12
Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος αναφέρει κάπου στό βιβλίο του ότι “πρίν την πτώση μας οι δαίμονες μας λένε ότι ο Θεός είναι φίλος του ανθρώπου^ μετά την πτώση μας όμως λένε ότι είναι αμείλικτος”. Αυτό είναι το πανούργο ψέμμα του πονηρού: να μας πείσει ότι οποιοδήποτε κακό στη ζωή μας έχει σαν αιτία του τη διάθεση του Θεού^ ότι ο Θεός είναι Εκείνος που θά μας συγχωρήσει ή θά μας τιμωρήσει. Θέλοντας να μας ρίξουν στην αμαρτία και μετά να μας κάνουν να χάσουμε κάθε ελπίδα να ελευθερωθούμε απʼ αυτή, προσπαθούν να παρουσιάσουν το Θεό ότι κάποτε συγχωρεί όλες τις αμαρτίες και κάποτε είναι αμείλικτος. Οι περισσότεροι χριστιανοί, ακόμα και οι ορθόδοξοι χριστιανοί, έχουν πέσει σʼ αυτή την παγίδα. Θεωρούν το Θεό υπεύθυνο γιά το αν συγχωριόμαστε ή τιμωριόμαστε. Αυτή, αδελφοί μου, είναι μια φοβερή πλάνη που κάνει τους περισσότερους ανθρώπους να χάσουν την αιώνια ζωή, κυρίως επειδή, βλέποντας την αγάπη του Θεού, προσπαθούν να πείσουν τον εαυτό τους ότι ο Θεός, με την αγάπη Του, θά τους συγχωρήσει. Ο Θεός πάντα αγαπά, πάντα συγχωρεί, είναι πάντα φίλος του ανθρώπου. Αυτό που ποτέ δε συγχωρεί, όμως, είναι η αμαρτία, την οποία ποτέ δε αντιμετωπίζουμε όπως θά έπρεπε. Η αμαρτία καταστρέφει την ψυχή μας ανεξάρτητα από την αγάπη του Θεού, γιατί η αμαρτία είναι ακριβώς ο δρόμος που απομακρύνει από το Θεό, εγείρει έναν τοίχο που μας χωρίζει από το Θεό, καταστρέφει τα πνευματικά μας μάτια και μας κάνει ανίκανους να δούμε το φώς του Θεού. Οι δαίμονες θέλουν πάντα να μας κάνουν να σκεφτόμαστε τη σωτηρία μας ή τον αιώνιο πνευματικό μας θάνατο με νομικίστικους όρους. Μας θέλουν να σκεφτόμαστε ότι η σωτηρία ή ο αιώνιος θάνατος είναι ένα ζήτημα της απόφασης του Θεού. Όχι, αδελφοί μου, πρέπει να ξυπνήσουμε, γιά να μήν απολεσθούμε. Η σωτηρία μας ή ο αιώνιος θάνατός μας δεν είναι ζήτημα απόφασης του Θεού, αλλά ζήτημα δικής μας απόφασης, είναι ζήτημα απόφασης της ελεύθερης βούλησής μας, την οποία ο Θεός σέβεται απόλυτα. Άς μήν εξαπατιόμαστε με εμπιστοσύνη στην αγάπη του Θεού. Ο κίνδυνος δεν προέρχεται από το Θεό, προέρχεται από μας τους ίδιους.
