Η ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ του Αγίου Ιουστίνου (Πόποβιτς)

Εις την Εκκλησίαν ως κοινωνίαν το παρελθόν είναι πάντοτε παρόν, διότι ο Θεάνθρωπος Χριστός, ο Οποίος είναι «χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας», ζη αδιακόπως εις το θεανθρώπινον σώμα Του με την αυτήν αλήθειαν, με την αυτήν αγιότητα, με το αυτό αγαθόν, με την αυτήν ζωήν, και κάμνει ολόκληρον το παρελθόν διαρκές παρόν. Δια τούτο ο άνθρωπος της ορθοδόξου πίστεως δεν είναι ποτέ μόνος του, αλλά πάντοτε εις κοινωνίαν με όλα τα άλλα μέλη της Εκκλησίας και με όλα τα όντα. Όταν αυτός κάμη κάποιαν σκέψιν, την κάμνει με φόβον και ένθεον τρόμον, διότι γνωρίζει ότι εις την πράξιν του αυτήν συμμετέχουν μυστηριωδώς όλοι οι Άγιοι. Οι Ορθόδοξοι κατά τούτο είναι Ορθόδοξοι: ότι έχουν ακαταπαύστως την αίσθησιν της θεανθρωπίνης καθολικότητος, θερμαινόμενοι με αυτήν και φυλαττόμενοι με προσευχήν και ταπείνωσιν. Δεν κηρύττουν ποτέ τους εαυτούς των, δεν καυχώνται ποτέ δια τον άνθρωπον, δεν ικανοποιούνται ποτέ με τον γυμνόν ανθρωπισμόν και δεν ειδωλοποιούν ποτέ τον ουμανισμόν. Εις όλας τας οδούς των ομολογούν και κηρύττουν τον Θεάνθρωπον, όχι τον άνθρωπον. Διατί; Διότι γνωρίζουν ότι ο άνθρωπος και η ανθρωπίνη κοινωνία χωρίς τον Λόγον ως την άφθαρτον ένωσιν και ενότητά των, τρέχουν ασυγκρατήτως προς την αλογίαν και προς τον ζόφον του μη είναι, ή μάλλον του «φευ είναι».