Ιερομόναχος Ευθύμιος Τρικαμηνάς. ερμηνεία του 15ου Κανόνος από το νέο βιβλίο του, που μόλις κυκλοφόρησε.

Τό ἔτος 1261 μετά ἑξηκονταετῆ σχεδόν δουλεία ἔγινε ἡ ἀνάκτησις καί ἀπελευθέρωσις τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπό τούς σταυροφόρους. Ὁ αὐτοκράτωρ Μιχαήλ Η΄ ὁ

Παλαιολόγος, διά νά ἀποφύγη νέα ἐκστρατεία τῶν σταυροφόρων ἐναντίον τοῦ Βυζαντίου, ἠθέλησε νά ἀποσπάση τήν εὔνοια καί φιλία τοῦ Πάπα. Τό ἐνέχυρο πού θά ἐδίδετο καί τό πρός θυσίαν σφάγιο τό ὁποῖο θά κατετίθετο στόν παπικό βωμό ἦτο φυσικά ἡ Ὀρθοδοξία, ἡ ὁποία ἔπρεπε νά ὑποταχθῆ εἰς τόν Παπισμό ἀναγνωρίζοντας τό «Filioque», τήν παπική ἐξουσία καί αὐθεντία ἐφ’ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, τά ἄζυμα στή Θεία Λειτουργία καί ὅ,τι ἄλλο ἠξίουν οἱ Πάπες. Ὁ αὐτοκράτωρ διά νά ἐπιτύχη τόν σκοπόν του ἔπρεπε νά ἔχη σύμμαχο καί ὁμόφρονα καί τόν Πατριάρχη. Ἦτο δέ, Πατριάρχης τότε ὁ Ἰωσήφ, ἄνδρας ἀνθενωτικός καί κατά πάντα ὀρθόδοξος.

Τό 1274 ἔγινε στή Λυών Σύνοδος παπική, στήν ὁποία ἔστειλε ἀντιπροσωπεία ὁ αὐτοκράτωρ, χωρίς τήν συγκατάθεσι τοῦ Πατριάρχου. Σύμφωνα μέ τούς παπικούς

ἱστορικούς, ἀναφέρει ὁ Ἀνδ. Δημητρακόπουλος (ὅπ. ἀν., σελ. 94) οἱ Ὀρθόδοξοι ἀντιπρόσωποι ἐδέχθησαν τήν ἕνωσι μέ τόν Πάπα. Ἐν συνεχείᾳ ὁ αὐτοκράτωρ, προκειμένου νά ἑδραιωθῆ ἡ ἕνωσις, ἄρχισε νά ἐξορίζη καί νά βασανίζη

ποικιλοτρόπως τούς Ὀρθοδόξους ἀνθενωτικούς. Ὁ Ἀνδ. Δημητρακόπουλος, ἀντλώντας ὑλικό ἀπό τούς ἱστορικούς Παχυμέρη, Γρηγορᾶ καί Νικηφ. Χοῦμνο, ἀναφέρει τά ἑξῆς:

«Μετά τήν ἀναχώρησιν τῶν πρεσβευτῶν ὁ Αὐτοκράτωρ συλλαβών τινας τῶν ἑδραίως τοῖς δόγμασι τῶν πατέρων αὐτῶν ἐμμενόντων ἀπηνῶς ἐβασάνισε. “Πάντα ἦσαν

ἐνεργά τῷ βασιλεῖ, λέγει ὁ Γρηγορᾶς, δημεύσεις, ἐξορίαι, φυλακαί, ὀφθαλμῶν ἀφαιρέσεις, μάστιγες, χειρῶν ἐκτομαί.

Τότε τήν ἀδελφήν αὐτοῦ Εὐλογίαν ἀποδοκιμάζουσαν τήν ἕνωσιν ἐξώρισε · τότε τόν Πατριάρχην Ἰωσήφ εἰς τήν Μονήν τῆς Περιβλέπτου ἔπεμψε, εἶτα δέ καί ἐν τῇ Χηλῇ, φρούριον ἐπινησίδιον πλησίον τοῦ στόματος τοῦ Εὐξείνου πόντου, περιώρισε · τότε τόν ρήτορα Ὁλόβωλον (οὗ πρότερον τήν ρῖνα καί τά χείλη ἐξέκοψε) πρῶτον μέν ἐδέσμευσε καί ἀπηνῶς καί ἀπανθρώπως ᾔκισε, ἔπειτα δέ μακρῷ σχοινίῳ ἔδεσεν ἐκ τοῦ τραχήλου αὐτόν τε καί τόν Ἰασίτην καί ἑξῆς ἄλλους δέκα τόν ἀριθμόν · καί τούς μέν δύο πρώτους ἐπεφόρτισε προβάτων ἐντέροις, ἅπερ τῆς κόπρου εἰσέτι γέμοντα περί τόν λαιμόν αὐτῶν ἐτυλίσσοντο, τόν ρήτορα τῆς Ἐκκλησίας Ὁλόβωλον διαφερόντως καί ἥπασι προβάτων κατά στόμα ἐκέλευσε τύπτεσθαι, καί οὕτως ἀνά τήν πόλιν ἅπασαν πρός χλεύην περιαγαγεῖν. Τάς δέ νήσους Λῆμνον, Σκῦρον, Κέω καί τήν πόλιν Νίκαιαν ἐπλήρωσεν ἐξορίστων · τούς ἀδελφούς Μανουήλ καί Ἰσαάκιον, συγγενεῖς αὐτοῦ ὄντας καί πρό πολλοῦ ἐν φυλακῇ · ἐξέκοψε τήν ῥρῖνα τοῦ ἰατροῦ Πέρδικα · ἐξετύφλωσε Παχώμιόν τινα ἄνδρα σεμνόν, καθώς καί τόν Γαλησιώτην Γαλακτίωνα καί τόν σεβάσμιον Λάζαρον τόν Γοριανίτην · ἐγλωσσοτόμησε τόν κατά Λατίνων ἐν στίχοις πολιτικοῖς συγγράψαντα μοναχόν Μελέτιον, καί ἄλλα πολλά θηριώδη ἔργα ἔπραξε”. Καί ὡς ὁ βιογράφος τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ἀθανασίου λέγει (παρ’ Ἀλλατίῳ de Consens, p. 759), “Πάντες φυγάδες καί μετανάσται γεγόνασιν, ὅσοι μή πεπώκασι τό τῆς ἀνατροπῆς θολερόν τῆς αἱρέσεως ἐκεῖνο πόμα · καί διηρπάγησαν μέν οὐσίαι · ἐστενοχωροῦντο τά δεσμωτήρια τῷ πλήθει τῶν κατακλείστων, καί πάντα θορύβου καί ταραχῆς ἐπληρώθησαν”» (ὅ.π., σελ. 97).

Νά σημειωθῆ ἐδῶ ὡς ἐν παρόδῳ ὅτι ὅλα αὐτά τά ὑπέστησαν οἱ φανεροί καί ἀφανεῖς ὁμολογητές αὐτοί τῆς πίστεως, διότι δέν ἐδέχοντο νά ἀναγνωρίσουν τά τρία κεφάλαια, δηλαδή πρωτεῖον, ἔκκλητον καί μνημόνευσι τοῦ Πάπα κατά τήν τάξιν τῆς μνημονεύσεως τῶν ὀρθοδόξων Πατριαρχῶν (ὅπ. ἀν., σελ. 96).