Πολλοί θά αντείπουν: “Δε μιλάει συχνά η ίδια η Αγία Γραφή γιά την οργή του Θεού; Δεν είναι ο ίδιος ο Θεός που λέει ότι θά μας τιμωρήσει ή ότι θά μας συγχωρήσει; Δεν έχει γραφεί ότι “τοις εκζητούσιν αυτόν μισθαποδότης γίνεται” (Εβρ. ιγ΄ 6); Δε λέει ότι η εκδίκηση είναι δική του και ότι Εκείνος θά ανταποδώσει την αδικία που μας έγινε; Δεν έχει γραφεί ότι είναι “φοβερόν το εμπεσείν εις χείρας Θεού ζώντος;”
Στην ομιλία του με τίτλο “Ότι ο Θεός δεν είναι αίτιος των κακών”, ο άγιος Βασίλειος ο Μέγας γράφει τα ακόλουθα: “Αλλʼ εάν βέβαια ο Θεός είναι ανεύθυνος γιά τα κακά, τότε πώς έχει ειπωθεί ο λόγος^ “εγώ ο κατασκευάσας φώς και ποιήσας σκότος, ο ποιών ειρήνην και κτίζων κακά” (Ησ. με΄ 7); Και πάλι^ “ότι κατέβη κακά παρά Κυρίου επί πύλας Ιερουσαλήμ” (Μιχ. α΄ 12), και^ “ει έσται κακία εν πόλει, ήν Κύριος ουκ εποίησε;” (Αμώς γ΄ 6). Και στη μεγάλη ωδή του Μωυσή: “ίδετε, ίδετε ότι εγώ ειμι, και ουκ έστι Θεός πλήν εμού^ εγώ αποκτενώ και ζήν ποιήσω, πατάξω καγώ ιάσομαι” (Δευτ. λβ΄ 39). Αλλά γιʼ αυτόν που καταλαβαίνει το νόημα της Γραφής τίποτα από αυτά δε συνιστά κατηγορία εναντίον του Θεού, ότι είναι αίτιος και δημιουργός των κακών. Γιατί αυτός που είπε “εγώ ο κατασκευάσας φώς και ποιήσας σκότος”, παρουσιάζει με αυτό τον εαυτό του δημιουργό της κτίσεως, όχι δημιουργό κάποιου κακού... “και κτίζων κακά”, δηλαδή τα μεταποιεί και τα βελτιώνει, ώστε αφού παραμεριστούν τα ενυπάρχοντα κακά, να μετέχουν στη φύση του καλού”.
Όπως γράφει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, “η Αγία Γραφή λέει πολλά και πολλές φορές χρησιμοποιεί ονόματα καταχρηστικά, όχι στην κυριολεξία... Οι συνετοί όμως αυτά τα καταλαβαίνουν”.
Ο άγιος Βασίλειος δίνει στην ίδια ομιλία την εξήγηση αυτών των εκφράσεων της Αγίας Γραφής: “Γιατί ο φόβος, λέει, οικοδομεί τους απλοϊκωτέρους” και αυτό είναι σωστό όχι μόνο γιά τους απλούς ανθρώπους αλλά γιά όλους μας. Μετά την πτώση μας έχουμε ανάγκη από το φόβο γιά να κάνουμε οποιοδήποτε ωφέλιμο έργο και οποιοδήποτε καλό στον εαυτό μας ή στους άλλους. Γιά να καταλάβουμε την Αγία Γραφή, λένε οι πατέρες, πρέπει να έχουμε κατά νού το σκοπό της, που είναι η σωτηρία μας και η προοδευτική προσέγγισή μας στην κατανόηση του Δημιουργού και Θεού μας και της αξιοθρήνητης κατάστασής μας.
Η ίδια η Αγία Γραφή, όμως, σε άλλα σημεία μας εξηγεί με περισσότερη ακρίβεια ποιος είναι ο πραγματικός αίτιος των κακών. Στον Ιερεμία (β΄ 17, 19) διαβάζουμε: “ουχί ταύτα εποίησέ σοι το καταλιπείν σε εμέ; λέγει Κύριος ο Θεός σου... παιδεύσει σε η αποστασία σου και η κακία σου ελέγξει σε^ και γνώθι και ιδέ, ότι πικρόν σοι το καταλιπείν σε εμέ, λέγει Κύριος ο Θεός σου”.
Η Αγία Γραφή μιλάει τη γλώσσα μας, τη γλώσσα που καταλαβαίνουμε στην κατάστασή μας της πτώσης. Όπως λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, “σύμφωνα με τη δική μας αντίληψη δώσαμε στις ιδιότητες του Θεού ονόματα από τις δικές μας ιδιότητες”. Και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός εξηγεί ότι στην Αγία Γραφή “ο Θεός αναφέρεται σαν να είχε σώμα, συμβολικά... (περιέχει) κάποια μυστική σημασία που, μέσα από τα πράγματα που ανταποκρίνονται στη φύση μας, μας διδάσκει πράγματα που υπερβαίνουν αυτήν”.