Η ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ του Αγίου Ιουστίνου (Πόποβιτς)

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΡΟΟΔΟΣ

Παρατηρήσατε πρώτον τας βασικάς αρχάς της ευρωπαϊκής ουμανιστικής προόδου, δηλαδή την μεταφυσικήν της. Είναι σαφές δι΄ όλους τους φυσιολογικούς οφθαλμούς, ότι ο ευρωπαϊκός ανθρωπιστικός πολιτισμός συστηματικώς αμβλύνει την αίσθησιν της αθανασίας, έως ότου αυτή εξαφανισθή εντελώς, ούτως ώστε να ισχυρίζεται ο Ευρωπαίος άνθρωπος, όπως ο Νίτσε, «σαρξ είμαι και μόνον σαρξ». Τούτο δε σημαίνει: είμαι θνητός και μόνον θνητός. Επεκράτησεν ούτως εις την Ευρώπην το σύνθημα: ο άνθρωπος είναι θνητόν ον. Τούτο αποτελεί την «φόρμουλαν» του ουμανιστικού ανθρώπου και την ουσίαν της προόδου του. Πρώτον υποσυνειδήτως και εν συνεχεία συνειδητώς, συστηματικώς και επί τούτω εκαλλιεργείτο εις τον Ευρωπαίον άνθρωπον δια της φιλοσοφίας, της επιστήμης και του πολιτισμού του η συνείδησις ότι ούτος είναι εξ ολοκλήρου θνητός. Η επίγνωσις αυτή διεμορφούτο βαθμηδόν εις την εξής πεποίθησιν: ο θάνατος είναι αναγκαιότης. Ο θάνατος αναγκαιότης! Υπάρχει μεγαλυτέρα φρίκη και προσβολή και περίγελως;   Ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου είναι αναγκαίος δια τον άνθρωπον! Είπατέ μου, υπάρχει εδώ ίχνος λογικής, έστω και της ελαχίστης, έστω και εκείνης του νηπίου, ή ακόμη εκείνης των εντόμων; Μήπως τυχόν ο Ευρωπαίος άνθρωπος πνιγμένος και αλεσμένος εις τον μύλον του θανάτου, που λέγεται γη, έχασε και το τελευταίον μόριον του νου και έχει πέσει εις παραλήρημα;