γίνεται ευκολοπίαστον από τους κυνηγούς. Ο Μελωδός λοιπόν στοχασθείς, ότι ο Ζαχαρίας εν τη εννάτη Ωδή είπε: «Και ήγειρε κέρας σωτηρίας ημίν εν τω οίκω Δαβίδ του παιδός αυτού» (Λουκ. α: 69) δια τούτο προσφυώς προσήρμοσε το ρητόν αυτό εις το Τροπάριον τούτο της εννάτης Ωδής, και λέγει, ότι υψώθη εις τους θεόφρονας και πιστούς Χριστιανούς, ένα ιερόν κέρατον: ήτοι μία δύναμις και δόξα και όπλον. Ποίον; Ο Σταυρός δηλαδή του Χριστού, όστις Χριστός είναι κεφαλή των απάντων· «Παντός γαρ ανδρός, ο Παύλος φησί, κεφαλή εστίν ο Χριστός» (α΄ Κορ. ια: 3). Προσφυώς δε εδώ κεφαλήν των απάντων ωνόμασε τον Χριστόν και όχι άλλο όνομα, ίνα αινιγματωδώς φανερώση, ότι ώσπερ τα ζώα επ΄της κεφαλής έχουσι τα κέρατα· ούτω και ο Δεσπότης Χριστός σταυρωθείς έχει ως τρία κέρατα επί της κεφαλής: το όρθιον μέρος δηλαδή, και τα δύο πλάγια του Σταυρού· με του οποίου την δύναμιν τσακίζονται τα κέρατα και αι δυνάμεις των νοητών αμαρτωλών: ήτοι των αντικειμένων Δαιμόνων, των αρχηγών γενομένων της κακίας εις τους αμαρτωλούς, κατά το ρητόν του Δαβίδ: «Και πάντα τα κέρατα των αμαρτωλών συνθλάσω» (Ψαλμ. οδ: 10). Λέγων δε ο Μελωδός όλα τα κέρατα, φανερώνει, ότι με το όρθιον και άνω μέρος του Σταυρού συντρίβονται τα κέρατα των Δαιμόνων των εμφιλοχωρούντων τω αέρι· με τα δύο δε πλάγια συντρίβονται τα κέρατα των απίστων και των αιρετικών. Όθεν επειδή σήμερον ο ρηθείς Σταυρός υψούται, δια τούτο και ημείς προσκυνούμεν αυτήν: ήτοι την κεφαλήν του Σταυρού: τουτέστιν τον Χριστόν. Προσκυνούντες δε πάλιν τον Χριστόν, ενταυτώ μεγαλύνομεν και εσέ την γεννήσασαν τον Χριστόν. Συνήθειαν γαρ ιδιαιτέραν έχει ο θείος ούτος Κοσμάς, να τελειώνη τας περισσοτέρας Ωδάς των Κανόνων του, με ένα και το αυτό τέλος· καθώς τούτο ποιεί και εν τη παρούση Ωδή. Άμποτε δε και συ, αδελφέ, δια μέσου της δυνάμεως του Σταυρού, να ταπεινώσης το φρόνημά σου, και να τσακίσης το κέρατον της υπερηφανίας και φιλοδοξίας, όπου σε πολεμούν· καθώς σοι παραγγέλλει ο Προφητάναξ λέγων: «Μη επαίρετε εις ύψος το κέρας υμών» (Ψαλμ. οδ: 5). Πρέπει γαρ οι Χριστιανοί να μη παρανομούν όλως, μηδέ να αμαρτάνουν, αλλά να μεταχειρίζωνται κάθε αρετήν· αφ΄ ου όμως αμαρτήσουν, πρέπει να ταπεινώνωνται, κατηγορούντες τον εαυτόν των ως αμαρτωλόν, αλλ΄ όχι και να υπερηφανεύωνται, ίνα μη διπλώς κολασθώσι, και ως αμαρτωλοί, και ως υπερήφανοι. Δια τούτο ο Δαβίδ προστάζει τους τοιούτους λέγων: «Είπα τοις παρανομούσι, μη παρανομείτε, και τοις αμαρτάνουσι, μη υψούτε κέρας» (Ψαλμ. οδ: 5). Εάν λοιπόν συ, αγαπητέ, ταπεινώνης και συντρίβης το κέρατον της υπερηφανίας, ήξευρε ότι θέλει σε υψώσει ο Θεός· επειδή ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται (Λουκ. ιδ: 11)· και ακολούθως θέλει υψώσει την δόξαν και δύναμίν σου κατά το δαβιτικόν: «Και υψωθήσεται το κέρας του Δικαίου» (Ψαλμ. οδ: 10).