Άγιος Ιουστίνος (Πόποβιτς) : Άνθρωπος και Θεάνθρωπος.

Εις την ουσίαν της η πτώσις του ανθρώπου συνίστατο εις την επανάστασιν του ανθρώπου εναντίον της θεοειδούς οργανώσεως του είναι του, διότι ο άνθρωπος εγκατέλειψε τον Θεόν και τα του Θεού, και περιώρισε εαυτόν εις καθαράν ύλην, εις γυμνόν («ψιλόν») άνθρωπον. Με την πρώτην επανάστασίν του εναντίον του Θεού ο άνθρωπος, κατώρθωσε να εκδιώξη εν μέρει τον Θεόν εξ εαυτού, εκ της συνειδήσεώς του, εκ της θελήσεώς του, και να παραμείνη εις την καθαρώς ανθρωπίνην φύσιν, εις τον καθαρόν «χομινισμόν» του (homo, hominis), και τοιουτοτρόπως εις τον καθαρόν ουμανισμόν--  Horribile dictum (φρικτόν ειπείν)—αλλ΄ ο ουμανισμός είναι ακριβώς το βασικόν κακόν, το πρωταρχικόν κακόν του ανθρώπου. Εν ονόματι του αυτονόμου ουμανισμού ο άνθρωπος εξεδίωξε τον Θεόν εις μίαν υπερανθρωπίνην υπερβατικότητα και παρέμεινεν όλος εις εαυτόν μόνος και εν εαυτώ μόνον. Παρά ταύτα όμως δεν κατώρθωσεν ο άνθρωπος να αποβάλη εντελώς από τον εαυτόν του τους θεοειδείς χαρακτήρας (ιδιώματα) του πνεύματός του, ούτοι παρέμειναν δια να εμφανίζωνται και εις τον ουμανισμόν του υπό μορφήν νοσταλγίας δια την άπειρον πρόοδον, δια την άπειρον γνώσιν, δια την άπειρον τελειοποίησιν, δια την άπειρον ύπαρξιν. Ενσυνειδήτως ή ασυνειδήτως, εις όλους τους αγώνας τους οποίους διεξάγει εν τω ουμανισμώ του ο άνθρωπος, τείνει να επαναφέρη εις εαυτόν το απολεσθέν θεοειδές. Και εν μέρει το επιτυγχάνει: τόσον, όσον είναι σαναγκαίον δια να αισθανθή πως ο ίδιος μόνος του, με την καθαρώς ανθρωπίνην, την άνευ Θεού (α-θεωμένην) φύσιν του, ουδέποτε δύναται να διορθώση το πνεύμα του, να αποκαταστήση το θεοειδές του είναι του. Ο άνθρωπος δι΄ όλων των ουμανιστικών νοσταλγιών του ουσιαστικώς κραυγάζει δια τον Θεάνθρωπον.                                

Δια τούτο η εμφάνισις του Θεανθρώπου Χριστού εις αυτόν τον κόσμον ήτο και φυσική και έλλογος και αναγκαία. Διότι μόνον ο Θεάνθρωπος απαλλάττει εντελώς από όλα τα βάσανα το ανθρώπινον πνεύμα, το ασθενήσαν και αθεωθέν υπό του ουμανισμού. Μόνος Αυτός ικανοποιεί κάθε δίψαν του θεοειδούς ανθρωπίνου είναι: και την δίψαν δια την άπειρον ζωήν, και την δίψαν δια την άπειρον δικαιοσύνην, και την δίψαν δια την άπειρον αλήθειαν, και την δίψαν δια το άπειρον αγαθόν, και την δίψαν δι΄ όλας τας γενικώς θείας απεραντοσύνας.          

    Συνεχίζεται.